Hoạt Động Cho Vay Tiêu Dùng Của Ngân Hàng Thương Mại:

Nhiệm vụ cụ thể của chức năng này gồm:

- Mở tài khoản tiền gửi giao dịch cho các tổ chức và cá nhân.

- Cung cấp và quản lý các phương tiện thanh toán (giấy chuyển tiền, thư tín dụng, séc, giấy ủy nhiệm thu, ủy nhiệm chi, thẻ tín dụng, v.v…) cho khách hàng.

- Tổ chức và kiểm soát quy trình thanh toán giữa các khách hàng.

Thực hiện chức năng trung gian thanh toán, NHTM trở thành người thủ quỹ và là trung tâm thanh toán của xã hội. Sứ mệnh lớn lao đó đóng vai trò quan trọng trong việc làm giảm bớt khối lượng tiền mặt lưu hành, tăng khối lượng thanh toán bằng chuyển khoản. Điều này làm giảm bớt nhiều chi phí cho xã hội về in tiền, vận chuyển, bảo quản tiền tệ, tiết kiệm nhiều chi phí về giao dịch thanh toán…

Cũng chính nhờ thực hiện chức năng này mà hệ thống NHTM góp phần đẩy nhanh tốc độ luận chuyển tiền – hàng. Phần lớn các giao dịch thanh toán qua ngân hàng là những khoản giao dịch có giá trị lớn, phạm vị thanh toán không chỉ bó hẹp trong từng khu vực, địa phương mà còn lan rộng ra trong phạm vi cả nước và phát triển ra ra trên phạm vi thế giới. Nhờ vậy các mối quan hệ kinh tế - xã hội được thực hiện cả trên bình diện quốc nội lẫn trên bình diện quốc tế. Điều này không những góp phần thúc đẩy kinh tế - xã hội trong nước phát triển mà còn thúc đẩy các quan hệ kinh tế thương mại và tài chính tín dụng quốc tế phát triển.

1.1.2.3 Cung ứng dịch vụ ngân hàng

Cung ứng dịch vụ ngân hàng nghĩa là các NHTM đáp ứng các nhu cầu của

khách hàng có liên quan đến hoạt động ngân hàng.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 97 trang tài liệu này.

Các dịch vụ ngân hàng gồm có:

- Dịch vụ ngân quỹ và chuyển tiền nhanh quốc nội.

- Dịch vụ kiều hối và chuyển tiền nhanh quốc tế.

- Dịch vụ ủy thác (bảo quản, thu hộ, chi hộ… mua bán hộ…)

- Dịch vụ tư vấn đầu tư, cung cấp thông tin, v.v…

- Dịch vụ ngân hàng điện tử (E-Banking).

Dịch vụ ngân hàng mà NHTM cung cấp cho khách hàng không chỉ để hưởng

hoa hồng và dịch vụ phí, yếu tố làm tăng doanh thu và lợi nhuận cho ngân hàng, mà

dịch vụ ngân hàng cũng có tác dụng hỗ trợ các mặt hoạt động chính của NHTM mà trước hết là hoạt động tín dụng.

Các chức năng nhiệm vụ của NHTM có mối quan hệ hữu cơ với nhau, tác động qua lại lẫn nhau. Vì vậy nếu các NHTM đều chú trọng tất cả chức năng và nhiệm vụ của mình thì không những làm cho hoạt động kinh doanh có hiệu quả hơn, tỷ suất lợi nhuận cao hơn, mà còn có khả năng phân tán rủi ro trong hoạt động kinh doanh ngân hàng. Phối hợp hài hòa và coi trọng cả ba mảng hoạt động là tín dụng, thanh toán va dịch vụ ngân hàng thì các NHTM sẽ có cơ hội đứng vững hơn trong cuộc chạy đua trên thị trường.

