LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan, đây là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của tôi. Các số liệu trong luận án là trung thực và có nguồn gốc cụ thể, rõ ràng. Các kết quả của luận án chưa từng được công bố trong bất cứ công trình khoa học nào. Nếu có sai sót, tôi xin chịu hoàn toàn trách nhiệm trước pháp luật.
Nghiên cứu sinh
Trần Thị Thanh Tú
MỤC LỤC
Có thể bạn quan tâm!
-
Đổi mới cơ cấu vốn của các doanh nghiệp nhà nước Việt Nam hiện nay - 2 -
C Ơ C Ấ U V Ố N C Ủ A Doanh Nghi Ệ P -
Thi Ế T L Ậ P C Ơ C Ấ U V Ố N T Ố I Ư U
Xem toàn bộ 221 trang tài liệu này.
Lời cam đoan 1
Mục lục 2
Danh mục Hình và Đồ thị 3
Danh mục các bảng 4
Danh mục các chữ viết tắt 5
Mở đầu 6
Chương 1 Những vấn đề lý luận cơ bản về cơ cấu vốn của doanh nghiệp 11
1.1. Cơ cấu vốn của doanh nghiệp 11
1.2. Nhân tố ảnh hưởng đến cơ cấu vốn 45
1.3. Mô hình kinh tế lượng ứng dụng trong xây dựng cơ cấu vốn trên thế giới 55
Chương 2 Thực trạng cơ cấu vốn của doanh nghiệp Nhà nước Việt Nam hiện nay 69
2.1. Tổng quan về doanh nghiệp Nhà nước (DNNN) Việt Nam 69
2.2. Thực trạng cơ cấu vốn doanh nghiệp Nhà nước Việt Nam hiện nay 78
2.3. Đánh giá thực trạng cơ cấu vốn của doanh nghiệp Nhà nước Việt Nam hiện nay 100
2.4. Kinh nghiệm đổi mới cơ cấu vốn các doanh nghiệp Nhà nước Trung Quốc114 Chương 3 Giải pháp đổi mới cơ cấu vốn của doanh nghiệp Nhà nước Việt Nam hiện nay 125
3.1. Định hướng phát triển và quan điểm đổi mới cơ cấu vốn của các doanh nghiệp Nhà nước Việt Nam trong thời gian tới 125
3.2. Giải pháp đổi mới cơ cấu vốn của doanh nghiệp nhà nước Việt nam hiện nay 131
3.3. Điều kiện thực hiện giải pháp đổi mới cơ cấu vốn các doanh nghiệp nhà nước Việt nam hiện nay 192
Kết luận 202
Danh mục tài liệu tham khảo 204
DANH MỤC HÌNH VÀ ĐỒ THỊ
Hình
Hình 1.1. Mô hình M&M tình huống 1 Hình 1.2. Mô hình M&M tình huống 1
Hình 1.3. Giá trị các phần dư trong hàm hồi qui mẫu
Đồ thị
Đồ thị 1.1. Chi phí vốn chủ sở hữu
Đồ thị 1.2. Tác động của Nợ đến giá trị doanh nghiệp
Đồ thị 1.3. Tác động của Nợ đến chi phí vốn
Đồ thị 1.4. Lý thuyết tĩnh về cơ cấu vốn: Cơ cấu vốn tối ưu và Giá trị của doanh nghiệp
Đồ thị 1.5. Lý thuyết tĩnh về cơ cấu vốn: Cơ cấu vốn tối ưu và Chi phí vốn
Đồ thị 1.6. Cơ cấu vốn tối ưu trong các tình huống Đồ thị 1.7. Đa dạng hoá và rủi ro của danh mục Đồ thị 1.8. Đường thị trường chứng khoán (SML)
Đồ thị 2.1. Tốc độ tăng của việc sử dụng nợ và vốn chủ sở hữu
Đồ thị 2.2. Mối quan hệ giữa ROE và chi phí vốn chủ sở hữu của các doanh nghiệp Nhà nước
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 1.1 So sánh thu nhập sau thuế của hai doanh nghiệp Bảng 1.2 So sánh dòng tiền của hai doanh nghiệp
Bảng 1.3 Dòng tiền của Trái chủ và cổ đông
Bảng 1.4 Kết quả chạy mô hình tác động của thuế đến cơ cấu vốn
Bảng 2.1 Tình hình vốn chủ sở hữu nhà nước tại các DNNN cổ phần hoá Bảng 2.2 Cơ cấu các doanh nghiệp chọn mẫu nghiên cứu theo quy mô vốn Bảng 2.3 Cơ cấu các doanh nghiệp chọn mẫu nghiên cứu theo ngành Bảng 2.4 Cơ cấu vốn tổng hợp các ngành
Bảng 2.5 Vốn chủ sở hữu/Tổng vốn Bảng 2.6 Nợ dài hạn/Tổng vốn
Bảng 2.7 Hệ số Vốn chủ sở hữu/Nợ dài hạn - Tổng hợp các ngành Bảng 2.8 Hệ số Vốn chủ sở hữu/ Nợ dài hạn theo ngành
Bảng 2.9 Cơ cấu tài sản cố định trong tổng tài sản - theo ngành Bảng 2.10 Tỷ trọng chi phí vốn vay trong tổng chi phí từng ngành Bảng 2.11 Chi phí vốn vay từng ngành
Bảng 2.12 Chi phí vốn chủ sở hữu từng ngành
