Nghiên cứu dự báo phân bổ nhu cầu đi lại theo phương thức vận tải trong các đô thị Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIAO THÔNG VẬN TẢI

PHAN NGUYỄN HOÀI NAM

NGHIÊN CỨU DỰ BÁO PHÂN BỔ NHU CẦU ĐI LẠI THEO PHƯƠNG THỨC VẬN TẢI

TRONG CÁC ĐÔ THỊ VIỆT NAM

NGÀNH : Tổ chức và quản lý vận tải MÃ SỐ : 9.84.01.03

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC

1. TS. Nguyễn Xuân Hoàn

2. PGS. TS. Trần Thị Lan Hương

HÀ NỘI, 2021

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các số liệu, kết quả liên quan trong luận án là trung thực, có nguồn gốc rò ràng.

Tác giả luận án

Phan Nguyễn Hoài Nam

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN i

MỤC LỤC ii

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT vi

DANH MỤC BẢNG BIỂU vii

DANH MỤC HÌNH VẼ ix

PHẦN MỞ ĐẦU 1

1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU 1

2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU 2

3. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU 3

4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 3

5. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU 4

CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU 5

1.1 Các công trình nghiên cứu trên thế giới 5

1.1.1 Chương trình “Nghiên cứu giao thông khu vực Pittsburgh” 5

1.1.2 Chương trình nghiên cứu nhu cầu đi lại thành phố Washington D.C 6

1.1.3 Nghiên cứu về đường cao tốc của hội đồng nghiên cứu quốc gia Mỹ 9

1.1.4 Công trình nghiên cứu về sự lựa chọn phương thức vận tải đối với các chuyến đi hai chiều của công ty vận tải Riga-Daugavpils 10

1.1.5 Nghiên cứu so sánh các mô hình phân chia phương thức vận tải 10

1.1.6 Nghiên cứu về quy hoạch giao thông đô thị của Michael D. Meyer và Eric J. Miller 11

1.1.7 Nghiên cứu nhu cầu đi lại tại thành phố Dhaka, Bangladesh 12

1.1.8 Nghiên cứu ước tính giá trị thời gian đi lại cho chuyến đi làm việc 12

1.1.9 Nghiên cứu về giao thông và thiết kế cao tốc 12

1.1.10 Nghiên cứu về quyết định lựa chọn phương tiện tại Nam Kinh, Trung Quốc 13

1.1.11 Nghiên cứu khung lý thuyết cho mô hình Logit 13

1.1.12 Nghiên cứu quyết định lựa chọn phương thức đi lại của người lao động ở thành phố Chennai 13

1.1.13 Chương trình hợp tác nghiên cứu giao thông quốc gia, Mỹ 13

1.1.14 Nghiên cứu về phân chia phương thức vận tải của Minal và Ch. Ravi Sekhar 14

1.1.15 Nghiên cứu về giao thông vận tải và tăng trưởng vùng của đại học Minnesota 14

1.2 Các công trình nghiên cứu trong nước 15

1.2.1 Đề tài “Quy hoạch tổng thể phát triển giao thông vận tải thành phố Hồ Chí Minh đến năm 2020” 16

1.2.2 Dự án “Quy hoạch tổng thể và Nghiên cứu khả thi về giao thông vận tải đô thị khu vực thành phố Hồ Chí Minh” 17

1.2.3 Dự án nghiên cứu khả thi hai tuyến metro ưu tiên TP. Hồ Chí Minh 18

1.2.4 Chương trình phát triển đô thị tổng thể tại thủ đô Hà Nội 20

1.2.5 Dự án nghiên cứu khả thi đường sắt đô thị Hà Nội 20

1.2.6 Dự án Metro Hà Nội – tuyến số 3 21

1.3 Khoảng trống trong nghiên cứu và đề xuất hướng nghiên cứu của đề tài 23

1.3.1 Đánh giá chung 23

1.3.2 Khoảng trống trong nghiên cứu 24

1.3.3 Hướng nghiên cứu của đề tài 25

Kết luận chương 1 26

CHƯƠNG 2 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ DỰ BÁO PHÂN BỔ NHU CẦU ĐI LẠI CHO CÁC PHƯƠNG THỨC VẬN TẢI TRONG ĐÔ THỊ 28

2.1 Hành vi của người thực hiện chuyến đi 28

2.1.1 Hành vi của người thực hiện chuyến đi trên quan điểm tâm lý học 28

2.1.2 Hành vi người thực hiện chuyến đi trên quan điểm marketing 30

2.1.3 Hành vi người thực hiện chuyến đi trên quan điểm kinh tế 33

2.2 Lý thuyết về dự báo nhu cầu đi lại 37

2.2.1 Nhu cầu đi lại và vận tải hành khách đô thị 37

2.2.2 Phân tích và dự báo phân bổ nhu cầu đi lại đô thị 49

Kết luận chương 2 61

CHƯƠNG 3 PHƯƠNG PHÁP TIẾP CẬN 63

3.1 Nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng bằng phương pháp phân tích nhân tố khám phá 63

3.1.1 Khái quát về phương pháp phân tích nhân tố khám phá 63

3.1.2 Quy trình nghiên cứu 66

3.1.3 Tổ chức điều tra và thu thập số liệu phục vụ công tác nghiên cứu dự báo phân bổ nhu cầu đi lại cho các phương thức vận tải trong các đô thị 68

3.1.4 Mô tả kết quả cuộc điều tra 74

3.1.5 Xác định nhân tố ảnh hưởng tới quyết định lựa chọn phương thức vận tải của người thực hiện chuyến đi 76

3.2 Số liệu phục vụ dự báo phân bổ nhu cầu đi lại 87

3.3 Lựa chọn mô hình dự báo 94

3.3.1 Đánh giá và lựa chọn dạng mô hình dự báo phân bổ nhu cầu đi lại cho các phương thức vận tải trong đô thị 94

3.3.2 Mô hình logit đa thức trong dự báo phân bổ nhu cầu đi lại cho các phương thức vận tải (dự báo lựa chọn phương thức vận tải) 97

Kết luận chương 3 117

CHƯƠNG 4 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU DỰ BÁO PHÂN BỔ NHU CẦU ĐI LẠI CHO CÁC PHƯƠNG THỨC VẬN TẢI ỨNG DỤNG TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH 119

4.1 Giới thiệu về khu vực nghiên cứu 119

4.1.1 Tình hình phát triển kinh tế - xã hội thành phố Hồ Chí Minh 119

4.1.2 Các vấn đề giao thông vận tải 121

4.2 Xây dựng mô hình dự báo xác suất lựa chọn phương thức vận tải tại thành phố Hồ Chí Minh 126

4.2.1 Dạng mô hình dự báo 127

4.2.2 Cách tiếp cận mô hình dự báo 127

4.2.3. Xây dựng mô hình dự báo 129

4.3 Bàn luận về kết quả 141

4.3.1 Tầm quan trọng của các nhân tố ảnh hưởng 141

4.3.2 Ảnh hưởng của các nhân tố 142

4.3.3 Tác động của cơ hội sử dụng xe máy tới lựa chọn phương thức vận tải công cộng 146

4.4 Một số kiến nghị 148

Kết luận chương 4 148

KẾT LUẬN 150

CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC ĐÃ CÔNG BỐ 152

TÀI LIỆU THAM KHẢO 153

Tài liệu tiếng Việt 153

PHỤ LỤC

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

EFA

:	Phân tích nhân tố khám phá
GTVT	:	Giao thông vận tải
LMP	:	Mô hình xác suất tuyến tính
OLS	:	Phương pháp bình phương tối thiểu
STT	:	Số thứ tự
SUD	:	Công ty cổ phần phát triển đô thị bền vững
VTHKCC	:	Vận tải hành khách công cộng