Ngoài ra khi thực hiện chức năng trung gian tín dụng, NHTM thực hiện nhiệm vụ cụ thể và tập trung của mình là huy động vốn (dưới nhiều hình thức) và cấp tín dụng cho nền kinh tế. Khi cho vay đối với nền kinh tế, hệ thống NHTM có khả năng tạo ra một khối lượng tiền mới – tiền trên tài khoản. Người ta gọi đó là khả năng tạo tiền, chứ không phải là chức năng vốn có của NHTM. (Quản trị ngân hàng thương mại hiện đại - PGS.TS Nguyễn Đăng Dờn).

1.1.3 Các hoạt động chủ yếu của NHTM:

Theo chương IV của Luật các tổ chức tín dụng nêu ra các hoạt động của tổ

chức tín dụng, trong đó Mục 2 nêu các hoạt động của NHTM bao gồm:

1.1.3.1 Hoạt động huy động vốn:

NHTM được huy động vốn dưới các hình thức sau:

- Nhận tiền gửi của các tổ chức, cá nhân và các tổ chức tín dụng khác dưới

hình thức tiền gửi không kỳ hạn, tiền gửi có kỳ hạn và các loại tiền gửi khác.

- Phát hành chứng chỉ tiền gửi, trái phiếu và giấy tờ có giá khác để huy động

vốn của tổ chức, cá nhân trong nước và ngoài nước.

- Vay vốn của các tổ chức tín dụng khác hoạt động tại Việt Nam và của tổ

chức tín dụng nước ngoài.

- Vay vốn ngắn hạn của Ngân hàng Nhà nước (NHNN).

- Các hình thức huy động vốn khác theo quy định của Ngân hàng Nhà nước.

1.1.3.2 Hoạt động tín dụng:

Ngân hàng thương mại được cấp tín dụng cho tổ chức, cá nhân dưới các hình thức sau:

Cho vay: NHTM được cho các tổ chức, cá nhân vay vốn dưới các hình thức

- Cho vay ngắn hạn nhằm đáp ứng nhu cầu vốn cho sản xuất, kinh doanh, dịch

vụ và đời sống.

- Cho vay trung và dài hạn để thực hiện các dự án đầu tư phát triển sản xuất,

kinh doanh, dịch vụ và đời sống.

Bảo lãnh: NHTM được bảo lãnh vay, bảo lãnh thanh toán, bảo lãnh thực hiện hợp đồng, bảo lãnh đấu thầu và các hình thức bảo lãnh ngân hàng khác bằng uy tín và bằng khả năng tài chính của mình đối với người nhận bảo lãnh. Mức bảo lãnh của một NHTM không được vượt quá tỷ lệ so với vốn tự có của NHTM.

Chiết khấu: NHTM được chiết khấu thương phiếu và các giấy tờ có giá ngắn hạn khác đối với tổ chức, cá nhân và có thể tái chiết khấu các thương phiếu và các giấy tờ có giá ngắn hạn khác đối với các tổ chức tín dụng khác.

Cho thuê tài chính: NHTM được hoạt động cho thuê tài chính nhưng phải lập công ty cho thuê tài chính riêng. Việc thành lập, tổ chức và hoạt động của công ty cho thuê tài chính thực hiện theo Nghị định của Chính phủ về tổ chức và hoạt động của công ty cho thuê tài chính.

1.1.3.3 Hoạt động dịch vụ thanh toán và ngân quỹ:

Hoạt động dịch vụ thanh toán và ngân quỹ của NHTM bao gồm các hoạt động sau:

- Cung cấp các phương tiện thanh toán.

- Thực hiện các dịch vụ thanh toán trogn nước cho khách hàng.

- Thực hiện dịch vụ thu hộ và chi hộ

- Thực hiện các dịch vụ thanh toán khác theo qui định của NHNN.

- Thực hiện các dịch vụ thanh toán quốc tế khi được NHNN cho phép.

- Thực hiện các dịch vụ thu và phát tiền mặt cho khách hàng.

- Tổ chức hệ thống thanh toán nội bộ và tham gia hệ thống liên ngân hàng

trong nước.

- Tham gia hệ thống thanh toán quốc tế khi được NHNN cho phép.

