Vấn đề xây dựng đảng cộng sản Trung Quốc từ sau đại hội XVIII và gợi mở đối với Việt Nam

Ban Kiểm tra Trung ương cũng là đối tượng giám sát trong đảng để thực hiện giám sát không có ngoại lệ, không có vùng cấm, quyền lực đều được đặt trong chiếc lồng thể chế.

Hiện nay, vấn đề tham nhũng ở nước ta vẫn còn nghiêm trọng, tính chất tham nhũng ngày càng phức tạp, tham nhũng mang tính hệ thống, tính khu vực hay tham nhũng trên diện rộng ở nhiều lĩnh vực, ở nhiều các chức vụ khác nhau. Các nhóm lợi ích theo kiểu ―tư bản thân hữu‖ giống như Trung Quốc khá phổ biến. Trong đó các doanh nghiệp, doanh nhân cấu kết với quan chức, công chức nắm quyền lực và nguồn lực tạo thành thế lực ―đen‖ thao túng chính sách, thu lợi bất chính, không chỉ gây thiệt hại lớn cho xã hội, cho đất nước mà còn làm suy đồi, tha hóa đội ngũ cán bộ đảng viên, tạo ra sự phân hóa ngay trong cán bộ, đảng viên và trong xã hội. Điển hình những vụ án tham ô tài sản với giá trị tiền rất lớn trong những năm gần đây như: vụ của Đinh La Thăng, Trịnh Xuân Thanh, Hà Văn Thắm, v.v… đã lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản và cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng, gây thiệt hại cho nhà nước hàng ngàn tỷ đồng; vụ án của Phan Văn Vĩnh (nguyên Trung tướng, Tổng cục trưởng Tổng cục Cảnh sát) và Nguyễn Thanh Hóa (nguyên Thiếu tướng, Cục trưởng Cục Cảnh sát phòng chống tội phạm công nghệ cao) đã lợi dụng chức vụ quyền hạn trong thi hành công vụ, cùng đồng bọn thu lời bất chính gần 10 nghìn tỷ đồng, v.v... Do vậy, cần đi sâu đổi mới cơ chế giám sát, tăng cường sự giám sát đối với quyền lực công, kiên trì trị tận gốc, chỉ có làm tốt giám sát trong đảng, dám nhìn thẳng vào những thói hư, tật xấu trong đảng để chỉnh đốn và sửa chữa sai lầm sẽ góp phần thúc đẩy đảng tự làm trong sạch mình, hình thành môi trường chính trị trong sạch. Thông qua việc đi sâu cải cách cơ chế và thể chế, cắt đứt mắt xích lợi ích nhóm, tăng cường giám sát và ràng buộc vận hành quyền lực, xây dựng cơ chế chỉnh thể ―không dám tham nhũng, không thể tham nhũng, không muốn tham nhũng‖, trừng trị nghiêm khắc đối với đối tượng tham nhũng, tăng cường đan dày chiếc lồng thể chế, qui phạm vận hành quyền lực.

Chúng ta cần nhận thức rò tầm quan trọng của cơ chế đảm bảo ―ba không‖. Cụ thể là: (1) Coi ―không dám tham nhũng‖ là cơ chế đảm bảo kỷ cương. Hiện nay,

