Lớp Không Có Hàm Tạo Và Hàm Tạo Mặc Định

kq.ts=ts*x.ms; kq.ms=ms*x.ts; return kq;

}

void main()

{

phanso x,y,z,t;

cout<<"Nhap phan so thu nhatn"; x.nhap();

cout<<"Nhap phan so thu hain"; y.nhap();

cout<<"nTong hai phan so:"; z=x+y;

t=rutgon(z); t.hienthi();

cout<<"nHieu hai phan so:"; z=x-y;

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 256 trang tài liệu này.

t=rutgon(z); t.hienthi();

cout<<"nTich hai phan so:"; z=x*y;

t=rutgon(z); t.hienthi();

cout<<"nThuong hai phan so:"; z=x/y;

t=rutgon(z); t.hienthi();

getch();

}

2.4.2. Phương thức toán tử

Trong C++, có thể định nghĩa chồng đối với hầu hềt các phép toán (một ngôi hoặc hai ngôi) trên các lớp, nghĩa là một trong số các toán hạng tham gia phép toán là các đối tượng. Đây là một khả năng mạnh vì nó cho phép xây dựng trên các lớp các toán tử cần thiết, làm cho chương trình được viết ngắn gọn dễ đọc hơn và có ý

nghĩa hơn. Chẳng hạn, khi định nghĩa một lớp sp để biểu diễn các số phức, có thể viết trong C++: a+b, a-b, a*b, a/b với a, b là các đối tượng sp.

Để có được điều này, ta định nghĩa chồng các phép toán +, -, * và / bằng cách

định nghĩa các phương thức toán tử giống như định nghĩa một phương thức thông thường khác cđa lớp, chỉ khác là đây là phương thức toán tử. Vì vậy, tên cđa phương thức được đặt bằng cách ghép từ khoá operator và ký hiệu cđa phép toán tương ứng (giống cách đặt tên hàm toán tử).

Ví dụ 2.5:

#include<iostream.h>

#include<conio.h> class sp

{

int pt,pa; public:

void nhap(); void ht()

{

cout.precision(2);

if(pa>=0) cout<<pt<<"+"<<pa<<"i"; else cout<<pt<<pa<<"i"; cout<<"n";

}

sp operator+(sp x); sp operator-(sp x); sp operator*(sp x); sp operator/(sp x);

};

void sp::nhap()

{

cout<<"Phan thuc:";cin>>pt; cout<<"Phan ao:";cin>>pa;

}

sp::operator+(sp x)

{

sp z;

z.pt=x.pt+pt; z.pa=x.pa+pa; return z;

}

sp::operator-(sp x)

{

sp z; z.pt=x.pt-pt;

z.pa=x.pa-pa; return z;

}

sp::operator*(sp x)

{

sp z;

z.pt=x.pt*pt-x.pa*pa; z.pa=x.pt*pa+x.pa*pt; return z;

}

sp::operator/(sp x)

{

sp z; z.pt=(x.pt*pt+x.pa*pa)/(x.pt*x.pt+pt*pt); z.pa=(x.pt*pa-x.pa*pt)/(x.pt*x.pt+pt*pt); return z;

}

void main()

{

sp a,b,c;

cout<<"nNhap so phuc thu nhatn"; a.nhap();

cout<<"nNhap so phuc thu hain"; b.nhap();

c = a+b

cout<<"Tong hai so phuc:"; c.ht(); c= a- b;

cout<<"Hieu hai so phuc:"; c.ht(); c = a*b;

cout<<"Tich hai so phuc:"; c.ht(); c = a/b;

cout<<"Thuong hai so phuc:"; c.ht(); getch();

}

Ký hiệu phép toán đứng sau từ khoá operator phải là một trong số các ký hiệu toán tử áp dụng cho các kiểu dữ liệu cơ sở, không thể dùng các ký hiệu mới. Một số toán tử không thể định nghĩa chồng (chẳng hạn toán tử truy nhập thành phần cấu trúc“ .” , toán tử phạm vi “ ::” , toán tử điều kiện “ ? :” ) và có một số toán tử ta phải tuân theo các ràng buộc sau:

- phép =, [] nhất định phải được định nghĩa như phương thức cđa lớp.

- phép << và >> dùng với cout và cin phải được định nghĩa như hàm bạn.

- hai phép toán ++ và -- có thể sử dụng theo hai cách khác nhau ứng với dạng tiền tố

++a, --b và dạng hậu tố a++, b--. Điều này đòi hỏi hai hàm toán tử khác nhau.

Các toán tử được định nghĩa chồng phải bảo toàn số ngôi cđa chính toán tử đó theo cách hiểu thông thường, ví dụ: có thể định nghĩa toán tử “ -” một ngôi và hai ngôi trên lớp tương ứng với phép đảo dấu (một ngôi) và phép trũ số học (hai ngôi), nhưng không thể định nghĩa toán tử gán một ngôi, còn ++ lại cho hai ngôi. nếu làm vậy, chương trình dịch sẽ hiểu là tạo ra một ký hiệu phép toán mới.

Khi định nghĩa chồng toán tử, phải tuân theo nguyên tắc là Một trong số các toán hạng phải là đối tượng. Nói cách khác, phương thức toán tử phải hoặc là phương thức hoặc là một hàm tự do. Khi đó, phương thức đã có một tham số ngầm

định có kiểu lớp chính là đối tượng gọi phương thức. Tham số ngầm định này đóng vai trò toán hạng đầu tiên(đối với phép toán hai ngôi) hay toán hạng duy nhất (đối với phép toán một ngôi). Do vậy, nếu toán tử là một ngôi thì phương thức toán tử thành phần sẽ không chứa một tham số nào khác. Ngược lại khi toán tử là hai ngôi, phương thức toán tử sẽ có thêm một đối số tường minh, . Trong trường hợp này, ít nhất tham số thứ nhất hoặc tham số thứ hai (nếu có) phải có kiểu lớp.

Hơn nữa, mỗi hàm toán tử chỉ có thể áp dụng với kiểu toán hạng nhất định; cần chú ý rằng các tính chất vốn có, chẳng hạn tính giao hoán cđa toán tử không thể áp dụng một cách tuỳ tiện cho các toán tử được định nghĩa chồng. Không nên định nghĩa những hàm hàm toán tử khác nhau cùng làm những công việc giống nhau vì dễ xảy ra nhập nhằng. Chẳng hạn, đã có một phương thức operator+ có tham số là

đối tượng sp thì không được định nghĩa thêm một hàm operator+ là một hàm tự do có hai tham số là đối tượng sp.

Quy tắc sử dụng phương thức toán tử

Về nguyên tắc, định nghĩa chồng một phép toán là khá đơn giản, nhưng việc sử dụng phép toán định nghĩa chồng lại không phải dễ dàng và đòi hỏi phải cân nhắc bởi lẽ nếu bị lạm dụng sẽ làm cho chương trình khó hiểu.

Phải làm sao để các phép toán vẫn giữ được ý nghĩa trực quan nguyên thuỷ cđa chúng. Chẳng hạn không thể định nghĩa cộng “ +” như phép trũ “ -” hai giá trị. Phải xác định trước ý nghĩa các phép toán trước khi viết định nghĩa cđa các hàm toán tử tương ứng.

Các phép toán một ngôi là: *, &, ~, !, ++, --, sizeof (kiểu)

Các hàm toán tử tương ứng chỉ có một đối số và phải trả về giá trị cùng kiểu với toán hạng, riêng sizeof có giá trị trả về kiểu nguyên không dấu và toán tử (kiểu) dùng để trả về một giá trị có kiểu như đã ghi trong dấu ngoặc.

Các phép toán hai ngôi như: *,/,%,+,-,<<,>>,<,>,<=,>=,==,!=,&,|,^,&&,||

Hai toán hạng tham gia các phép toán không nhất thiết phải cùng kiểu, mặc dù trong thực tế sử dụng thì thường là vậy. Như vậy chỉ cần một trong hai đối số cđa hàm toán tử tương ứng là đối tượng là đđ.

Các toán tử gán gồm có: =,+=,-=,*=,/=,%=,>>=,<<=,&=,^=,|=

Do các toán tử gán được định nghĩa dưới dạng phương thức, nên chỉ có một tham số tường minh và không có ràng buộc gì về kiểu đối số và kiểu giá trị trả về cđa các phép gán.

Toán tử truy nhập thành phần “ ->”

Phép toán này được dùng để truy xuất các thành phần cđa một cấu trúc hay một lớp và cần phân biệt với những cách sử dụng khác để tránh dẫn đến sự nhầm lẫn. Có thể định nghĩa phép toán lấy thành phần giống như đối với các phép toán một ngôi.

Toán tử truy nhập thành phần theo chỉ số

Toán tử lấy thành phần theo chỉ số được dùng để xác định một thành phần cụ thể trong một khối dữ liệu (cấp phát động hay tĩnh). Thông thường phép toán này được dùng với mảng, nhưng cũng có thể định nghĩa lại nó khi làm việc với các kiểu dữ liệu khác. Chẳng hạn với kiểu dữ liệu vector có thể định nghĩa phép lấy theo chỉ số

để trả về một thành phần toạ độ nào đó cđa vector và phải được định nghĩa như phương thức có một đối số tường minh.