Bảng 2.13 Chi phí vốn trung bình tổng hợp các ngành Bảng 2.14 Chi phí vốn trung bình từng ngành
Bảng 2.15 ROE - theo ngành
Bảng 2.16 Chỉ số kinh tế vĩ mô của Trung Quốc
Bảng 2.17 Tỉ lệ và mức độ các doanh nghiệp quốc doanh Trung Quốc thua lỗ Bảng 3.1 Xác định hệ số rủi ro bêta của các DNNN Việt nam - ngành công nghiệp Bảng 3.2 Chi phí của lợi nhuận giữ lại - theo mô hình phần bù rủi ro và CAPM Bảng 3.3 Cơ cấu vốn và chi phí vốn hiện tại của CIENCO1 từ năm 2002-2004 Bảng 3.4 Dự báo cơ cấu vốn của CIENCO1
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
BCĐKT : Bảng cân đối kế toán
BCKQKD : Báo cáo kết quả kinh doanh
CPH : Cổ phần hoá
DNNN : Doanh nghiệp Nhà nước
DNTN : Doanh nghiệp Tư nhân
EBIT : Thu nhập trước thuế và lãi vay
EPS : Thu nhập trên cổ phiếu
NDT : Nhân dân tệ
NHNN : Ngân hàng Nhà nước
NHTM : Ngân hàng Thương mại
QTDN : Quản trị doanh nghiệp
ROA : Thu nhập trên tổng tài sản
ROE : Thu nhập trên vốn chủ sở hữu
TNHH : Trách nhiệm hữu hạn
TPCP : Trái phiếu chính phủ
TTCK : Thị trường chứng khoán
TSCĐ : Tài sản cố định
TSLĐ : Tài sản lưu động
USD : Đô la Mỹ
VNĐ : Đồng Việt Nam
WACC : Chi phí vốn trung bình
MỞ ĐẦU
Ở Việt nam hơn 20 năm qua, cùng với công cuộc đổi mới kinh tế là quá trình đổi mới các doanh nghiệp nhà nước. Hàng ngàn doanh nghiệp nhà nước đã được chuyển đổi hình thức sở hữu, được quản lý tài chính theo một cơ chế phù hợp hơn. Nhờ đó, các doanh nghiệp nhà nước đã phần nào khẳng định được vị trí quan trọng trong việc tạo thu nhập và điều tiết vĩ mô nền kinh tế.
Song, hiệu quả của các doanh nghiệp nhà nước còn thấp là một thực tế không thể phủ nhận. Một trong những nguyên nhân cơ bản dẫn đến tình trạng trên là sự bất hợp lý trong cơ cấu vốn của doanh nghiệp nhà nước. Bởi vậy, nếu không tiếp tục cải cách, nếu không chú trọng thiết lập một cơ cấu vốn hợp lý, thì các doanh nghiệp nhà nước Việt nam khó có thể phát triển ổn định, càng không thể đứng vững trong cạnhh tranh khi tiến trình hội nhập quốc tế và khu vực đang diễn ra.
Bên cạnh đó, những vấn đề mang tính lý thuyết về việc hình thành một phương pháp tiếp cận khoa học để xây dựng cơ cấu vốn cho các doanh nghiệp nhà nước Việt nam hiện vẫn chưa được nghiên cứu một cách đầy đủ và toàn diện, khiến cho các nhà hoạch định chính sách và các nhà quản lý tài chính doanh nghiệp nhà nước còn gặp nhiều khó khăn, vướng mắc trong nghiên cứu và ứng dụng.
Chính vì vậy, đề tài nghiên cứu: ”Đổi mới cơ cấu vốn của các doanh nghiệp nhà nước Việt nam hiện nay” được lựa chọn để đáp ứng yêu cầu lý luận và thực tiễn đó.
TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU
Trên thế giới, có khá nhiều công trình nghiên cứu về cơ cấu vốn và một số mô hình kinh tế lượng đã được xây dựng để nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến cơ cấu vốn của các doanh nghiệp. Hầu hết các nghiên cứu
hiện tại đều nghiên cứu cơ cấu vốn dưới giác độ quản lý. Titman và Wessels (1988) đã cho rằng chỉ có “tính duy nhất” (được đo lường bởi Chi phí nghiên cứu triển khai/Tổng doanh thu, chi phí bán hàng cao, và nhân công với chi phí thấp) và thu nhập là các nhân tố quan trọng. Năm 1984, Harris đã chứng minh bằng lý thuyết và thực tiễn về tỷ suất lợi nhuận trung bình tăng sẽ kéo theo rủi ro tăng trong mô hình định giá tài sản taì chính nhiều thời kỳ và cuối cùng dẫn đến sự tăng lên của chi phí vốn. Điều này có thể giải thích cho việc ưa thích tài trợ bằng nợ hơn là vốn chủ sở hữu của các doanh nghiệp.