một nguyên nhân quan trọng khiến cho tham nhũng vẫn cứ tiếp diễn là do một số ít đảng viên, cán bộ lãnh đạo có tâm lý nể nang, cơ chế giám sát để ngăn chặn và trừng trị tham nhũng hiệu quả chưa hoàn thiện, đặc biệt là công tác giám sát của đảng và chính quyền, giám sát của lãnh đạo cấp trên, giám sát của cấp ủy cùng cấp và giám sát của cấp dưới đối với cấp trên còn yếu, việc xử lý hành vi tham nhũng cường độ chưa đủ mạnh. Ở một mức độ nào đó, ở một số địa phương hay lĩnh vực nhất định có hiện tượng tham nhũng nhưng buông xuôi, cho qua để việc lớn hoá nhỏ, xử lý chưa nghiêm và chưa dứt điểm. Vì vậy, cùng với sự quyết tâm của Trung ương cần phải không ngừng từng bước hoàn thiện cơ chế giám sát, kiên quyết không để tội phạm tham nhũng lọt lưới. Các địa phương, cơ quan, ban ngành phải xây dựng cơ chế bảo đảm kỷ cương đủ mạnh, tức là cấp ủy chịu trách nhiệm chính, yêu cầu về chính trị đối với ủy ban kiểm tra là phải chịu trách nhiệm giám sát. Cấp uỷ phải nhận thức được nếu không làm tốt nhiệm vụ xây dựng đảng phong trong sạch là tắc trách, là vô trách nhiệm; Uỷ ban kiểm tra phải tăng cường tính độc lập và quyền uy, thực hiện tốt nhiệm vụ giám sát, nhận thức được phải thực hiện đúng chức trách, có án phải điều tra, tham nhũng là phải bị nghiêm trị, không điều tra được là không đủ năng lực đảm nhận công việc. (2) Coi ―không thể tham nhũng‖ là cơ chế bảo đảm cho việc phòng ngừa. Thực chất của tham nhũng là đòi quyền lợi, chìa khóa để chống tham nhũng là siết chặt chiếc lồng thể chế. Vì thế, yêu cầu đặt ra là phải thiết lập hệ thống giám sát vận hành quyền lực, chủ yếu bao gồm: cơ chế hạn chế quyền lực, cơ chế giám sát quyền lực và cơ chế công khai. Cơ chế hạn chế quyền lực là phân bổ quyền lực một cách khoa học, ngăn chặn tình trạng quá tập trung quyền lực vì quyền lực quá tập trung và thiếu cơ chế hạn chế hữu hiệu là nguồn gốc của tham nhũng. Cốt lòi của việc phân bổ quyền lực một cách khoa học là hướng tới mục tiêu đạt hiệu quả cao trong việc thực thi quyền lực và đảm bảo liêm chính trong dùng quyền. Phân định rò chức trách và quyền hạn của cán bộ lãnh đạo cũng là để hình thành cơ chế vận hành quyền lực có sự hạn chế, ràng buộc lẫn nhau giữa quyền và trách nhiệm nghĩa vụ; Cơ chế giám sát quyền lực là để bảo đảm mục tiêu phòng chống tha hoá, lạm dụng quyền lực, hình thành hệ thống giám sát dưới nhiều hình thức như: giám sát của pháp luật, giám sát trong Đảng, giám sát của

dư luận xã hội, giám sát của quần chúng, giám sát mạng, v.v…; Cơ chế công khai chính là để nâng cao uy tín của nhà nước, của chế độ, thực hiện chế độ công khai công tác đảng, công khai công tác chính phủ, công khai tài chính, quyết sách, kết quả công tác nhằm nâng cao tính minh bạch trong vận hành quyền lực, quyết không phải thăng quan tiến chức để làm giàu và đòi đặc quyền đặc lợi cho cá nhân. (3) Coi

―không muốn tham nhũng‖ là cơ chế đảm bảo tự giác kỷ luật đối với chính mỗi cá nhân. Chính là cần thông qua việc xây dựng tư tưởng văn hoá trong sạch và liêm khiết, làm cho thế giới quan, nhân sinh quan và giá trị quan của Chủ nghĩa Mác - Lênin và những tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh giữ vị trí chủ đạo trong đời sống tinh thần xã hội, để sự trong sạch thể hiện trong tín ngưỡng, đạo đức và hành động tự giác của mỗi cán bộ đảng viên. Toàn thể cán bộ đảng viên phải nỗ lực tu dưỡng, rèn luyện, luôn đặt lợi ích của đất nước của nhân dân lên trên hết, luôn ghi nhớ đảng cầm quyền vì dân và quyền lực là do dân giao phó thì mới có thể sử dụng quyền lực một cách đúng đắn.

