TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ KHOA THỦY SẢN
ĐỖ VĂN BƯỚC
ẢNH HƯỞNG CỦA THUỐC TRỪ SÂU
HOẠT CHẤT QUINALPHOS LÊN MỘT SỐ CHỈ TIÊU SINH LÝ, SINH HÓA VÀ TĂNG TRƯỞNG CỦA
CÁ RÔ PHI (Oreochromis niloticus)
LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP CAO HỌC NGÀNH NUÔI TRỒNG THỦY SẢN
Có thể bạn quan tâm!
-
Ảnh hưởng của thuốc trừ sâu hoạt chất quinalphos lên một số chỉ tiêu sinh lý, sinh hóa và tăng trưởng của cá rô phi (oreochromis niloticus) - 2 -
Mức Độ Ảnh Hưởng Của Thuốc Trừ Sâu Lên Một Số Loài Thủy Sản Ở -
Giá Trị Lc 50 –96 Giờ Của Hoạt Chất Quinalphos Đối Với Cá Rô Phi -
Mức Độ Nhạy Cảm Của Men Che Và Gst Ở Cá Khi Tiếp Xúc Với Hoạt Chất Quinalphos -
Ảnh hưởng của thuốc trừ sâu hoạt chất quinalphos lên một số chỉ tiêu sinh lý, sinh hóa và tăng trưởng của cá rô phi (oreochromis niloticus) - 6 -
Ảnh hưởng của thuốc trừ sâu hoạt chất quinalphos lên một số chỉ tiêu sinh lý, sinh hóa và tăng trưởng của cá rô phi (oreochromis niloticus) - 7
Xem toàn bộ 61 trang tài liệu này.
CÁN BỘ HƯỚNG DẪN PGS.TS NGUYỄN THANH PHƯƠNG
LỜI CẢM TẠ
Tôi xin được bày tỏ lòng biết ơn chân thành và sâu sắc nhất đến thầy PGs.Ts. Nguyễn Thanh Phương đã tận tình quan tâm, hướng dẫn, động viên và tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong thời gian thực hiện đề tài và hoàn thành luận văn tốt nghiệp.
Xin gởi lời cảm ơn chân thành đến cô Ts. Đỗ Thị Thanh Hương đã cho tôi những lời khuyên, những ý kiến đóng góp quý báu và tạo mọi điều kiện thuận lợi trong quá trình thực hiện đề tài.
Chân thành cảm ơn đến các bạn Nguyễn Thị Kim Hà, Nguyễn Văn Toàn công tác tại Bộ môn Dinh dưỡng và Chế biến thuỷ sản đã tận tình giúp đỡ tôi trong thời gian thực hiện đề tài.
Xin gởi lời cảm ơn đến các bạn lớp Cao học K15, các em sinh viên lớp Nuôi trồng thuỷ sản K34 (Liên thông) và các em sinh viên lớp Nuôi trồng thuỷ sản K35 (Liên thông) đã nhiệt tình giúp đỡ trong quá trình thực hiện đề tài.
Chân thành cảm ơn dự án “Nghiên cứu được thực hiện dưới sự tài trợ kinh phí của dự án - PhysCAM” (Nghiên cứu Đào tạo về sinh lý động vật Thủy sản ở Đồng Bằng Sông Cửu Long, 2007-2010 do DANIDA, Đan Mạch tài trợ) đã hỗ trợ kinh phí và phương tiện cho tôi thực hiện đề tài này.
Xin được gởi lời cảm ơn đến Ban Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Kiên Giang, Ban Lãnh đạo Chi cục Nuôi trồng thuỷ sản tỉnh Kiên Giang, các anh, chị và các bạn đồng nghiệp cơ quan đã tạo điều kiện thuận lợi, giúp đỡ, động viên trong suốt thời gian học tập và nghiên cứu tại trường.
Cuối cùng, xin được bày tỏ lòng biết ơn đến gia đình, người thân và bạn bè đã quan tâm, giúp đỡ, chia sẽ và động viên trong suốt thời gian tập trung tại trường.
Chân thành cảm ơn!
