Bảng Đánh Giá Các Điểm Ưu Tiên Bảo Tồn Các Loài Tắc Kè

Bảng 3.7. Bảng đánh giá các Điểm ưu tiên bảo tồn các loài tắc kè

Các địa điểm

NC

Đa dạng loài	Số loài quý, hiếm	Chất lượng sinh cảnh	Mức độ tác động	Mức độ bảo vệ	Tổng điểm
Đ1	9	3	6	9	9	36
Đ2	10	10	9	10	12	51
Đ3	9	6	4	10	9	38
Đ4	3	3	6	9	9	30
Đ5	9	6	7	8	8	38
Đ6	6	5	6	8	7	32
Đ7	3	0	6	8	6	23
Đ8	3	0	6	9	6	24
Đ9	10	9	9	9	12	49
Đ10	12	10	9	10	12	53
Đ11	9	8	9	6	5	37
Đ12	8	3	7	6	6	30
Đ13	10	9	9	10	10	48

Có thể bạn quan tâm!

• Quan Hệ Di Truyền Của Giống Thằn Lằn Chân Lá (Dixonius)
• Số Lượng Cá Thể Và Loài Tắc Kè Ghi Nhận Theo Độ Cao Tại Kvnc.
• Các Loài Quý, Hiếm Được Ưu Tiên Bảo Vệ Tại Kvnc
• Nghiên cứu đa dạng thành phần loài và quan hệ di truyền của họ Tắc kè Gekkonidae ở một số khu vực núi đá vôi tại Nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào - 16
• Nghiên cứu đa dạng thành phần loài và quan hệ di truyền của họ Tắc kè Gekkonidae ở một số khu vực núi đá vôi tại Nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào - 17
• Nghiên cứu đa dạng thành phần loài và quan hệ di truyền của họ Tắc kè Gekkonidae ở một số khu vực núi đá vôi tại Nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào - 18

Xem toàn bộ 204 trang tài liệu này.

Ghi chú: Đ1:Văng Viêng; Đ2: Mường Phương; Đ3: Na Mo; Đ4: Mường Xay Đ5: Mường Ngoi; Đ6: Luông Pha Bang; Đ7: Phu Kut; Đ8: Nong Hẹt; Đ9: Khun Khăm; Đ10: Bua La Pha; Đ11: Mường Hiêm; Đ12: Mường Xon; Đ13: Viêng Xay.

Dựa theo kết quả đánh giá đã xác định được 6 điểm được ưu tiên bảo tồn gồm: huyện Bua La Pha là có tổng số điểm cao nhất với 53 điểm, Mường Phương 51 điểm, Khun Khăm 49 điểm, Viêng Xay 48 điểm, Na Mo và Mương Ngoi đều là 38 điểm. các điểm đạt tiêu chuẩn ưu tiên bảo tồn là do có sự đa dạng về thành phần loài, có các loài quý, hiểm đang bị đe dọa, có mức độ tác động cao, sinh cảnh sống không được tốt và nằm ngoài hệ thống khu bảo tồn.

Khu vực ưu tiên bảo tồn được xác định dựa trên điểm ưu tiên bảo tồn và số loài quý hiếm có mặt ở điểm đó. Theo đó đã xác định được khu vực ưu tiên bảo tồn các loài tắc kè là vùng núi đá vôi tập trung nhiều như KVNC tỉnh Khăm Muôn gồm các loài quý hiếm: Cyrtodactylus jaegeri; Cyrtodactylus khammouanensis; Cyrtodactylus lomyenensis; Dixonius lao; Gekko aaronbaueri; Gekko boehmei; Gekko bonkowskii; Gekko khunkhamensis; Gekko sengchanthavongi; Gekko thakhekensis, tỉnh Viêng Chăn gồm: Cyrtodactylus muangfuangensis và Dixonius somchanha, tỉnh Húa Phăn: Cyrtodactylus houaphanensis, tỉnh Luông Pha Bang có loài Cyrtodactylus ngoiensis và tỉnh U Đôm Xay có loài Cyrtodactylus wayakonei (hình 3.55).

Hình 3.55. Các khu vực ưu tiên bảo tồn ở KVNC

2). Đối tượng cần ưu tiên bảo tồn

Ưu tiên bảo vệ các loài quý, hiếm, đặc hữu: Do quần thể các loài quý, hiếm có kích cỡ nhỏ lại bị suy giảm do bị tác động trong thời gian dài nên ưu tiên có kế hoạch bảo tồn các loài này ở khu vực nghiên cứu như: Thằn lằn ngón Cyrtodactylus jaegeri; Cyrtodactylus khammouanensis; Cyrtodactylus lomyenensis; Cyrtodactylus houaphanensis; Cyrtodactylus muangfuangensis; Cyrtodactylus ngoiensis; Cyrtodactylus wayakonei. Thằn lằn chân lá Dixonius lao; Dixonius somchanhae. Tắc kè Gekko aaronbaueri; Gekko boehmei; Gekko bonkowskii; Gekko khunkhamensis; Gekko sengchanthavongi; Gekko thakhekensis. Địa điểm cụ thể có ghi nhận phân bố các loài này cần ưu tiên bảo vệ là các khu vực rừng núi đá vôi thuộc tỉnh Khăm Muôn, tỉnh Viêng Chăn, tỉnh Húa Phăn, tỉnh Luông Pha Bang và tỉnh U Đôm Xay.