1.1.3.4 Các hoạt động khác:

Ngoài các hoạt động chính bao gồm huy động tiền gửi, cấp tín dụng và cung cấp dịch vụ thanh toán và ngân quỹ, NHTM còn có thể thực hiện một số hoạt động khác như góp vốn, mua cổ phần, tham gia thị trường tiền tệ, kinh doanh ngoại hối, cung ứng dịch vụ bảo hiểm, nghiệp vụ ủy thác và đại lý, dịch vụ tư vấn và các dịch vụ khác có liên quan đến hoạt động ngân hàng.

1.2 Hoạt động cho vay tiêu dùng của Ngân hàng thương mại:

1.2.1 Hoạt động cho vay tại NHTM:

1.2.1.1 Khái niệm về cho vay:

Cho vay là một phần của hoạt động tín dụng của ngân hàng và trở thành một trong nhiệm vụ cơ bản của ngân hàng. Đây cũng là nghiệp vụ kinh doanh chủ yếu của ngân hàng bởi vì chỉ có lãi cho vay mới bù đắp lại các chi phí phát sinh của ngân hàng như: chi phí quản lý, chi phí dự trữ… Trong quá trình phát triển của ngân hàng cho thấy lợi nhuận của các khoản cho vay chiếm phần lớn thu nhập của ngân hàng, lượng tiền gửi tăng lên đáng kể, các hình thức cho vay cũng phong phú.

Khi định nghĩa về hoạt động cho vay, có nhiều qua điểm khác nhau, nhưng có thể định nghĩa: “Cho vay là hình thức cấp tín dụng, theo đó bên cho vay giao hoặc cam kết giao cho khách hàng một khoản tiền để sử dụng vào mục đích xác định trong một thời gian nhất định theo thỏa thuận với nguyên tắc có hoàn trả cả gốc và lãi.” (Khoản 16, điều 4, Luật các tổ chức tín dụng năm 2010).

Tóm lại hoạt động cho vay là hoạt động cung ứng tiền cho tất cả các khách hàng có nhu cầu về tiền để phục vụ cho mục đích sản xuất, kinh doanh hay tiêu dùng.

1.2.1.2 Các loại tín dụng ngân hàng:

Tín dụng ngân hàng có thể chia thành ra nhiều loại khác nhau tùy theo những tiêu thức phân loại khác nhau.

Dựa vào mục đích sử dụng vốn vay:

- Cho vay phục vụ sản xuất kinh doanh công thương nghiệp.

- Cho vay tiêu dùng cá nhân.

- Cho vay bất động sản.

- Cho vay nông nghiệp.

- Cho vay kinh doanh xuất nhập khẩu.

Dựa vào thời hạn cho vay:

- Cho vay ngắn hạn: là loại cho vay có thời hạn dưới một năm. Mục đích của loại cho vay này thường là nhằm tài trợ cho việc đầu tư vào tài sản lưu động.

- Cho vay trung hạn: Là loại cho vay có thời hạn từ 1 đến 5 năm. Mục đích

của loại cho vay này nhằm tài trợ cho việc đầu tư vào tài sản cố định.

- Cho vay dài hạn: Là loại cho vay có thời hạn trên 5 năm. Mục đích của loại cho vay này thường là nhằm tài trợ vào các dự án đầu tư.

Dựa vào mức độ tín nhiệm của khách hàng:

- Cho vay không có bảo đảm: Là loại cho vay không có tài sản thế chấp, cầm cố hoặc bảo lãnh của người khác mà chỉ dựa vào uy tín của bản thân khách hàng vay vốn để quyết định cho vay.

- Cho vay có bảo đảm: Là loại cho vay dựa trên cơ sở các bảo đảm cho tiền vay như thế chấp, cầm cố hoặc bảo lãnh của một bên thứ ba nào khác.

Dựa vào phương thức cho vay:

- Cho vay theo món vay.

- Cho vay theo hạn mức tín dụng.

