Trung Tâm Cứu Hộ Của Vqg. Hình 4.2: Bảng Tin Giáo Dục Môi Trường.

Chương 4

KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN

4.1. Thực trạng hoạt động du lịch tại VQG Cát Bà

4.1.1. Cơ sở hạ tầng và dịch vụ phục vụ du lịch

Cùng với sự hấp dẫn của cảnh quan tự nhiên, VQG Cát Bà đã và đang trở thành điểm du lịch hấp dẫn thu hút khách du lịch trong và ngoài nước. Nhiều tuyến, điểm du lịch hấp dẫn đang được khai thác phục vụ nhu cầu tham quan, du lịch của du khách như:

- Tuyến đi Đỉnh Kim Giao

- Tuyến Trung tâm đi Ao Ếch

- Tuyến giáo dục môi trường

- Tuyến Đỉnh Mây Bầu - Khe Sâu

- Tuyến Ao Ếch - Việt Hải

- Tuyến du lịch mạo hiểm Khoăn Tiền Đức - Mây Bầu

- Tuyến du lịch cộng đồng Trung tâm - Phù Long

Trên thực tế, tuyến tham quan thu hút khách du lịch là tuyến đi đỉnh Kim Giao và tuyến đi động Trung Trang. Đây cũng là 2 tuyến du lịch được đầu tư phát triển của VQG Cát Bà. Bên cạnh đó, một số tuyến du lịch mạo hiểm như tuyến đi Ao Ếch, tuyến đi Khoăn Tiền Đức - đỉnh Mây Bầu cũng là những điểm đến hấp dẫn khách du lịch quốc tế bởi cảnh quan tự nhiên hấp dẫn và các loài động - thực vật đặc hữu, quý hiếm, có giá trị.

Ngoài các tuyến du lịch, phòng tiêu bản trưng bày các mẫu động thực vật, sa bàn của VQG cũng là nơi thu hút sự chú ý của du khách và cũng là nơi giới thiệu đến du khách những thông tin cơ bản về VQG như tính đa dạng sinh học, cảnh quan tự nhiên của khu vực.

Hình 4.1: Trung tâm cứu hộ của VQG. Hình 4.2: Bảng tin giáo dục môi trường.‌

(Nguồn: Tác giả, năm 2017)

● Các dịch vụ liên quan khác

VQG Cát Bà có 2 khu nhà nghỉ dành cho khách du lịch với trang thiết bị tương đối tiện nghi. Ngoài ra còn có một số phòng nghỉ được thiết kế dành riêng cho hộ gia đình. Tuy nhiên, hiệu suất sử dụng phòng chỉ đạt 15 - 20% vào mùa du lịch (từ tháng 6 đến tháng 8 hàng năm), trừ những ngày cuối tuần có thể đạt 100%.

Mặt khác, Ban quản lý VQG cũng cho một số công ty tư nhân đầu tư dịch vụ nghỉ dưỡng, nhà sàn, và cắm trại phục vụ nhu cầu của khách du lịch với mức giá dao động từ 15 - 40 USD/ngày. Khách du lịch có thể tự trải nghiệm khám phá tự nhiên như bơi lội, tổ chức sự kiện, hoặc thuê xe máy tự lái trong thời gian lưu trú.

● Cửa hàng lưu niệm và dịch vụ ăn uống

Mặc dù hoạt động du lịch ở VQG Cát Bà đã có từ nhiều năm trước, song cơ sở vật chất phục vụ khách du lịch cũng chất lượng phục vụ chưa thực sự tương xứng với sự phát triển của hoạt động du lịch trong khu vực. Hiện tại chỉ có 01 cửa hàng lưu niệm phục vụ du lịch với các sản phẩm phong phú và

đa dạng nhằm nâng cao ý thức bảo vệ môi trường, bảo vệ đa dạng sinh học của VQG. Bên cạnh đó, sự hạn chế về đội ngũ phục vụ cũng như kỹ năng cũng là một trong những nguyên nhân hạn chế lượng du khách lưu trú lại VQG.