Trong khu vực nghiên cứu có một số loài tắc kè không thuộc danh sách các loài quý, hiếm, nhưng cũng đang bị khai thác mạnh cho xuất khẩu sang Viêt Nam và Trung Quốc để làm thực phẩm và ngâm rượu làm thuốc như: Tắc kè hoa Gekko gecko. Các hoạt động bảo tồn cũng cần chú ý nhằm duy trì và phục hồi quần thể loài này.

3). Các hoạt động ưu tiên bảo tồn

Căn cứ vào kết quả nghiên cứu, đánh giá các nhân tố tác động và thực tế, nghiên cứu đưa ra một số đề xuất với công tác bảo tồn và hướng bảo tồn các loài tắc kè tại KVNC và các khu lân cận tương tự như sau:

- Bảo vệ sinh cảnh sống của các loài tắc kè: Bảo vệ tốt các diện tích rừng tự nhiên hiện có, đặc biệt là các khu rừng có núi đá vôi và đảm bảo khả năng phục hồi cho các khoảnh rừng tái sinh vì các dạng sinh cảnh này là nơi cư ngụ của nhiều loài tắc kè. Các cơ quan chức năng liên quan từ trung ương đến địa phương về quản lý bảo vệ tài nguyên thiên nhiên như các đơn vị quản lý tài nguyên môi trường và quản lý tài nguyên rừng phải đánh giá quy hoạch về việc

khai thác mỏ đá cho phù hợp ở các khu núi đá vôi ở các tỉnh như: tỉnh Khăm Muôn, Viêng Chăn, Húa Phăn, Luông Pha Bang và tỉnh U Đôm Xay.

Kiểm soát chống cháy rừng, tạo các đường băng cản lửa tại các nơi dễ cháy, đặc biệt là khu vực rừng núi đá vôi gần nương rẫy, mùa khô hàng năm vẫn xảy ra các vụ cháy rừng gần vùng núi đá vôi vào các tháng 2-4 ở hầu hết các nơi (tỉnh Khăm Muôn, Viêng Chăn, Húa Phăn, Luông Pha Bang, U Đôm Xay và tỉnh Xiêng Khoảng). Chuyển đổi phương thức canh tác khu núi đá vôi: cần khuyến khích nhân dân vùng gần khu núi đá vôi trồng rừng bằng các loại cây gỗ bản địa, trồng cây công nghiệp hoặc cây ăn quả có giá trị kinh tế vừa tạo nguồn cung cấp củi, gỗ, đồng thời tăng thu nhập, giảm phụ thuộc vào tài nguyên rừng.

- Tuyên truyền nâng cao nhận thức: Vận động các tổ chức xã hội tại bản, hình thành các đội tự quản tham gia quản lý bảo vệ rừng. Tuyên truyền nâng cao nhận thức của cộng đồng, xây dựng chương trình giáo dục cộng đồng, học sinh địa phương về đa dạng sinh học và giá trị của bảo tồn thông qua trình bày các mẫu vật và hình ảnh của nghiên cứu tại các khu bảo tồn. Thiết kế làm các tờ rơi, phát cho người dân địa phương tuyên truyền về bảo vệ đa dạng sinh học trong địa bàn của mình.

- Phát triển du lịch sinh thái: Các cấp quản lý cần khai thác tiềm năng du lịch sinh thái, xây dựng các điểm, tuyến du lịch ở các khu rừng núi đá vôi có tiềm năng như tỉnh Viêng Chăn, tỉnh Khăm Muôn, tỉnh Luông Pha Bang và tỉnh Húa Phăn, nhằm nâng cao nhận thức, thu nhập của người dân địa phương, giảm áp lực đối với tự nhiên bảo vệ đa dạng sinh học nói chung các loài tắc kè quý hiếm nói riêng.

Ở tỉnh Viêng Chăn có các khu rừng núi đá vôi trạng thái tự nhiên rất đẹp có các hang đông sông suối chạy dọc, có sự đa dạng về đông thực vật cao nên xây dựng các tuyến du lịch ở khu núi đá vôi giáp và gần khu du lịch Văng Viêng, huyện Mường Phương và Mương Hin Hợp. Nghiên cứu đã ghi nhận 2

loài mới cho khoa học ở tỉnh này đó là Cyrtodactylus muangfuangensis và

Dixonius somchanhae.

