Bia đá thế kỷ XVII của một số chùa ở ngoại thành Hà Nội (khảo sát 10 huyện phía tây và phía nam Hà Nội)

này, ngọc biếc tụ thành một lâu đài, bạc vàng ánh khắp ba nghìn thế giới. Cột chạm, kèo tô lung linh nét vẽ, tuệ nhật từ vân rực rỡ huy hoàng. Hình thế chùa vươn cao, quy mô chùa rộng lớn đẹp hơn cảnh xưa rất nhiều. Thế rồi chọn ngày lành, mời Hoà thượng Đạo Long tới làm lễ khánh thành. Đại phấp tụ hội viên tròn, đại công đức theo đủ. Công đức của Phật đã giác ngộ lòng người, khiến bậc quyền quý hâm mộ sẽ nhân đó mà ngưỡng vọng ân đức, còn dân thường kính tín sẽ nhân đó mà thắp hương cầu khẩn, cùng tán tụng phúc đức của hội chủ mênh mông như hà hải, cùng ca vịnh công lao hội chủ dồi dào như mưa móc. Công ơn ấy sẽ được thập phương biết đến, sẽ được chư Phật chứng minh. Tuổi thọ dài lâu, năm năm được hưởng phúc dày, lá ngọc cành vàng đời đời cháu con đông đúc. Không chỉ ban cho bản thân người đó, cho gia đình, con cháu mà là cho cả làng xóm gần xa đều được sống trong cảnh bình yên. Thật tốt đẹp thay! Bèn khắc vào đá để lưu truyền mãi mãi. Bài minh rằng:

Đất có thuần phong, Chùa tên Pháp Vũ Đời Lý dựng lên, Quê Phúc thường trụ Cảnh sánh Tây Thiên Danh lừng Nam thổ Cùng Điện, Vân, Lôi, Trấn châu huyện phủ Chạm trổ đống lương Quanh co dải vũ

Lầu ngọc gác vàng Sớm chuông chiều trống Nước khẩn dân cầu Âm phù dương trợ

Nay cảnh tiêu điều Khiến người lo tính Khôi phục cảnh xưa Cần người trợ giúp Vương phủ cung tần Họ Ngô hội chủ

Mở lòng Bồ đề Khai đường phương tiện

Tiền của xuất ra Vật liệu lo đủ Tuyển thợ xem ngày Vung dìu khua búa

Thiêu hương dựng lên Tiền đường chính ngự Đổ dựng nát xây Xấu tu hỏng bổ

Chấn chỉnh uy nghi Đổi thay quy củ Đuốc tuệ rỡ ràng Mây lành bao phủ Quả thiện viên thành Tốt lành ắt tụ Thánh thọ diên trường Hoàng đồ củng cố Vận nước dài lâu Phúc nhà bền vững

Tuổi thọ thêm dài Lộc trời hưởng thụ

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 222 trang tài liệu này.

Họ tộc ơn nhờ Cửa nhà rạng rỡ

Lá ngọc tốt tươi Cành vàng nảy nụ

Chi phái rộng lan Ân nhờ mây móc

Sông lắm tốt lành Núi dài phúc tộ Đức trạch mở mang Dân khang vật thịnh Hội tụ thiện duyên Hằng hà sa số

Bia đá vững bền Lưu truyền vạn cổ.

Năm Bính Tý (1636) hưng công làm mới hai toà thiêu hương và tiền đường. Đến năm Kỷ Mão (1639) làm lại toà hậu đường, vật liệu được dùng toàn bằng gỗ tốt.

Hội chủ hưng công:

Tín quan người xã Qua Nha huyện Thạch Hà phủ Hà Hoa xứ Nghệ An là Vương phủ cung tần Ngô Thị Ngọc Nguyên, nay đổi là Lê Thị Ngọc Nguyên hiệu Như ý bồ tát. Công tôn (cháu nội) Trịnh Thụ, Trịnh Căn, Trịnh Quế.

