Giải pháp nâng cao chất lượng tăng trưởng công nghiệp Việt Nam trong quá trình hội nhập quốc tế nghiên cứu điển hình ngành dệt may

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN

HỒ TUẤN

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ

GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG TĂNG TRƯỞNG CÔNG NGHIỆP VIỆT NAM

TRONG QUÁ TRÌNH HỘI NHẬP QUỐC TẾ (NGHIÊN CỨU ĐIỂN HÌNH NGÀNH DỆT MAY)

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 208 trang tài liệu này.

Chuyên ngành: Kinh tế công nghiệp Mã số: 62.31.09.01

Người hướng dẫn khoa học:

1. PGS. TS Phan Đăng Tuất

2. PGS. TS Ngô Kim Thanh

HÀ NỘI- 2009

LỜI CAM ĐOAN

Tác giả xin cam đoan đề tài Luận án “Giải pháp nâng cao chất lượng tăng trưởng Công nghiệp Việt Nam trong quá trình hội nhập quốc tế (Nghiên cứu điển hình ngành dệt may)” là công trình nghiên cứu độc lập của tác giả với sự hướng dẫn của PGS.TS. Phan Đăng Tuất và PGS.TS. Ngô Kim Thanh. Công trình nghiên cứu này được tác giả nghiên cứu và hoàn thành tại Trường Đại học Kinh tế Quốc dân từ năm 2004 đến 2009.

Các tài liệu tham khảo cả trong nước và nước ngoài, các dữ liệu và thông tin trong công trình nghiên cứu này được tác giả sử dụng đúng quy định, không vi phạm quy chế bảo mật của Nhà nước.

Kết quả nghiên cứu của Luận án này chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào khác.

Tác giả xin cam đoan những vấn đề nêu trên là hoàn toàn đúng sự thật.

Nếu sai, tác giả xin hoàn toàn chịu trách nhiệm.

Tác giả

Hồ Tuấn

Tên bảng biểu Trang

Bảng 2.1: Số lượng các doanh nghiệp phụ trợ một số ngành 06/2008 Bảng 2.2: Công nghệ ngành dệt may Việt Nam 06/2008

Bảng 2.3: Số lượng doanh nghiệp dệt may Việt Nam theo nguồn sở hữu Bảng 2.4: Quy mô các doanh nghiệp dệt may Việt Nam theo vốn điều lệ Bảng 2.5: Quy mô các doanh nghiệp dệt may theo lao động

Bảng 2.6: Cơ cấu sản phẩm dệt may Việt Nam Bảng 2.7: Cơ cấu sản phẩm xuất khẩu chính Bảng 2.8: Cơ cấu doanh nghiệp theo lãnh thổ

Bảng 2.9: Cơ cấu lao động dệt may Việt Nam theo giới tính Bảng 2.10: Trình độ lao động ngành dệt – may Việt Nam Bảng 2.11: Doanh thu ngành dệt may Việt Nam

Bảng 2.12: Thị trường xuất khẩu của dệt may Việt Nam

Bảng 2.13: Kim ngạch xuất khẩu của dệt may Việt Nam 2001-2007 Bảng 2.14: Tình hình nhập khẩu dệt may Việt Nam 2000-2006 Bảng 2.15: Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng vốn

Bảng 3.1: Một số chỉ tiêu của ngành dệt may Việt Nam đến năm 2015

104

153

Tên biểu đồ Trang

Biểu đồ 1.1: Tổng hợp các vấn đề cơ bản về chất lượng tăng trưởng Biểu đồ 2.1: Cơ cấu nội bộ ngành công nghiệp

Biểu đồ 2.2: Số doanh nghiệp dệt may theo nguồn sở hữu

Biểu đồ 2.3: Quy mô các doanh nghiệp dệt may Việt Nam theo vốn điều lệ Biểu đồ 2.4: Quy mô các doanh nghiệp theo lao động

Biểu đồ 2.5: Cơ cấu sản phẩm dệt may Việt Nam Biểu đồ 2.6: Cơ cấu sản phẩm xuất khẩu chính Biểu đồ 2.7: Cơ cấu doanh nghiệp theo lãnh thổ

Biểu đồ 2.8: Cơ cấu lao động dệt may Việt Nam theo giới tính Biểu đồ 2.9: Thị trường xuất khẩu của dệt may Việt Nam

Biểu đồ 2.10: Mô phỏng chuỗi giá trị của sản phẩm may mặc Việt Nam Biểu đồ 2.11: Quy trình sản xuất và hoàn tất sản phẩm dệt may

110

115

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

VIẾT TẮT TIẾNG VIỆT TIẾNG ANH

AFTA Khu vực mậu dịch tự do Đông Nam Á Asean Free Trade Area

APEC Diễn đàn hợp tác kinh tế Châu Á Thái

Bình Dương

ASEAN Khu Vực Châu Á Thái Bình Dương.