4.1.2. Lượng du khách

Từ số liệu điều tra thực tế trong thời gian thực tập tại Vườn Quốc gia Cát Bà, kết hợp với những số liệu thống kê của Ban quản lý VQG, đề tài đã tính toán được lượng khách đến Cát Bà trong 5 năm gần đây. Kết quả thống kê khách du lịch được tổng hợp ở bảng 4.1:

Bảng 4.1: Hiện trạng khách du lịch đến thăm quan tuyến rừng tại khu trung tâm Vườn

Các chỉ tiêu

Năm 2013	Năm 2014	Năm 2015	Năm 2016	Năm 2017
Tổng số lượt khách	44.692	54.150	36.184	42.547	55.075
Khách quốc tế	13.926	17.050	16.027	15.412	18.781
Khách nội địa	30.756	37.100	20.157	27.135	36.294

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 132 trang tài liệu này.

(Nguồn: Vườn Quốc gia Cát Bà, 2018)

Qua số liệu bảng trên cho thấy:

Từ năm 2013 đến năm 2017 lượng du khách đến VQG Cát Bà thăm tuyến rừng Trung tâm Vườn tăng dần theo từng năm. Nếu lấy năm 2013 làm mốc khởi đầu thì năm 2014 lượng khách tăng gấp 1,21 lần; năm 2015 giảm 0,8 lần; đến năm 2016 lượng khách tăng 0,95 lần và năm 2017 tăng 1,23 lần. Nhìn chung, hiện nay lượng khách du lịch đến với tuyến rừng ở Vườn Cát Bà ngày một tăng đáng kể, phù hợp với nhu cầu và sự phát triển của xã hội; đồng thời chứng tỏ khu du lịch Cát Bà ngày càng thu hút khách du lịch tới thăm.

Bảng 4.2: Hiện trạng khách du lịch đến thăm quan tuyến biển

Các chỉ tiêu

Năm 2013	Năm 2014	Năm 2015	Năm 2016	Năm 2017
Tổng số lượt khách	100.358	125.305	376.162	315.674	502.788
Khách quốc tế	38.174	45.103	130.121	109.827	206.651
Khách nội địa	62.184	80.202	246.041	205.847	296.137

(Nguồn: Vườn Quốc gia Cát Bà, 2018)

Qua số liệu bảng trên cho thấy:

Từ năm 2013 đến năm 2017 lượng du khách đến thăm tuyến rừng tuyến Biển của Vườn tăng dần theo từng năm. Nếu lấy năm 2013 làm mốc khởi đầu thì năm 2014 lượng khách tăng gấp 1,24 lần; năm 2015 tăng 3,74 lần; đến năm 2016 lượng khách tăng 3,14 lần ( giảm 0,8 lần so với năm 2015) và năm 2017 lại tăng 5 lần. Nhìn chung, hiện nay lượng khách du lịch đến với tuyến biển ở Vườn Cát Bà ngày một tăng đáng kể. Qua số liệu từ tuyến rừng và tuyến biển cho thấy khách du lịch vẫn thích thăm quan tuyến biển hơn.

Hình 4.3: Lượng khách du lịch trong và ngoài nước theo loại hình du lịch.

Khách du lịch đến Cát Bà chủ yếu là khách nội địa, trong khi khách nước ngoài chiếm tỷ trọng khoảng 23%. Điều này cho thấy: công tác quảng bá du lịch của Cát Bà đến với khách nước ngoài còn nhiều hạn chế.

Mặc dù có sự gia tăng về lượng du khách theo năm song hoạt động du lịch ở VQG Cát Bà vẫn mang tính thụ động, phụ thuộc vào khách du lịch theo tua mà chưa trực tiếp khai thác được lượng du khách đến với VQG. Thực tế cho thấy, việc khai thác các tuyến điểm du lịch mới chỉ tập trung ở 2 điểm là phòng tiêu bản và động Trung Trang. Hầu hết khách du lịch trong nước không có xu hướng khám phá, tham quan cảnh quan tự nhiên mà chỉ tập trung vào các dịch vụ ăn uống, đặc sản của VQG.