Ngày lành tháng 2 năm Dương Hoà 5 (1639) dựng bia.

Ruộng 1 mảnh 3 sào tại xã Vân Trai toạ lạc xứ Hàng Bôi, 1 mảnh 2 sào, 1 mảnh 5 sào và 1 mảnh 1 sào cũng ở xứ này; 1 mảnh 9 sào tại xã Vân Trai toà lạc tại các xứ Đồng Quế, Cửa Đình, Bến Trạch, Đường Cao, Sau An; 1 mảnh 4 sào 4 thước 5 tấc tại xã Hoằng Phúc toạ lạc tại xứ Ngạn Dĩ. Tổng cộng là 3 mẫu ruộng cúng làm của Tam bảo.

Thập phương tín thí

Tuỳ duyên hội chủ: gồm Thuần hậu dực vận tán trị công thần Đặc tiến kim tử

vinh lộc đại phu, Tăng lục ty kiêm tri nội ngoại danh lam danh tự, quốc sư Chánh Đại hoà thượng, Phúc Khê hầu trụ quốc Lê Thái Hoà tự Đạo Long tổ sư, người xã

Thạch Khê huyện Đông Sơn phủ Thiệu Thiên.

Trụ trì bản tự Sa di Vũ Khắc Minh tự Đạo Chân người xã Gia Phúc huyện Thượng Phúc. Tín vãi Tạ Thị Huệ hiệu Diệu Trí.

Thượng lâm viện Tiến công lang Đặc tiến kim tử vinh lộc đại phu Thọ Nghĩa tử Tăng lục ty tăng thống Nguyễn Văn Hùng nay cải là Lê Phú Đa tự Huệ Trung hiệu Viên Mân người xã Gia Phúc huyện Thượng Phúc. Tán trị công thần Đặc tiến phụ quốc Thượng tướng quân Cẩm Y vệ Đô chỉ huy sứ ty Đô chỉ huy sứ Phúc Thắng hầu Phạm Quang Hoa người xã Ba Mặc huyện Từ Yên. Thần Vũ vệ Tri bạ Văn Minh nam Bùi Tế Kế người xã Sinh Quả huyện Thanh Oai. Tín vãi Phan Thị Dịch hiệu Huệ Tiến người xã Hoa Viên huyện Hưng Nguyên, Đoàn Thị Nghi người thôn Chử Trí xã Bình Lãng huyện La Sơn. Trụ trì bản tự Thiền tăng Nguyễn Đăng Đường pháp hiệu Đức Thái. Tín vãi Ngô Thị Thăng hiệu Huệ Bảo người xã Cao Xá huyện Đường An. Lê Công Hoa người xã Mật Sơn huyện Thuỵ Nguyên.

Công đức:

Thắng Nghĩa phủ Quỳnh Nghiêm công Trịnh Lộc người xã Sóc Sơn huyện Vĩnh Phúc trú tại xã Biện Sơn. Phó tướng Đô đốc Khê Quận công Trịnh ?, người xã Sóc Sơn huyện Vĩnh Phúc trú tại xã Biện Sơn. Tín vãi Phan Thị Dịch hiệu Huệ Tiến người xã Hoa Viên huyện Hưng Nguyên.

Quan viên trên dưới già trẻ trong các xã Thượng Phúc, Gia Phúc và Hoằng Phúc công đức tu bổ chùa.

Tiến sĩ cập đệ khoa Tân Mùi (1631), chức Đặc tiến kim tử vinh lộc đại phu Lễ khoa Đô cấp sự trung tước Phúc Xuyên tử người xã Linh Lạc huyện Nam Sách là Nguyễn Thọ Xuân soạn văn bia.

Trụ trì bản chùa xã Gia Phúc là nhà sư Vũ Khắc Trường tự là Đạo Tâm ghi.