Dựa vào phương thức hoàn trả nợ vay:

- Cho vay chỉ có một kỳ hạn trả nợ hay còn gọi là cho vay trả nợ một lần khi đáo hạn.

- Cho vay có nhiều kỳ hạn trả nợ hay còn gọi là cho vay trả góp.

- Cho vay trả nợ nhiều lần nhưng không có kỳ hạn nợ cụ thể mà tùy theo khả năng tài chính của mình người đi vay có thể trả nợ bất cứ lúc nào.

1.2.2 Khái niệm về cho vay tiêu dùng:

Cho vay tiêu dùng (CVTD) là các khoản cho vay nhằm tài trợ cho nhu cầu chi tiêu của người tiêu dùng, bao gồm cá nhân và hộ gia đình. Đây là một nguồn tài chính quan trọng giúp những đối tượng này trang trải nhu cầu nhà ở, đồ dùng gia đình và xe cộ. Bên cạnh đó những chi tiêu cho nhu cầu giáo dục, y tế và du lịch,… cũng có thể được tài trợ bởi cho vay tiêu dùng.

Lĩnh vực cho vay tiêu dùng đang phát triển mạnh mẽ trên toàn cầu, đặc biệt là sau cuộc khủng hoảng vào những năm 1980. Do vậy nó có thể so sánh với các khoản vay có mục đích sản xuất hoặc các nghiệp vụ tài sản có khác của một ngân hàng.

Trong hai nhóm chính sách khách hàng của ngân hàng, thì khách hàng cá nhân ngày càng có nhu cầu vay mượn cao hơn không chỉ như một phương thức giải quyết các nhu cầu cấp bách mà còn là phương tiện nhằm cải thiện mức sống của họ, khi mà họ chưa có khả năng chi trả.

Mặt khác CVTD đã thúc đẩy gia tăng bán hàng ở những người bán lẻ, tạo ra yếu tố kích thích sản xuất phát triển. Đồng thời các ngân hàng đã đáp ứng được một thị trường rộng lớn, khi mà hầu hết người tiêu dùng mua sắm trước, sau đó mới dàn xếp nguồn tài trợ. Do vậy, qua đó ngân hàng có thể đạt được những nguồn lợi tức đáng kể, nhất là trong xu thế của sự gia tăng về lợi tức và chi phí tiêu dùng hiện nay.

Tại Việt Nam, hoạt động cho vay tiêu dùng của NHTM đã phát triển vào những năm 1993 – 1994, trong thời gian đầu này tập trung nhiều vào cho vay trả góp, các sản phẩm cung ứng còn rất đơn điệu. Tuy nhiên, do chưa có hành lang pháp lý rõ ràng nên hoạt động được một thời gian các ngân hàng tỏ ra rất lúng túng trong việc cấp tín dụng theo hình thức này.

Hiện nay, khi một số văn bản pháp luật hướng dẫn ra đời thì lĩnh vực CVTD ở nước ta đang trong xu thế rộ lên, nó được xem là thị trường tiềm năng lớn và có nhiều điều kiện phát triển mạnh cho các NHTM tại Việt Nam.

1.2.3 Đặc điểm của cho vay tiêu dùng:

Cho vay tiêu dùng có những đặc điểm sau:

- Khách hàng vay là các cá nhân và hộ gia đình, nhiều kết quả nghiên cứu cho thấy những người có thu nhập cao thường có xu hướng vay tiền nhiều hơn những người có thu nhập thấp. Người có thu nhập cao có nhu cầu vay nhiều hơn so với thu nhập hàng năm của mình. Với họ, việc vay mượn được xem là công cụ để đạt được mức sống như mong muốn hơn là một sự lựa chọn chỉ được dùng trong tình trạng khẩn cấp.

- Mục đích vay là nhằm đáp ứng nhu cầu tiêu dùng cá nhân chứ không phải mục đích kinh doanh. Các nhu cầu như: mua nhà, mua sắm xe ô tô, xe gắn máy, xây dựng sửa chữa nhà, mua sắm vật dụng gia đình, chữa bệnh, đi học...