Với một số điểm mới trong việc đi sâu cải cách thể chế giám sát và một số các phương diện khác trong thực tiễn công tác xây dựng đảng của ĐCS Trung Quốc từ sau Đại hội XVIII, luận án đưa ra những giải pháp có thể tham khảo đối với công tác xây dựng đảng của Việt Nam như sau:

Một là, có thể nghiên cứu xem xét việc xây dựng hệ thống giám sát quyền lực thống nhất thuộc các cơ quan dân cử thay vì như hiện nay. Bên đảng, công tác kiểm tra, giám sát được giao cho UBKT Trung ương và UBKT các cấp. Bên nhà nước, theo Hiến pháp và các quy định pháp luật của nước ta, Quốc hội là cơ quan giám sát tối cao nhưng giao cho các cơ quan nhà nước quyền giám sát như là: giao cho Chính phủ quyền hành pháp và cũng giao luôn cho Chính phủ quyền giám sát, giám sát trong lĩnh vực tư pháp giao cho Viện kiểm sát, Tòa án nhân dân, v.v... Chính phủ triển khai công tác giám sát việc thực hiện theo luật của các cơ quan, đơn vị, tổ chức, cá nhân thông qua Thanh tra nhà nước, bao gồm Thanh tra chính phủ, Thanh tra bộ, ngành, Thanh tra tỉnh, Thanh tra sở, Thanh tra huyện. Do đó, cần có sự phối hợp chặt chẽ, thống nhất và đồng bộ giữa công tác kiểm tra của UBKT với công tác thanh tra, điều tra của các cơ quan bảo vệ pháp luật, tránh tình trạng thiếu tính chủ

động, chờ đợi kết quả của nhau. Nếu không xây dựng được hệ thống giám sát thì có thể tiến hành cải cách hệ thống thanh tra, dù rằng công tác thanh tra không hoàn toàn giống như công tác giám sát. Cơ quan thanh tra nhà nước theo quy định tại Điều 5 Luật thanh tra có chức năng thực hiện và giúp cơ quan nhà nước có thẩm quyền thực hiện quản lý nhà nước về công tác thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng; tiến hành thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng theo quy định của pháp luật. Vì vậy, xây dựng được hệ thống thanh tra có quyền hạn vượt ra khỏi phạm vi cơ quan hành chính hoạt động độc lập hiệu quả cũng rất có giá trị tham khảo.

Hai là, cần xây dựng hoàn thiện hệ thống pháp luật đồng bộ thống nhất trong lĩnh vực giám sát, phòng và chống tham nhũng bằng các qui định, qui chế, cơ chế cụ thể về quyền hạn và trách nhiệm. Đối với trường hợp không thực hiện hoặc thực hiện không hiệu quả sẽ bị truy cứu trách nhiệm. Trong Luật phòng chống tham nhũng thay vì những quy định chung chung hiện hành, cần cụ thể hoá hơn đối với các Quy định cơ quan nào đóng vai trò chính, cơ quan nào phối hợp, mức độ hình phạt đối với những hành vi tham nhũng, từ xử lý kỷ luật đến truy tố theo quy định pháp luật. Và trong trường hợp truy tố thì áp dụng điều khoản nào của Luật hình sự và Luật tố tụng hình sự. Đặc biệt cần phát huy vai trò của các tổ chức chính trị - xã hội, quần chúng nhân dân, các cơ quan truyền thông, báo chí trong giám sát, đấu tranh chống tham nhũng, tiêu cực.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 215 trang tài liệu này.

Ba là, Việt Nam có chế độ chính trị tương đối giống Trung Quốc, phần lớn cán bộ lãnh đạo và công chức, viên chức là Đảng viên ĐCS Việt Nam, hiện nay Đảng và Nhà nước đang tiến hành thí điểm hợp nhất một số chức danh lãnh đạo, quản lý và chức năng của cơ quan đảng với cơ quan chính quyền, tổ chức chính trị - xã hội có chức năng nhiệm vụ tương đồng. Có thể nghiên cứu thành lập UBGSQG trên cơ sở thống nhất hoạt động của các cơ quan có chức năng chuyên trách giám sát, thanh tra, kiểm tra kỷ luật. Tham khảo theo cách làm của Trung Quốc để tăng cường sức mạnh tổng hợp trong lĩnh vực giám sát công chức, viên chức sử dụng quyền lực công, nâng cao tính hiệu quả và tính răn đe góp phần xây dựng đảng trong sạch vững mạnh.

Thứ ba, tăng cường xây dựng TCCSĐ thực sự phát huy được vai trò là cầu nối giữa đảng với nhân dân.

Nếu như TCCSĐ không mạnh, tất sẽ ảnh hưởng đến việc quán triệt thực hiện đường lối, phương châm của đảng, ảnh hưởng đến suy nghĩ cũng như thái độ của nhân dân đối với đảng, thậm chí còn có thể dẫn đến việc quần chúng mơ hồ, mất lòng tin với đảng. Khi mà đảng không giữ được quan hệ mật thiết với nhân dân, không có cách nào nghe được tiếng gọi của dân là đảng đã xa rời quần chúng nhân dân. Điều này sẽ rất nguy hiểm dễ dẫn đến mất ổn định xã hội và vong đảng, vong quốc. Do vậy, một là, cần phải nâng cao vai trò, năng lực của TCCSĐ, tăng cường đầu tư nhân lực, vật lực, tài lực cho TCCSĐ. Ngoài việc lựa chọn người lãnh đạo tốt, bí thư chi bộ tốt và phát huy vai trò của người đứng đầu, cần phải qui phạm và nghiêm túc triển khai sinh hoạt đảng ở TCCSĐ, trong tất cả các mặt đánh giá dân chủ, tự phê bình và phê bình, tích cực triển khai hoạt động giáo dục tư tưởng chính trị với các chủ đề đa dạng phong phú, v.v... Hai là, phải làm nổi bật chức năng chính trị của TCCSĐ. TCCSĐ cần phải đặt việc thực hiện chức năng chính trị lên hàng đầu mới có thể quán triệt quyết định của đảng và tuyên truyền, dẫn dắt quần chúng nhân dân hoàn thành các công tác của đảng. TCCSĐ trực tiếp phục vụ quần chúng ở địa phương, có mối quan hệ mật thiết với quần chúng nhân dân, chức năng phục vụ tốt hay xấu sẽ phản ánh hình tượng của đảng. Cán bộ đảng viên cần xác định r và tăng cường nhận thức về chức năng chính trị của TCCSĐ, góp phần phát huy chức năng chính trị của TCCSĐ. Biểu hiện chính trị của mỗi cán bộ đảng viên đều phản ánh chức năng chính trị của TCCSĐ của chính họ. TCCSĐ bên cạnh việc cần phải chú trọng tăng cường giáo dục quản lý cán bộ đảng viên còn cần phải tăng cường công tác giáo dục tư tưởng chính trị cho quần chúng, dẫn dắt quần chúng duy trì sự nhất trí với Trung ương đảng, kiên quyết quán triệt đường lối, phương châm, chính sách của đảng, đấu tranh với những hành vi và phát ngôn đi ngược với phương châm của đảng, làm cho TCCSĐ trở thành thành trì vững chắc của đảng. Ba là, phải tăng cường xây dựng, phát triển các tổ chức đảng trên diện rộng, nỗ lực kịp thời giải quyết các vấn đề đang làm suy yếu TCCSĐ, khắc phục tình trạng chồng chéo hay bỏ trống chức năng, nhiệm vụ ở TCCSĐ; Mở rộng dân chủ ở TCCSĐ,

thúc đẩy công khai công tác đảng, khuyến khích đảng viên tham gia công tác của đảng, giám sát chặt chẽ tổ chức và cán bộ đảng; Thực hiện xây dựng mô hình phục vụ ở TCCSĐ, yêu cầu cán bộ đảng viên nắm vững quan điểm nhân dân là trung tâm, chủ động quan tâm quần chúng nhân dân, giải quyết tốt những vấn đề nhân dân quan tâm và phản ánh cũng như chịu sự giám sát của nhân dân; Triển khai thoả đáng, có trật tự công tác xử lý đảng viên và tổ chức đảng không đạt tiêu chuẩn.

Thứ tư, tăng cường hoàn thiện chế độ pháp qui trong đảng, kiên trì thực hiện nghiêm túc kỷ luật đảng.

Đảng ta cần xác định phải không ngừng cải cách, sáng tạo, đưa việc xây dựng chế độ pháp qui trong đảng xuyên suốt vào trong các phương diện xây dựng đảng về chính trị, tư tưởng, đạo đức, kỷ luật, tổ chức và đấu tranh chống tham nhũng, kiên trì dùng chế độ để quản lý quyền, quản lý việc, quản lý người, kiện toàn cơ chế ràng buộc và giám sát vận hành quyền lực, nâng cao năng lực chấp hành chế độ, bảo vệ tính nghiêm túc và quyền uy của chế độ, đảm bảo thực hiện xây dựng đảng trong sạch, vững mạnh. Tiếp tục xây dựng và hoàn thiện các quy định, quy chế, cơ chế trong công tác xây dựng đảng bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ, hiệu quả dài hạn và chặt chẽ giữa các khâu, liên thông giữa các cấp. Mặt khác, cũng cần coi trọng cao độ cơ chế chấp hành, trong đó, có quy chế về việc đánh giá chấp hành mang tính khách quan, cơ chế đôn đốc thực hiện chế độ, bảo đảm các chế độ được thực hiện đến nơi đến chốn, phát huy hiệu lực chế độ ở mức lớn nhất để thúc đẩy toàn đảng từ trên xuống dưới thực hiện tốt các quy định, phát huy vai trò gương mẫu trong rèn luyện phẩm chất đạo đức, lối sống, phong cách, tác phong, lề lối làm việc của cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo các cấp, người đứng đầu các cơ quan đơn vị, kiên quyết đấu tranh chống quan liêu, hình thức, tham nhũng, lãng phí, chủ nghĩa cá nhân, lối sống cơ hội, thực dụng, bè phái, lợi ích nhóm, v.v... Trong tình hình mới, cần đưa ra qui định cụ thể về tiêu chuẩn, chất lượng cao hơn đối với cán bộ đảng viên và đặt tiêu chuẩn về chính trị lên hàng đầu, xây dựng đội ngũ cán bộ có tố chất cao đạt các tiêu chuẩn về kiên định niềm tin lý tưởng, hết lòng vì nhân dân phục vụ, chăm chỉ làm việc, dám gánh vác trách nhiệm và trong sạch liêm khiết.

Thứ năm, chú trọng xây dựng đội ngũ cán bộ lãnh đạo chuyên nghiệp, có tố chất cao nhằm nâng cao năng lực cầm quyền của đảng.

Chất lượng, hiệu quả công việc chính là thước đo đánh giá cán bộ, vì vậy, chúng ta cần hoàn thiện cơ chế đánh giá cán bộ lãnh đạo. Trước tiên là, thực hiện việc xây dựng tiêu chuẩn đánh giá cán bộ, căn cứ theo tiêu chí thực tế của các ban ngành, các vị trí khác nhau để chế định tiêu chuẩn nhận xét, đánh giá thành tích của cán bộ lãnh đạo. Hai là, xác định rò các chủ thể có thẩm quyền nhận xét, đánh giá cán bộ. Việc nhận xét, đánh giá phải thể hiện đúng thông qua giám sát và còn phải tuân thủ nguyên tắc là khi thành viên tham gia nhận xét, đánh giá về cán bộ lãnh đạo, người được nhận xét, đánh giá đó phải tránh mặt. Ba là, phải có qui chế truy cứu tránh nhiệm đối với các thành viên tham gia nhận xét, đánh giá nếu phát hiện có vấn đề. Xác minh, xử lý nghiêm những hành vi sai trái trong công tác cán bộ. Bốn là, tăng cường cơ chế giám sát, bảo đảm tính khoa học và tính hiệu quả trong công tác lựa chọn và bổ nhiệm cán bộ lãnh đạo. Thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ, hình thành hệ thống giám sát kết hợp từ trên xuống dưới, từ cả trong lẫn ngoài đảng, khuyến khích nhân dân cùng tham gia giám sát để làm tốt công tác phòng, chống từ việc giám sát. Chọn hiền tài là cái gốc của cầm quyền, sử dụng đúng người là vấn đề then chốt, do đó, thúc đẩy hình thành cơ chế truy cứu trách nhiệm giám sát trong công tác lựa chọn, bổ nhiệm cán bộ. Đẩy mạnh đấu tranh phòng, chống tiêu cực, tham nhũng dung túng hành vi chạy chức chạy quyền và coi đây là nhiệm vụ thường xuyên, cấp thiết và cũng là nhiệm vụ khó khăn, phức tạp, lâu dài. Bên cạnh đó, thực hiện đổi mới công tác đào tạo và bồi dưỡng cán bộ, đảng viên. Phải chuẩn hóa các chương trình, phương thức đào tạo, bồi dưỡng mang tính hiệu quả cao, theo hướng hiện đại, hội nhập, đưa chế độ học tập, cập nhật kiến thức thường xuyên với nhiều loại hình phong phú mang tính thực tiễn. Kiên quyết thắt chặt qui định trong công tác đào tạo, cấp và sử dụng văn bằng, xoá bỏ tình trạng đánh giá, bổ nhiệm cán bộ chỉ nhìn vào bằng cấp.

Tiểu kết chương 4

Từ sau Đại hội XVIII đến nay, ĐCS Trung Quốc do Tổng Bí thư Tập Cận Bình làm hạt nhân lãnh đạo đã có bước phát triển nhất định về lý luận và thực tiễn xây dựng ĐCS Trung Quốc. ĐCS Trung Quốc đã coi quản lý đảng nghiêm minh toàn diện là nguyên tắc cơ bản là then chốt của công tác xây dựng đảng, từ đó, có sự bao quát rộng hơn về các phương diện xây dựng đảng về chính trị, tư tưởng, tác phong, xây dựng tổ chức, kỷ luật, đưa xây dựng chế độ vào xuyên suốt các phương diện, thúc đẩy phòng chống tham nhũng. Cụ thể như: đặt xây dựng đảng về chính trị lên vị trí thống lĩnh hàng đầu; xây dựng đảng về kỷ luật được đặt ở vị trí cao hơn, coi qui định và kỷ luật của đảng nghiêm hơn quốc pháp; xây dựng đảng về tư tưởng, tác phong gắn chặt với xây dựng chế độ pháp qui; tăng cường giám sát, kiện toàn hệ thống giám sát để nhốt quyền lực vào trong chiếc lồng thể chế, mục tiêu là dần hình thành cơ chế không thể không dám và không muốn tham nhũng, v.v… Tuy nhiên, ngoài việc tạo ra những hiệu ứng tích cực, bên cạnh đó vẫn còn tồn tại nhiều khó khăn, hạn chế trong công tác xây dựng đảng hiện nay. Đó là: Công tác quản lý, giáo dục, rèn luyện đảng viên ở một số nơi chưa được quan tâm thường xuyên; TCCSĐ hoạt động hiệu quả chưa tốt, chất lượng sinh hoạt đảng, công tác tự phê bình, phê bình còn yếu; vấn đề tham nhũng vẫn diễn biến phức tạp, v.v… Tình trạng suy thoái trong cán bộ đảng viên thuộc đủ các cấp ở Trung Quốc vẫn còn tồn tại đã cho thấy những nghị quyết, đường lối, chính sách của ĐCS Trung Quốc trên thực tế đã chưa được quán triệt đến nơi đến chốn. Qua gần 2 nhiệm kỳ lên nắm quyền, một số nguồn dư luận nghi ngại, quan điểm lấy nhân dân làm trung tâm liệu thực sự đã được thể hiện xuyên suốt trong các phương diện xây dựng đảng hay vẫn chỉ là trên khẩu hiệu?. Việc Tập Cận Bình tập trung quá nhiều quyền lực dễ làm nảy sinh chủ nghĩa sùng bái cá nhân, tác động tiêu cực đến không chỉ trong đảng mà cả đến xã hội, có khả năng áp đặt ý chí chủ quan từ trên xuống dưới, khiến cho quá trình ra quyết sách thiếu tính dân chủ, khoa học. Việc thắt chặt hơn chính trị nội bộ và quyết liệt đấu tranh chống tham nhũng làm gia tăng căng thẳng nội bộ và tác động tiêu cực đến sự phát triển và chủ động, sáng tạo trong sự nghiệp xây dựng CNXH đặc sắc Trung Quốc nói chung. Tóm lại, ĐCS Trung Quốc cần tiếp tục xây dựng và