Asia Pacific Economic Cooperation

BTA Hiệp định thương mại song phương Bilateral Trade Agreement CCN Cụm Công Nghiệp.

CHDC Cộng Hoà Dân Chủ. CHLB Cộng Hoà Liên Bang.

Phương Thức Xuất Khẩu Không Tham

CIF

Gia Vào Hệ Thống Phân Phối.

Cost, Insurance & Freight

CMT Phương Thức Gia Công Xuất Khẩu. CN Công Nghiệp.

CNH, HĐH Công Nghiệp Hoá, Hiện Đại Hoá.

CNTT Công Nghệ Thông Tin.

COD Nhu Cầu Oxy Hoá. Chemical Oxygen Demand CSH Chủ Sở Hữu

ĐCN Điểm Công Nghiệp. DN Doanh Nghiệp.

DNNN Doanh Nghiệp Nhà Nước. ĐTNN Đầu Tư Nước ngoài.

EU Châu Âu. European Union

FAO Tổ Chức Nông Lương Liên Hợp Quốc. Food and Agriculture Organization FDI Đầu Tư Trực Tiếp Nước Ngoài Foreign Direct Investment

Phương Thức Xuất Khẩu Có Tham Gia

FOB

Vào Hệ Thống Phân Phối

Free on Board

GDP Tổng Sản Phẩm Quốc Nội. Gross Domestic Product

GNI Tổng Thu Nhập Quốc Dân. Gross National Income

GNP Tổng Sản Phẩm Quốc Dân. Gross National Product

GO Tổng Giá Trị Sản Xuất. Gross output

HTX Hợp Tác Xã

ICOR Chỉ Tiêu Phản Ánh Hiệu Quả Sử Dụng Vốn.

KCN Khu Công Nghiệp. KHCN Khoa Học Công nghệ.

Incremental Capital-Output Ratio

NDI Thu Nhập Quốc Dân Sử Dụng. Net Disposable Income NI Thu Nhập Quốc Dân. National Income

NICs Các nước công nghiệp mới Newly Industrialized Countries OBM Sản Xuất Nhãn Hiệu Gốc. Original Brand Manufacturing ODA Vốn viện trợ phát triển chính thức Official Development Assistance ODM Sản Xuất Dưới Dạng Thiết Kế Gốc Original Design Manufacturing OEM Sản Xuất Theo Tiêu Chuẩn Khách Hàng Original Equipment Manufacturing PTBV Phát Triển Bền Vững

R&D Hoạt Động Nghiên Cứu Và Triển Khai Research and Development SMEs Các Doanh Nghiệp Vừa Và Nhỏ Small and medium enterprises SNA Hệ Thống Tài khoản Quốc Gia System of National Accounts SXCN Sản Xuất Công Nghiệp

TFP Yếu Tố Năng Suất Nhân Tố Tổng Hợp Total Factor Productivity

United Nations Development

UNDP Chương trình phát triển liên hợp quốc

Programme

VA Giá Trị Gia Tăng. Value added

WTO Tổ Chức Thương Mại Thế giới. World Trade Organization VINATEX Tập Đoàn Dệt May Việt Nam. Vietnam Textile Company

XHCN Xã Hội Chủ Nghĩa.

MỤC LỤC

TRANG PHỤ BÌA TRANG

LỜI CAM ĐOAN MỤC LỤC

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT DANH MỤC BẢNG BIỂU

DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ

MỞ ĐẦU 1

CHƯƠNG 1: CÁC VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ TĂNG TRƯỞNG VÀ CHẤT 9