TÓM TẮT
Cá rô phi (Oreochromis niloticus) là một trong những loài được thả nuôi phổ biến trong các mô hình canh tác trên ruộng lúa (nuôi luân canh hay nuôi kết hợp). Sử dụng thuốc trừ sâu để phòng và trừ sâu rầy cho lúa là một biện pháp kỹ thuật phổ biến. Thuốc trừ sâu rơi vào môi trường nước là một trong những mối nguy có thể ảnh hưởng đến cá thả nuôi. Thuốc trừ sâu Kinalux 25EC chứa họat chất quinalphos là một trong những loại được sử dụng phổ biến trên lúa hiện nay. Nghiên cứu này được tiến hành để đánh giá mức độ ảnh hưởng của thuốc lên cá rô phi ở nồng độ gây chết và dưới ngưỡng gây chết nhằm xác định mức độ độc tính của thuốc đối với cá. Giá trị LC50–96 giờ của thuốc Kinalux 25EC với cá rô phi cỡ 10–12 g/con là 0,84 mg/L. Ở cá sắp chết thì hoạt tính men cholinesterase (ChE) ở não bị ức chế từ 80,7% đến 90,9% và cơ bị ức chế từ 56,1% đến 86,7%. Hoạt tính ChE trong não và gan ở thời điểm 96 giờ tiếp xúc với thuốc bị ức chế lần lượt là 85,6% và 90,8%; trong khi hoạt tính GST ở não và gan tăng cao hơn có ý nghĩa thống kê (p<0,05) so với đối chứng ở cùng thời điểm thu mẫu. Thí nghiệm tăng trưởng được thực hiện ở bốn mức nồng độ là 0,08; 0,17; 0,34 và 0,50 mg/L, tăng trọng trung bình trên ngày (DWG) và tỷ lệ sống của cá giảm theo sự gia tăng của nồng độ thuốc và khác biệt có ý nghĩa thống kê so với đối chứng (p<0,05). Hệ số chuyển hoá thức ăn (FCR) đạt cao nhất ở nồng độ 0,50 mg/L và khác biệt có ý nghĩa thống kê so với đối chứng (p<0,05). Kết quả nghiên cứu cho thấy hoạt chất quinalphos độc đối với cá rô phi và ảnh hưởng đến sự phát triển của cá khi tiếp xúc với nồng độ thấp.
Từ khoá: Cá rô phi, quinalphos, ức chế, nhạy cảm, tăng trưởng
ABSTRACT
Tilapia (Oreochromis niloticus) is one of popularly cultured species in rice-fish farming systems. The use of insecticides to control pests in rice is a popular technique. However, the insecticide use might reach water environment and cause hazard affect on fish. Insecticide Kinalux 25EC containing active ingredient called quinalphos is a common type of insectice, which is used currently. This study was conducted to evaluate the effects of quinalphos on tilapia at concentrations of sublethal and lethal in order to determine the levels of toxicity to this fish. Value of LC50-96 hours of Kinalux 25EC on tilapia (sizing 10-12 g) was 0.84 mg/L. The activity of enzyme cholinesterase (ChE) in the brain of fish was inhibited from 80.7% to 90.9% and muscle inhibited from 56.1% to 86.7% at the stage of mortality. The activity of ChE in the brain and liver at 96 hours was inhibited 85.6% and 90.8%, respectively; while the GST activity in brain and liver was significantly higher if compared with control treatment at the same sampling point (p<0.05). The growth experiment was carried out at four concentration levels of Kinalux 25EC including 0.08; 0.17; 0.34 and 0.50 mg/L. Daily weight gain (DWG) and survival rate of fish decreased as the increase of quinalphos concentrations and significant difference if compared with those of the control treatment (p<0.05). Feed conversion ratio (FCR) of the 0,50 mg/L treatment was significantly higher if compared with that of the control (p<0.05). The research results show that the active ingredient quinalphos is highly toxic to tilapia and affects the the fish growth when fish is exposed to low concentrations.
Keywords: Tilapia, quinalphos, inhibition, sensitivity, growth
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam kết luận văn này được hoàn thành trên kết quả nghiên cứu thực tế của tôi trong khuôn khổ dự án “Nghiên cứu được thực hiện dưới sự tài trợ kinh phí của dự án - PhysCAM” (Nghiên cứu Đào tạo về sinh lý động vật Thủy sản ở Đồng Bằng Sông Cửu Long, 2007-2010 do DANIDA, Đan Mạch tài trợ). Các số liệu và kết quả trình bày trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ nghiên cứu nào liên quan trong cùng lĩnh vực. Dự án có quyền sử dụng kết quả của luận văn này để phục vụ cho dự án.