Ở tỉnh Khăm Muôn là tỉnh có núi đá vôi nhiều nhất và phần lớn là nằm trong khu VQG như VQG Hin Nam No, VQG Nam Thơn Hin Bun và VQG Na Kai Nam Thơn, có nhiều nghiên cứu về động thực vật có đa dang sinh học cao, đặc biệt là có sự phân bố của các loài tắc kè quý hiếm nhiều nhất hiện tại, vì thế là rất tiềm năng để thành lập khu du lịch sinh thái. Trong nghiên cứu này đã phát hiện và mô tả 1 loài mới cho khoa học đó là Dixonius lao.

Ở tỉnh Luông Pha Bang là tỉnh nổi tiêng về du lịch, trong đó các khu núi đá vôi hang động cũng đóng góp vai trò quang trọng, khu vực nghiên cứu ở tỉnh Luông Pha Bang là huyện Luông Pha Bang và huyện Mường Ngoi là hai địa điểm rất tiềm năng để thành lợp khu du lịch sinh thái. Trong nghiên cứu đã mô tả 1 loài mới cho khoa học đó là Cyrtodactylus ngoiensis.

Ở tỉnh Húa Phăn là một tỉnh nằm ở miền Bắc của Lào có địa hình phức tạp hầu hết là đồi núi vì đó làm cho có sự đa dạng sinh học cao, trong đó có một số khu núi đá vôi và có rất nhiều hang động nổi tiếng của Lào từ hội chiến tranh, đó là khu hang động của các Lãnh đạo Lào làm an toàn khu, đến bấy giờ được thành lập thành khu di tích lịch sử cũng là khu du lịch nổi tiếng, Trong nghiên cứu có ghi nhận 1 loài mới cho khoa học ở đây đó là Cyrtodactylus huo aphanensis. Còn một khu nữa cũng rất quan trong và nổi tiếng đó là VQG Nam Ét-Phu Lơi, trong nghiên cứu này đã tiến hành điều tra một số khu núi đá vôi nằm ở trong và ngoài lân gận VQG đó và có ghi nhận được tới 10 loài trong họ Tắc kè, trong đó có 2 loài chưa định loại được như: Hemiphyllodactylus sp.1 và Hemiphyllodactylus sp.2.

Tuy nhiên, hoạt động này cũng cần kiểm soát nhằm hạn chế tác động đến sinh cảnh sống của các loài động vật và gây ô nhiễm môi trường. Ngoài ra có thể khuyến khích trồng cây dược liệu để thay cho khai thác các lâm sản ngoài gỗ, đặc biệt là khai thác đá cần phải có sự lưu ý.

KẾT LUẬN-TỒN TẠI-KHUYẾN NGHỊ

1. Kết luận

- Kết quả luận án đã ghi nhận 28 loài trong 6 giống của họ Tắc kè. Trong đó, giống (Cyrtodactylus) có 9 loài, giống (Dixonius), giống (Gekko), giống (Hemidactylus), giống (Hemiphyllodactylus) đều có 4 loài và giống (Gehyra) có 3 loài. Cụ thể tỉnh Viêng Chăn ghi nhận 14 loài thuộc 5 giống, tỉnh Luông Pha Bang 8 loài thuộc 6 giống, tỉnh U Đôm Xay 5 loài thuộc 4 giống, tỉnh Xiêng Khoảng 3 loài thuộc 3 giống, tỉnh Húa Phăn 11 loài thuộc 5 giống và tỉnh Khăm Muôn 12 loài thuộc 5 giống. Đặc biệt, kết quả luận án đã góp phần mô tả 6 loài mới cho khoa học với các mẫu chuẩn được thu từ Lào gồm: Cyrtodactylus houaphanensis, Cyrtodactylus muangfuangensis, Cyrtodactylus ngoiensis, Dixonius lao, Dixonius somchanhae và Gekko khunkhamensis. Ghi nhận 02 loài cho tỉnh U Đôm Xay gồm Cyrtodactylus wayakonei và Hemiphyllodactylus kiziriani. Có 07 loài tiềm năng đang trong quá trình phân tích định loại gồm: Cyrtodactylus sp.1, Cyrtodactylus sp.2, Gehyra sp.1, Gehyra sp.2, Hemiphyllodactylus sp.1, Hemiphyllodactylus sp.2, Dixonius sp. Nghiên cứu này và kết hợp với công bố trước đây đã nâng tổng số loài trong họ Tắc kè lên 51 loài ở Lào hiện nay.

- Quan hệ di truyền của giống Thằn lằn ngón (Cyrtodactylus) được chia thành 3 nhóm như: nhóm C. phongnhakebangensis, C. wayakonei và C. irregularis. Giống Tắc kè (Gekko): Tất cả đều thuộc nhóm Gekko japonicus. Giống Thằn lằn chân lá (Dixonius): Là thuộc nhóm Dixonius siamensis.

- Thành phần loài tắc kè giữa tỉnh Xiêng Khoảng và U Đôm Xay có mức độ tương đồng cao nhất (djk = 0,750), mức độ tương đồng thấp nhất là tỉnh Viêng Chăn với tỉnh Xiêng Khoảng (djk = 0,222) và mức độ tương đồng giữa miền Trung và miền Bắc là (djk = 0,400).

- Đặc điểm phân bố: Phân bố theo sinh cảnh, SC2 ghi nhận phân bố của nhiều loài tắc kè nhất với 22 loài (chiếm 78,6%). Phân bố theo đai độ cao, độ

cao từ 200 đến dưới 400 m ghi nhận nhiều loài tắc kè nhất với 18 loài (64,3% tổng số loài), đặc biệt đã phát hiện 06 loài mới cho khoa học ở đai độ cao này. Phân bố theo vị trí bắt gặp, vị trí vách đá ghi nhận nhiều nhất với 26 loài (92,9% tổng số loài), có 7 loài ghi nhận ở hai vị trí bắt gặp, không có loài nào được ghi nhận ở cả 3 vị trí bắt gặp.

- Các nhân tố đe dọa và đề xuất bảo tồn: Phá rừng làm nương rẫy; khai thác mỏ đá; cháy rừng; xây dựng cơ sở hạ tầng giao thông; khai thác gỗ và lâm sản ngoài gỗ; săn bắt làm thực phẩm và ngâm rượu. Về tình trạng bảo tồn, ghi nhận 33 loài đặc hữu của Lào, có 9 loài được đánh giá xếp hạng mức độ đe dọa trong Danh lục Đỏ (IUCN 2021) và có 45 loài được xếp mức II trong Nghị định số 08/CP/2021 của Chính phủ Lào. Các địa điểm cần ưu tiên bảo tồn là vùng núi đá vôi tập trung nhiều và có sự phân bố của các loài quý hiếm như điểm nghiên cứu tỉnh Khăm Muôn, tỉnh Viêng Chăn, tỉnh Húa Phăn, tỉnh Luông Pha Bang và tỉnh U Đôm xay.

2. Tồn tại

- Về mặt phân loại, có 7 loài chưa được định danh do đang trong quá trình trình phân tích DNA và thu thập thêm dữ liệu về mặt hình thái.

- Do khu vực nghiên cứu có độ cao trung bình chủ yếu dưới 800 m, do vậy hầu hết các đợt nghiên cứu thực địa chỉ tập trung ở độ cao từ 150-650 m. Hơn nữa, độ cao trên 800 m có địa hình hiểm trở, khó tiếp cận. Vì vậy, có ít dữ liệu nghiên cứu tại đai độ cao trên 800 m để phục vụ so sánh, đánh giá.

- Về công tác bảo tồn các loài tắc kè, Nghị định số 08/CP/2021 của Chính phủ Lào về danh lục động vật hoang dã Lào có tiêu chí để đánh giá xếp hạng mức độ ưu tiên của các loài tắc kè, do vậy tất cả các loài đều đang được xếp trong Danh lục II (nhóm động vật rừng hạn chế khai thác), điều này do chưa có cơ sở dữ liệu nghiên cứu đầy đủ và thiếu chuyên gia về bò sát nói chung tắc kè nói riêng.

3. Khuyến nghị

1). Nghiên cứu tiếp theo

- Tiến hành nghiên cứu bổ sung về thành phần loài đặc biệt là các loài chưa xác định được tiến hành phân tích và tiếp tục điều tra thu thêm mẫu vât.

- Tiến hành nghiên cứu thêm nhiều hơn khu vực có độ cao trên 800 m mặc dù địa hình sinh cảnh hiểm trở, khó tiếp cận, khí hậu mát mẻ ít gặp loài tắc kè nhưng hay gặp loài quý hiểm.

2). Đề xuất kiến nghị đối với bảo tồn

- Chỉnh sửa Nghị định số 08/CP/2021 của Chính phủ về danh lục động vật hoang dã Lào, phần loài tắc kè dựa trên cơ sở về mặt pháp lý và khoa học để xác định các loài quý hiếm được ưu tiên bảo vệ, các tài liệu quốc tế gồm Danh lục Đỏ IUCN và Phụ lục CITES.

- Tập trung bảo tồn các địa điểm có sự đa dạng về thành phần loài và sinh cảnh. Thực hiện các giải pháp bảo tồn với các loài quý, hiếm, đặc hữu ở khu vực ưu tiên bảo tồn.

Xem tất cả 204 trang.