2. Bia số 2.

- Dịch nghĩa: Văn bia ghi về khoán ước và ruộng cúng chùa Pháp Vũ

Nhà sư bản chùa là Thượng lâm viện Tiến công lang Tăng lục ty tăng thống Vũ Khắc Trường tự Minh Tâm. Bản tự tăng Thượng lâm viện Tiến công lang Tăng lục ty tăng thống Trịnh Hữu Đạo tự Minh Khả. Quan viên hương lão trên dưới xã Gia Phúc huyện Thượng Phúc phủ Thường Tín kính cẩn ghi ơn các quý tần là bà Thượng cung Phan Thị Tiếng hiệu Diệu Đăng, Lê Thị Ngôi hiệu Chân Kính là người sùng kính Phật Pháp, thương yêu chúng dân đã xin được lệnh dụ tạo lệ cho bản xã được làm “hộ nhi dân” miễn phu phen tạp dịch để lo phụng thờ Phật. Nay bản xã cùng lập khoán ước cam kết từ nay về sau đồng tâm hiệp lực hiếu kính không chút sai sót, tôn thờ hai bà như cha mẹ, lo cúng giỗ mãi mãi sau ngày trăm tuổi. Nếu trong xã từ nay trở đi hễ sinh lòng trắc ẩn, bội ước mà quên ân nghĩa này thì cầu xin Đại Thánh Pháp Vũ cảm ứng linh thông trợ thuận hộ quốc đại bồ tát và Long thần thổ địa trừng trị không tha.

Xã Gia Phúc lập lại đoan ước bổ sung một điều là từ nay về sau trong xã có ai quên không nộp các loại thuế ruộng khi bị phát giác, sẽ bị báo quan. Từ nay và mãi mãi về sau, trong xã Gia Phúc hễ có ai bội thề làm trái đoan ước, hoặc ai cậy quyền thế lăng mạ người, chủ tâm quỷ kế chiếm đoạt tài vật thì bắt phạt không tha.

Thánh phủ nội cung tần Phạm Thị Ngọc Tỉnh hiệu Diệu Đăng, thân mẫu Phan Thị Do cúng ruộng xứ Lực Cá. Đặc tiến phụ quốc Thượng tướng quân Tham đốc Thần vũ tứ vệ quân vụ sự Văn Ngọc hầu Trụ quốc trung trật Phan Nhân Lợi. Quý

quan là người không màng bổng lộc, có con gái là Thị cung, được tặng chức Đề đốc, tước Quận công, phụ thân được tặng chức Đặc tiến phụ quốc Thượng tướng quân Đề đốc Văn Quận công Phan Quý công thuỵ Thuần Chính phủ quân.

Đức Quang phủ Thiên Lộc huyện Canh Hoạch xã Thắng Nghĩa phủ nội cung tần ưu bà di Phan Thị Điệp hiệu Diệu Thuyên tạo lệ công đức.

Thượng lâm viện Tiến công lang Tăng lục ty tăng thống Nguyễn Tiến Hiền tự Đức Nhuận Ưu bà di Vũ Thị hiệu Diệu Dụ người xã Gia Phúc huyện Thượng Phúc phủ Thường Tín.

Ưu bà di Đỗ Thị Trần hiệu Diệu Phú người xã Hoằng Liệt huyện Thanh Trì. Chánh đội trưởng Nhân Phúc bá Vũ Văn Khán người xã Gia Phúc huyện Thượng Phúc phủ Thường Tín, Chánh đội chánh Trí Tài bá Vũ Bá Ích. Tăng thiền Nguyễn Phàm Lưu tự Bách Phúc hiệu Diệu Đạo. Thị thân nữ Phó lễ nghi Nguyễn Thị Tiên tự Chân Tịnh người xã Do Lễ.

Ngày lành tháng thu năm Bính Thân niên hiệu Thịnh Đức 4 (1656).

3. Bia số 3:

- Phiên âm: Pháp Vũ tự bi

Hoàng thượng sắc tôn phong tịnh tất phân bi ký

Sắc Thượng Phúc huyện, Thượng Phúc, Gia Phúc, Hoằng Phúc đẳng xã vi hiển Pháp Vũ tự nguyên cổ tích đại danh lam quốc, đảo dân cầu hiển hữu linh ứng gia phong khả gia phong vi An Nam quốc đại nhất danh lam Pháp Vũ tự phụng sự

Đại thánh Pháp Vũ tự bồ đề cảm. Sắc:

Thịnh Đức tam niên tứ nguyệt sơ cửu nhật

Sắc chỉ Thượng Phúc huyện, Thượng Phúc, Gia Phúc, Hoằng Phúc đẳng cơ nguyên hữu cổ tích Pháp Vũ tự đệ nhất đại danh lam quốc đảo dân cầu hiển hữu linh ứng lập bi hệ mệnh niên biểu bi tu tru đinh vạn tế thí… nhất trù tiền pha trì thị tổ tịnh bồi… lập quan đê lộ cập sưu sai các hậu tác tự

Tam bảo dĩ cúng phụng sự trọng

Phật đạo thọ quốc mạch như phụng sai quan đẳng nhai nghi phụng.. bất đắc ưu khâm thủ

Thịnh Đức tam niên tứ nguyệt thập nhị nhật Vương Vương phủ Thị nội tả văn…

- Dịch nghĩa: Bia chùa Pháp Vũ

Hoàng thượng sắc tôn phong tịnh tất phân bi ký

Đại thánh Pháp Vũ tự bồ đề cảm. Sắc:

Thịnh Đức tam niên tứ nguyệt sơ cửu nhật

Tam bảo dĩ cúng phụng sự trọng

Phật đạo thọ quốc mạch như phụng sai quan đẳng nhai nghi phụng.. bất đắc ưu khâm thủ

Thịnh Đức tam niên tứ nguyệt thập nhị nhật Vương Vương phủ Thị nội tả văn…

V. Chùa Hương (Hương Sơn, Mỹ Đức, Hà Nội)5

1. Bia số 1:

- Phiên âm: Thiên Trù tự bi ký

Thiên Trù tự thuỷ tạo xế thổ thạch phúc cơ Sùng Kiến Kim Dung bảo điện bi ký

Nhĩ thời Thế tôn giáo Pháp lưu thông lịch quảng A- tăng kỳ kiếp, cắng cổ cùng kim, diện khai Phật đạo, như thị thiền chân bỉnh giáo. Đặc thụ Như lai Vân

5 Trích trong cuốn “Văn bia Hà Tây”

thuỷ thiền thiên đạo viên quang chân nhân, quốc phong Thượng lâm viện Tăng lục ty hoà thượng Viên Giác tôn giả, đoan khiết nhất tâm, tinh chuyên tam bảo. Nội tu Hương Tích bảo động, ngoại khai Phật cảnh Thiên Trù. Khuyến tập thập phương, sùng tu công đức. Thiên đài cảnh huống, vĩnh thuỳ liệt diện thiền đăng; Phật quả chu viên, miên tự hồng duyên đại đạo. Quốc đảo nhi quốc thế tôn an, dân kỳ nhi dân an phú thọ. Dĩ vi công đức phúc đẳng hà sa. Thế thế cộng chứng bồ đề, inh sinh viên thành Phật đạo. Vĩnh truyền thiên cổ, dĩ hiểu hậu lai.

Hưng công hội chủ cập thập phương công đức quả mãn vên thành, sở hữu tính danh khai tuần vu hậu:

Công đức Vĩnh Phúc huyện Sóc Sơn xã Ốc Biện Thượng hương quận công chúa Trịnh Thị Ngọc Giang hiệu Diệu Lan chân nhân, quý quan Nguyễn Đăng Lục, cổ tiền nhị thập quan…

Các vị hưng công hội chủ cùng khách thập phương đóng góp công đức, đều ghi rò họ tên dưới đây:

- Công đức quận chúa Trịnh Thị Ngọc Giang người xã Sóc Sơn huyện Vĩnh Phúc đến ở làng Biện Thượng, cùng quý quan Nguyễn Đăng Lục cúng 20 quan tiền cổ.

- Thân mẫu là Chiêu Nghi Vũ Thị Ngọc Xuyến hiệu là Huệ Trưởng Kiên cố bồ tát, cúng 6 quan tiền cổ.

Vương Thái Phi Quốc thái mẫu Trịnh Thị Ngọc Long, cúng 3 quan. Quận chúa Trịnh Thị Ngọc Lỗ cúng 2 quan.

Trịnh Thị Ngọc Hiệu hiệu Diệu Loan chân nhân, cúng 1 quan Trịnh Thị Ngọc Mẫn cúng 1 quan

Phó tướng Phái quạn công Trịnh Du, thân mẫu Trần Thị Dề, hiệu Diệu Đề cúng 2 quan.

Trịnh Thị Ngọc Thuyên hiệu Diệu Tín cúng 1 quan

Vũ Thị Bàn hiệu Diệu Thu tín quan Tham đốc Trí Mĩ hầu Trịnh Bính tự Đạo Hồng Huy Đức chân nhân, phu nhân Trịnh Thị Liên hiệu Diệu Tuyên chân nhân, Nguyễn Thị Canh hiệu Diệu Hoa chân nhân, cúng 3 quan.

Thân mẫu Lê Thị Soi nay cải là Hoàng Thị Hai hiệu là Diệu Tịnh kiên cố chân nhân cúng 2 quan.

Trịnh Thị Ngọc Liêu hiệu Diệu Vân Mỹ Hiền chân nhân cúng tiền 9 mạch Trịnh Thị Ngọc Du hiệu Diệu Lan chân nhân cúng 1 quan

Trịnh Thị Ngọc Thiều hiệu Diệu Bảo chân nhân cúng 1 quan Phu nhân của ông Trịnh Độ là Nguyễn Thị Thám

Nguyễn Thị Nguyên hiệu Diệu Tiến cúng 5 mạch

Phạm Thị Luận ở xã Đông Biện hiệu Diệu thuộc cúng 5 mạch Trịnh Thị Chúc hiệu Diệu Trưởng ở xã Ngân Bôi cúng 5 mạch

Cung tần Phan Thị Uẩn hiệu Diệu Hiền chân nhân ở xã Thu Hoạch huyện Thiên Lộc cúng 2 quan.

Cung tần Vũ Thị Yến hiệu Viên Thông chân nhân ở thôn Đan Minh xã BIện Hạ huyện Cẩm Thuỷ cúng 5 quan.

Thân mẫu Hà Thị Bạch hiệu Diệu Thanh chân nhân cúng 5 quan. Em trai là Phạm Vượng cùng vợ là Trần Thị May cúng 2 quan

Cung tần Vũ Thị Nên hiệu Diệu Bảo chân nhân ở xã Phá Lãng huyện Lang Tài cúng 6 mạch.

Vũ Thị Thuỳ hiệu Diệu Đông chân nhân cúng 6 mạch Vũ Thị Lạt hiệu Diệu Tiên chân nhân cúng 6 mạch Vũ Thị Đô cúng 3 mạch

Cung tần Nguyễn Thị Hân ở xã Xích Đằng huyện Kim Động cúng 2 quan.

Cung tần Vương Thị Ngọc Chu hiệu Diệu Lộc chân nhân ở xã Hương Canh huyện Đan Phượng cúng 2 quan

Cung tần Đào Thị Ngọc Bằng ở xã Đôn Thư huyện Thanh Oai cúng 1 quan Cung tần Nguyễn Thị Ngọc Giảng hiệu Diệu Thọ chân nhân xã Khê Tang

cúng 1 quan.

Chính Hoà thất niên nhuận tam nguyệt cốc nhật

- Dịch nghĩa: Bia chùa Thiên Trù