LƯỢNG TĂNG TRƯỞNG

1.1. Cách tiếp cận tăng trưởng và chất lượng tăng trưởng kinh tế 9

1.1.1. Tăng trưởng kinh tế 9

1.1.2. Chất lượng tăng trưởng kinh tế theo hướng bền vững 10

1.1.3. Mối quan hệ giữa tăng trưởng và chất lượng tăng trưởng 14

1.1.3.1. Các mô hình lý thuyết 14

1.1.3.2. Các mô hình thực nghiệm 16

1.2. Đánh giá tăng trưởng và chất lượng tăng trưởng kinh tế 18

1.2.1. Đánh giá về tăng trưởng kinh tế 18

1.2.1.1. Tổng giá trị sản xuất GO 19

1.2.1.2. Tổng sản phẩm quốc nội 19

1.2.1.3. Tổng thu nhập quốc dân 20

1.2.1.4. Thu nhập bình quân đầu người 20

1.2.2. Đánh giá về chất lượng tăng trưởng kinh tế 21

1.2.2.1. Chất lượng tăng trưởng trên góc độ các yếu tố kinh tế 21

1.2.2.2. Chất lượng tăng trưởng trên góc độ các vấn đề xã hội 25

1.2.2.3. Chất lượng tăng trưởng trên góc độ các vấn đề về môi trường 26

1.3. Các yếu tố tác động đến tăng trưởng và chất lượng tăng trưởng 27

1.3.1. Các yếu tố kinh tế 28

1.3.2. Các yếu tố phi kinh tế 33

1.4. Vai trò của nhà nước đối với tăng trưởng kinh tế 35

1.5. Bài học kinh nghiệm của một số nước về thúc đẩy tăng trưởng trong mối 37

tương quan với yêu cầu nâng cao chất lượng tăng trưởng

1.5.1. Bài học kinh nghiệm từ mô hình tăng trưởng của Trung Quốc 37

1.5.2. Bài học kinh nghiệm từ mô hình tăng trưởng của Thái Lan 43

CHƯƠNG 2: CHẤT LƯỢNG TĂNG TRƯỞNG CÔNG NGHIỆP VIỆT 51

NAM – NGHIÊN CỨU ĐIỂN HÌNH NGÀNH DỆT MAY

2.1. Công nghiệp Việt Nam 51

2.1.1. Tổng quan về Công nghiệp Việt Nam 51

2.1.2. Chất lượng tăng trưởng của Công nghiệp Việt Nam 57

2.1.2.1. Nhìn từ khía cạnh kinh tế 57

2.1.2.2. Nhìn từ khía cạnh xã hội

2.1.2.3. Nhìn từ khía cạnh môi trường

2.1.3. Đánh giá tổng quát

2.2. Ngành dệt may Việt Nam

2.2.1. Quá trình phát triển ngành dệt may Việt Nam

2.2.2. Hiện trạng phát triển ngành may mặc Việt Nam

2.2.2.1. Quy mô và năng lực sản xuất

2.2.2.2. Phân bố doanh nghiệp may mặc theo lãnh thổ

2.2.2.3. Trình độ công nghệ và trang thiết bị sản xuất

2.2.2.4. Nguồn nhân lực ngành dệt may

2.2.2.5. Thị trường và kim ngạch xuất khẩu

2.2.2.6. Đầu tư vào dệt may Việt Nam

2.2.2.7. Công nghiệp phụ trợ may mặc

2.2.2.8. Tổ chức quản lý ngành may mặc

2.2.2.9. Đánh giá tổng quát

2.3. Chất lượng tăng trưởng ngành dệt may Việt Nam

2.3.1. Đánh giá chất lượng tăng trưởng theo các tiêu chí kinh tế

2.3.2. Chất lượng tăng trưởng đánh giá theo tiêu chí xã hội

2.3.3. Chất lượng tăng trưởng đánh giá theo tiêu chí môi trường

2.4. Các nhân tố tác động đến chất lượng tăng trưởng ngành dệt may Việt Nam

2.4.1. Các nhân tố bên ngoài

2.4.2. Các nhân tố bên trong

2.5. Mô hình tăng trưởng công nghiệp dệt may của một số nước và bài học cho Việt Nam

2.5.1. Mô hình của Trung Quốc

2.5.2. Mô hình của Ấn Độ

2.5.3. Mô hình của Thái Lan

2.5.4. Bài học kinh nghiệm cho Việt Nam

CHƯƠNG 3: NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG TĂNG TRƯỞNG NGÀNH DỆT MAY VIỆT NAM TRONG BỐI CẢNH HỘI NHẬP

3.1. Quan điểm, định hướng và mục tiêu nâng cao chất lượng tăng trưởng ngành dệt may Việt nam trong bối cảnh hội nhập

3.1.1. Quan điểm

3.1.2. Một số định hướng dài hạn

3.1.2.1. Định hướng tổng thể

3.1.2.2. Định hướng sản phẩm chủ yếu, lãnh thổ và nguyên phụ liệu

3.1.3. Mục tiêu phát triển đến năm 2015

3.1.3.1. Mục tiêu tổng quát

3.1.3.2. Mục tiêu cụ thể

3.2. Giải pháp nâng cao chất lượng tăng trưởng ngành may mặc Việt Nam trong những năm tới

3.2.1. Phát triển công nghiệp phụ trợ

101

117

119

124

129

134

137

139

140

146

148

150

152

153

154