Tính mùa vụ trong hoạt động du lịch ở VQG được thể hiện rõ nét. Lượng khách du lịch, đặc biệt là khách du lịch trong nước tập trung chủ yếu từ tháng 5 đến tháng 9 hàng năm.Việc tập trung lượng lớn khách du lịch trong thời gian ngắn gây nhiều khó khăn cho hoạt động quản lý và bảo tồn tài nguyên VQG, đặc biệt là các hoạt động khai thác tài nguyên nhằm phục vụ cho nhu cầu của du khách trong nước.

Bảng 4.3: Hiện trạng khách du lịch đến vườn Quốc gia Cát Bà và đảo Cát Bà

Các chỉ tiêu

Năm 2013

Năm 2014

Năm 2015

Năm 2016

Năm 2017

Khách DL đến

VQG

144.194

179.455

412.346

358.221

557.863

Khách DL đến

đảo Cát Bà

1.324.000

1.513.000

1.568.000

1.722.000

2.160.000

(Nguồn: Phòng Văn hóa TT-TT & DL Cát Hải và VQG Cát Bà, 2018)

Qua bảng trên cho thấy, khách đến thăm quan du lịch tại tất cả các địa điểm của đảo Cát Bà có số lượng cao hơn khách du lịch đến thăm quan Vườn Quốc gia Cát Bà. Cụ thể: Năm 2013 lượng khách tăng gấp 9,1 lần; năm 2014

tăng 8,4 lần; đến năm 2015 lượng khách tăng 3,8 lần và năm 2016 lại tăng 4,8 lần, năm 2017 tăng 3,87 lần.

4.1.3. Các tác động tích cực

4.1.3.1. Tác động tích cực đến môi trường của hoạt động du lịch

Hiện nay con người đã và đang chịu áp lực rất lớn từ môi trường, đó là tốc độ đô thị hóa tăng, sự gia tăng dân số, tiếng ồn... làm cho cuộc sống ở đô thị trở nên quá quen thuộc và nhàm chán với con người, gây ra sự căng thẳng trong cuộc sống. Những lí do trên là nguyên nhân dẫn đến một bộ phận dân cư có nhu cầu rời khỏi các đô thị náo nhiệt để đến các vùng tự nhiên hoang dã, còn nhiều nét hoang sơ và độc đáo với mục đích thư giãn, giải trí và khám phá những vẻ đẹp của thiên nhiên kỳ thú; đồng thời có thể hiểu thêm được bản sắc văn hóa của các dân tộc thiểu số. Ở đó, con người có thể lập lại sự cân bằng cuộc sống đã bị phá vỡ.

Việc tiếp xúc thường xuyên với khách du lịch, tổ chức các lớp tập huấn làm việc, nhằm nâng cao năng lực và nhận thức về bảo vệ môi trường cho đội ngũ cán bộ quản lý, chính quyền địa phương và người dân; khuyến khích người dân địa phương tham gia vào hoạt động du lịch, tạo việc làm, nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân… sẽ giúp họ bảo vệ môi trường, cảnh quan và hạn chế việc khai thác tài nguyên rừng; tập huấn về nghiệp vụ du lịch, thái độ đón tiếp phục khách trong mùa lễ hội, giúp người dân nâng cao hiểu biết về môi trường, từ đó nâng cao ý thức bảo vệ môi trường của người dân.

Hệ sinh thái đa dạng, những loài đặc hữu quý hiếm, các di tích lịch sử, văn hóa... giúp con người gần gũi hơn với thiên nhiên, từ đó họ nhận ra giá trị của khu di tích. Đồng thời giáo dục môi trường cho họ thấy, tài nguyên du lịch rất nhạy cảm với những tác động của con người và ảnh hưởng trực tiếp tới cuộc sống của người dân, giúp họ ý thức được trách nhiệm bảo vệ môi trường thiên nhiên nơi đây.

Như vậy, việc phát triển du lịch có chiến lược bền vững và lâu dài, có thể đóng góp đáng kể trong việc bảo vệ, phục hồi và phát huy các giá trị môi trường tự nhiên, cảnh quan, đa dạng sinh học; từ đó bảo tồn và nâng cao giá trị chung của Vườn Quốc gia Cát Bà.