Cần Thơ, ngày tháng năm 2010
Ký tên
Đỗ Văn Bước
MỤC LỤC
Trang
LỜI CẢM TẠ i
TÓM TẮT ii
ABSTRACT iii
LỜI CAM ĐOAN iv
MỤC LỤC v
DANH SÁCH BẢNG vii
DANH SÁCH HÌNH viii
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ix
CHƯƠNG 1: ĐẶT VẤN ĐỀ 1
CHƯƠNG 2: TỔNG QUAN TÀI LIỆU 3
2.1 Một vài đặc điểm về cá rô phi 3
2.1.1 Đặc điểm hình thái và phân loại 3
2.1.2 Đặc điểm môi trường sống 3
2.1.3 Đặc điểm dinh dưỡng 4
2.1.4 Đặc điểm sinh trưởng 4
2.2 Tình hình nuôi cá rô phi trên thế giới 4
2.3 Sơ lược về nuôi cá rô phi ở Việt Nam 5
2.4 Giới thiệu về thuốc BVTV 5
2.5 Sơ lược về một số thuốc trừ sâu gốc lân hữu cơ 6
2.6 Mức độ ảnh hưởng của thuốc trừ sâu lên một số loài thủy sản ở nồng
độ gây chết (LC50–96 giờ) 7
2.7 Ảnh hưởng của thuốc BVTV lên một số men ở cá 8
2.7.1 Sơ lược về men cholinesterase 8
2.7.2 Khả năng ức chế men cholinesterase (ChE) của thuốc BVTV ... 8
2.7.3 Ảnh hưởng của thuốc BVTV lên men Glutathione S-transferase (GST) 9
2.8 Ảnh hưởng của thuốc trừ sâu lên tỷ lệ sống và tăng trưởng của cá . 10
CHƯƠNG 3: VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 11
3.1 Địa điểm và thời gian nghiên cứu 11
3.2 Vật liệu nghiên cứu 11
3.2.1 Cá dùng trong thí nghiệm 11
3.2.2 Hóa chất dùng trong thí nghiệm 11
3.3 Phương pháp nghiên cứu 12
3.3.1 Phương pháp xác định LC50 của quinalphos 12
3.3.2 Xác định ngưỡng ức chế ChE gây chết cá 13
3.3.3 Xác định mức độ nhạy cảm của ChE và GST với quinalphos .. 13
3.3.4 Ảnh hưởng của quinalphos lên tăng trưởng, tỷ lệ sống của cá.. 14 3.4 Phương pháp phân tích 14
3.4.1 Cách lấy mẫu 14
3.4.2 Cách nghiền mẫu 15
3.4.3 Phân tích ChE 15
3.4.4 Phân tích GST 16
3.4.5 Phân tích protein 17
3.5 Tốc độ tăng trưởng 18
3.6 Các chỉ tiêu khác 19
3.7 Phương pháp xử lý số liệu 19
CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN 20
4.1 Giá trị LC50 –96 giờ của hoạt chất quinalphos đối với cá rô phi 20
4.1.1 Các yếu tố môi trường trong thời gian thí nghiệm 20
4.1.2 Kết quả thí nghiệm LC50–96 giờ 20
4.2 Ngưỡng ức chế men ChE trong não và cơ gây chết cá 21
4.2.1 Hoạt động của cá trong thời gian thí nghiệm 21
4.2.2 Hoạt tính ChE ở não và cơ của cá bắt đầu chết 22
4.3 Mức độ nhạy cảm của men ChE và GST ở cá khi tiếp xúc với hoạt chất quinalphos 24
4.3.1 Biến động các yếu tố môi trường trong thời gian thí nghiệm ... 24
4.3.2 Hoạt tính của men ChE trong não và gan cá 25
4.3.3 Hoạt tính của men GST trong gan và não của cá 28
4.4 Ảnh hưởng của thuốc lên tốc độ tăng trưởng và tỷ lệ sống của cá ... 30
4.4.1 Các yếu tố môi trường trong thời gian thí nghiệm 30
4.4.2 Tỷ lệ sống của cá trong thời gian thí nghiệm 32
4.4.3 Ảnh hưởng của thuốc lên tăng trưởng của cá 33
CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT 36
5.1 Kết luận 36
5.2 Đề xuất 36
TÀI LIỆU THAM KHẢO 37
PHỤ LỤC A........................................................ .
PHỤ LỤC B ........................................................ .
PHỤ LỤC C........................................................ .
PHỤ LỤC D........................................................ .
PHỤ LỤC E ........................................................ .
DANH SÁCH BẢNG
trang
Bảng 3.1: Quá trình phân tích ChE 16
Bảng 3.2: Quá trình phân tích GST 17
Bảng 3.3: Quá trình thiết lập đường chuẩn và phân tích protein 18
Bảng 4.1: Các yếu tố môi trường trong thí nghiệm LC50–96 giờ 20
Bảng 4.2: Các yếu tố môi trường trong thí nghiệm mức độ nhạy cảm 25
Bảng 4.3: Hoạt tính men ChE trong não cá 25
Bảng 4.4: Hoạt tính ChE trong gan cá 27
Bảng 4.5: Yếu tố môi trường trong thời gian thí nghiệm 31
Bảng 4.6: NO2-, NO3- và NH3 trong thời gian thí nghiệm 31
Bảng 4.7: Số cá chết qua từng thời điểm 33
Bảng 4.8: Khối lượng và tốc độ tăng trưởng tuyệt đối của cá 34