2.4.3. Hàm tạo

Hàm tạo là một phương thức đặc biệt không thể thiếu được trong một lớp. Nó

được gọi tự động mỗi khi có một đối tượng được khai báo. Chức năng cđa hàm tạo là khởi tạo các giá trị thành phần dữ liệu cđa đối tượng, xin cấp phát bộ nhớ cho các thành phần dữ liệu động.

Một số đặc điểm quan trọng cđa hàm tạo:

- Hàm tạo có cùng tên với tên cđa lớp.

- Hàm tạo phải có thuộc tính public.

- Hàm tạo không có giá trị trả về vì thề không cần khai báo kiểu giá trị trả về cđa hàm

- Có thể có nhiều hàm tạo trong cùng lớp (chồng các hàm tạo). Khi một lớp có nhiều hàm tạo, việc tạo các đối tượng phải kèm theo các tham số phù hợp với một trong các hàm tạo đã khai báo.

Ví dụ 2.6:

class point

{

int x,y; public:

point() {x=0;y=0;}

point(int ox, int oy) {x=ox;y=oy;} /*hàm tạo có hai tham số*/

void move(int,int); void display();

};

point a(1); /* Lỗi vì tham số không phù hợp với hàm tạo */

point b;/*Đúng, tham số phù hợp với hàm tạo không tham số*/

point c(2,3);/*Đúng, tham số phù hợp với hàm tạo thứ hai, có hai tham số*/

Hàm tạo có thể được khai báo với các tham số có giá trị ngầm định. Xét ví dụ sau:

/*Định nghĩa lại lớp point*/

class point

{

int x,y; public:

point(int ox, int oy = 0) {x=ox; y=oy;} /*hàm tạo có hai tham số*/

void move(int,int);

void display();

};

point a; /*Lỗi: không có hàm tạo ngầm định hoặc hàm tạo với các tham số có giá trị ngầm định*/

point b(1);//Đối số thứ hai nhận giá trị 0

point c(2,3);//Đúng

2.4.4. Lớp không có hàm tạo và hàm tạo mặc định

Hàm tạo ngầm định do chương trình dịch cung cấp khi trong khai báo lớp không có định nghĩa hàm tạo nào. Dĩ nhiên hàm tạo ngầm định đó không thực hiện bất cứ nhiệm vụ nào ngoài việc “ lấp chỗ trống” . Đôi khi người ta cũng gọi hàm tạo không có tham số do người sử dụng định nghĩa là hàm tạo ngầm định.

Cần phải có hàm tạo ngầm định khi cần khai báo mảng các đối tượng. Ví dụ, trong khai báo: X a[10];

bắt buộc trong lớp X phải có một hàm tạo ngầm định. Ta minh hoạ nhận xét này bằng hai ví dụ sau:

a. Trong trường hợp thứ nhất không dùng hàm tạo không tham số:

Ví dụ 2.7:

#include <iostream.h> class point

{

int x; int y; public:

point(int ox,int oy) {x=ox; y=oy;} void move(int dx,int dy) ;

void display();

};

void point::move(int dx, int dy)

{

x+=dx; y+=dy;

}

void point::display()

{

cout<<“ Toa do : “ <<x<<" "<<y<<"n";

}

void main()

{

point a(5,2); //Hợp lệ

a.display();

a.move(-2,4); a.display();

point b[10];//lỗi vì không cung cấp thông số cần thiết cho hàm tạo

}

Trong chương trình trên, lỗi xảy ra vì ta muốn tạo ra mười đối tượng nhưng

không cung cấp đđ các tham số cho hàm tạo như đã định nghĩa. Giải quyết tình huống này bằng hai cách: hoặc bỏ luôn hàm tạo hai tham số trong khai báo lớp nhưng khi đó, khai báo cđa đối tượng a sẽ không còn đúng nữa. Do vậy, ta thường sử dụng giải pháp định nghĩa thêm một hàm tạo không tham số:

b. Định nghiã hàm tạo không tham số

Ví dụ 2.8:

#include <iostream.h> class point

{

int x; int y; public:

point(int ox,int oy) {x=ox; y=oy;}

point() {x= 0; y = 0;}//khai báo thêm hàm tạo không có tham số

void move(int dx,int dy) ; void display();

};

void point::move(int dx, int dy)

{

x+=dx; y+=dy;

}

void point::display()

{