4.1.3.2. Tác động tích cực đến kinh tế của hoạt động du lịch

➢ Tăng thu nhập cho phát triển kinh tế địa phương:

- Khu du lịch sinh thái VQG Cát Bà đã có vai trò hỗ trợ kinh tế cho công tác bảo tồn, nâng cao nhận thức cho du khách và tạo các điều kiện, cơ hội thu hút vốn đầu tư trong lĩnh vực bảo tồn hệ sinh thái VQG Cát Bà.

- Nguồn thu từ hoạt động du lịch đã đưa một phần vào việc chi trả lương cho cán bộ làm công tác bảo tồn, trùng tu cơ sở hạ tầng VQG; hỗ trợ kinh tế cộng đồng dân cư địa phương, bằng các dự án nhỏ, nhằm giảm sự lệ thuộc của họ vào rừng và phần nào đưa họ vào công tác bảo vệ rừng, bảo vệ hệ sinh thái. Kết quả không chỉ phục vụ tốt hơn khách du lịch, mà còn nâng cao điều kiện sinh hoạt cho người dân địa phương. Qua tổng hợp phiếu điều tra người dân thì 100% đều cho rằng hệ thống cơ sở hạ tầng của địa phương, hệ thống thông tin liên lạc và hệ thống các cơ sở phúc lợi xã hội, phần nào được cải thiện thông qua hoạt động du lịch.

Bảng 4.4. Doanh thu từ du lịch - dịch vụ trên địa bàn nghiên cứu.

Stt

Các chỉ tiêu	Năm 2015	Năm 2016	Năm 2017
1	Tổng số lượt khách đến đảo Cát Bà	1.568.000	1.722.000	2.160.000
1	Tổng doanh thu từ du lịch - dịch vụ (Tỷ đồng)	743,5	873,5	1.250
2	Tổng số lượt khách đến VQG Cát Bà	412.346	358.221	557.863
2	Tổng doanh thu từ du lịch - dịch vụ (Tỷ đồng)	1,116	1,356	2,014

(Nguồn:VQG Cát Bà và Phòng Văn hóa TT-TT & DL Cát Hải, 2018)

Qua bảng trên cho thấy doanh thu từ hoạt động du lịch của đảo Cát Bà tăng lên đáng kể từ 743,5 tỷ đồng năm 2015 tăng lên 1.350 tỷ đồng năm 2017; VQG cũng tăng từ 1,116 tỷ đồng năm 2015 lên 2,014 năm 2017. Tuy nhiên lượng khách đến đảo Cát Bà rất lớn nhương đến VQG Cát Bà chỉ chiếm số ít. Nguồn thu này tương đối lớn đã phần nào chi trả phúc lợi xã hội tại địa phương.

Các hoạt động phục vụ du lịch, đã thu hút được phần lớn số lao động không có việc làm thường xuyên trong vùng, do đó đã giải quyết được việc làm và tăng thu nhập cho họ. Các dịch vụ mà người dân địa phương tham gia phục vụ du lịch rất đa dạng. Trong đó, riêng số người tham gia vào các dịch vụ ăn uống, bán hàng lưu niệm... đã lên tới hàng ngàn người. Người dân có thể đi bán rong, hoặc mở quán bao gồm các quán ăn uống, giải khát, hàng lưu niệm, dược liệu, hoa và cây cảnh khai thác từ rừng. Ngoài ra, còn có các dịch vụ khác như: cho thuê nhà trọ, chụp ảnh, biểu diễn văn nghệ dân tộc, xe ôm, gánh đồ lên núi, bán gậy,... Hoạt động du lịch còn giúp cho một số người dân trong khu vực, nhặt rác thải có thể bán để tăng thu nhập, làm công nhân môi trường tại các tuyến điểm du lịch...

Bảng 4.5: Ý kiến của người dân địa phương về lợi ích của hoạt động du lịch ở VQG Cát Bà.‌

Chỉ tiêu

Số phiếu	Tỷ lệ (%)
Không được hưởng lợi gì	0/20	0
Có việc làm/tăng thu nhập	20/20	100
Tiếp xúc với nhiều người	5/20	25
Thúc đẩy các hoạt động kinh tế trong vùng	20/20	100
Mở rộng hiểu biết	3/20	15
Lợi ích khác	0/20	0

(Nguồn: Tổng hợp phiếu điều tra)