Federick H.deB.Harris, một giáo sư của Đại học Wake Forest, Bang Winston Salem, Mỹ đã đề xuất mô hình nghiên cứu mối liên hệ giữa cấu trúc tài sản, mức đảm nhiệm doanh thu và cơ cấu vốn. Williamson (1988, 1991) cho rằng doanh nghiệp có tỷ trọng tài sản cố định trên tổng tài sản càng cao thì càng phải sử dụng nhiều vốn chủ sở hữu. Gentry (1994) đã so sánh mức độ đòn bẩy và tỷ lệ chi trả cổ tức của công ty liên danh của Mỹ trong ngành công nghiệp khai thác dầu mỏ và khi đốt. Ông đã phát hiện ra rằng, các công ty liên danh, mặc dù không phải chịu thuế thu nhập doanh nghiệp, có tỷ lệ chi trả cổ tức cao hơn và sử dụng nợ ít hơn. Điều này cũng phù hợp với các nghiên cứu về tác động của thuế đến sự lựa chọn cơ cấu vốn của các công ty Mỹ.
Rajan và Zingales (1955) đã đưa ra một nghiên cứu rất điển hình về cơ cấu vốn của doanh nghiệp ở các nước OECD và đã phát hiện ra mối quan hệ ngược chiều rất chặt chẽ giữa giá trị sổ sách của cổ phiếu với đòn bẩy tài chính. Giống như Rajan và Zingales, Barclay, Smith và Watts (1955) cũng đã phát hiện ra rằng tỷ lệ nợ có quan hệ ngược chiều với tỷ lệ giá thị trường và giá sổ sách.
Để bổ sung cho nghiên cứu trật tự phân hạng của M.Miller, một vài lý thuyết đã được xây dựng dựa trên chi phí giao dịch. Ví dụ, năm 1989, Fischer đã
sử dụng mô hình quyền chọn giá và phát hiện ra chỉ một thay đổi nhỏ trong chi phí vốn cũng dẫn đến một thay đổi đáng kể trong cơ cấu vốn mục tiêu. Benartzi, Michaely và Thaler (1997) đã phát hiện ra rằng, trái ngược với những lý thuyết tối ưu về chi trả cổ tức, các giám đốc dường như chi trả cổ tức dựa trên cơ sở thu nhập trong quá khứ nhiều hơn chứ không phải là thu nhập trong tương lai.
Baker và Wurgler (2002) đã tiến hành điều tra sự ảnh hưởng của tỷ lệ thu nhập trên cổ phiếu trong quá khứ. Nhưng họ chỉ quan tâm đến ảnh hưởng của tỷ lệ thu nhập này lên quyết định phát hành của công ty và không xem xét đến những thay đổi ngầm định.
Graham năm 2003 đã tiến hành một điều tra về tác động của thuế. Reinte Gropp, một nhà nghiên cứu kinh tế nổi tiếng của Ngân hàng Trung ương Châu Âu, đã đề xuất một mô hình nghiên cứu kết hợp nhiều loại thuế của chính phủ Đức, năm 2002. Mô hình cũng bao gồm các loại thuế kinh doanh của chính quyền địa phương. Hơn nữa, mô hình cũng cho rằng phần tiết kiệm thuế theo Luật thuế của Đức khi các doanh nghiệp tài trợ một tỷ lệ nhất định bằng nợ sẽ thay đổi theo sắc thuế của từng địa phương.
Nghiên cứu của Francis Cai và Arvin Ghosh (2003) về cơ cấu vốn, bằng các kiểm định thực tế đã cho thấy các doanh nghiệp có xu hướng di chuyển về điểm cơ cấu vốn tối ưu khi họ đã ở quá ngưỡng trung bình ngành nhanh hơn là khi di chuyển đến điểm tối ưu khi họ ở thấp hơn ngưỡng trung bình ngành. Điều này có nghĩa là các doanh nghiệp không quan tâm đến việc sử dụng nợ nhiều hay ít khi họ ở dưới mức trung bình ngành.
Năm 2004, Lisa A.Keister đã nghiên cứu về chiến lược tài chính của các doanh nghiệp trong nền kinh tế chuyển đổi, tiêu biểu là Trung Quốc, đã đưa ra các giả thuyết về xu thế thay đổi cơ cấu vốn của các doanh nghiệp nhà nước Trung quốc. Kết quả kiệm nghiệm cho thấy: trong thập kỷ đầu của quá trình đổi mới, các doanh nghiệp nhà nước càng giữ lại nhiều lợi nhuận