- Việc sử dụng tài sản hình thành từ vốn vay của người tiêu dùng thường không đem lại thu nhập, nên nguồn trả nợ thường được lấy từ lương hoặc thu nhập từ các hoạt động kinh doanh khác. Việc sử dụng tiền vay ngân hàng sẽ tạo cho người vay một tâm lý tích luỹ, tăng động lực làm việc của khách hàng.

- Quy mô khoản vay nhỏ nhưng số lượng các khoản vay lại lớn. Thông thường không có một ngân hàng nào cho vay tiêu dùng với 100% nhu cầu vốn, khách hàng phải tích luỹ một tỷ lệ nhất định so với tổng nhu cầu vốn cần đáp ứng cho nhu cầu tiêu dùng. Mặt khác các sản phẩm mà khách hàng có nhu cầu tiêu dùng thường có giá trị không lớn. Nhu cầu vốn CVTD nhỏ hơn rất nhiều so với các món vay kinh doanh phổ biến, thường xuyên đối với mọi tầng lớp dân cư.

- Các khoản CVTD có rủi ro cao vì tình hình tài chính của các cá nhân và hộ gia đình có thể thay đổi nhanh chóng tuỳ theo tình trạng công việc hay sức khoẻ của họ. Việc thẩm định và quyết định cho vay đối với các khoản vay tiêu dùng thường gặp khó khăn do vấn đề thông tin không đầy đủ.

- Chi phí quản lí khoản vay tiêu dùng lớn do các ngân hàng thường phải tốn nhiều thời gian và nhân lực để điều tra, thu thập các thông tin về người vay tiền trước khi đưa ra các quyết định phê duyệt khoản vay, thêm vào đó việc quản lý các khoản vay tiêu dùng với giá trị nhỏ nhưng số lượng lớn cũng không phải là vấn đề đơn giản đối với các NHTM nên chi phí tính trên một đơn vị tiền tệ CVTD cao hơn so với loại hình cho vay khác.

- CVTD là một trong những khoản mục mang lại lợi nhuận cao cho ngân hàng. Các khoản CVTD có chi phí và rủi ro cao nên các khoản vay này thường có lãi suất cao, nó bù đắp cho các khoản vay trên và mang lại lợi nhuận cho ngân hàng. Lãi suất CVTD luôn là một trong những lãi suất hấp dẫn nhất trên thị trường tài chính. Do số lượng món vay điều nên lợi nhuận ngân hàng thu được từ hoạt động này là rất đáng kể so với tổng lợi nhuận của ngân hàng.

1.2.4 Phân loại cho vay tiêu dùng của NHTM:

Có nhiều phương thức cho vay tiêu dùng (CVTD) dựa trên những tiêu thức khác nhau để ta có những góc nhìn nhận khác nhau đối với loại hình cho vay tiêu dùng.

1.2.4.1 Căn cứ vào mục đích vay:

Dựa vào mục đích vay, CVTD được chia làm hai loại:

Cho vay tiêu dùng cư trú: cho vay tiêu dùng cư trú là khoản vay nhằm tài trợ cho nhu cầu mua sắm, xây dựng hoặc cải tạo nhà ở của khách hàng là cá nhân hộ gia đình.

Cho vay tiêu dùng phi cư trú: cho vay tiêu dùng phi cư trú là khoản cho vay tài trợ cho việc trang trải các chi phi mua sắm, xe cộ, đồ dùng gia đình, chi phí học hành, giải trí và du lịch…

1.2.4.2 Căn cứ vào phương thức hoàn trả:

Căn cứ vào phương thức hoàn trả thì gồm có CVTD trả góp và CVTD trả một lần. Trong đó thì cho vay tiêu dùng trả góp chiếm tỷ lệ rất lớn. Vì người ta thấy rằng định kỳ trả như vậy thì sẽ thuận lợi hơn là trả gốc và lãi một lần.

Cho vay tiêu dùng trả góp: