Trình Tự Lập, Giao Dự Toán Và Quyết Toán Kinh Phí Tại Các Đơn Vị Hcsn Ngành

ngành Lao động - Thương binh và xã hội được khái quát qua sơ đồ tại phụ lục 2.5.

Hệ thống các đơn vị hành chính sự nghiệp ngành Lao động – Thương binh và Xã hội nếu tiếp cận theo loại hình đơn vị bao gồm hai nhóm:

Nhóm các đơn vị sự nghiệp: Thuộc nhóm này bao gồm các đơn vị sự nghiệp phục vụ quản lý và các đơn vị sự nghiệp khác. Các đơn vị này hoạt động trong các lĩnh vực cung cấp dịch vụ công cho xã hội như: dịch vụ giáo dục đào tạo (bao gồm cả giáo dục chuyên nghiệp và đào tạo nghề), dịch vụ y tế (chủ yếu tập trung cung cấp các dịch vụ chăm sóc sức khỏe, điều dưỡng cho thương bệnh binh và người tàn tật, thực hiện các công việc như phẫu thuật chỉnh hình lắp ráp chân tay giả…), dịch vụ văn hóa thông tin và các dịch vụ khác trên cơ sở nguồn kinh phí do ngân sách cấp (bao gồm nguồn ngân sách trung ương và nguồn ngân sách địa phương), nguồn viện trợ không hoàn lại và các nguồn khác. Sản phẩm dịch vụ do các đơn vị này cung cấp đều có giá trị xã hội cao gắn liền với đặc thù hoạt động của ngành. Các đơn vị sự nghiệp ngành Lao động – Thương binh và Xã hội có thể chịu sự quản lý trực tiếp của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội như các trường Đại học, các tạp chí, báo….hoặc trực thuộc các sở Lao động - Thương binh và Xã hội như các trung tâm điều dưỡng thương bệnh binh, trung tâm bảo trợ xã hội, các trung tâm dạy nghề, trung tâm giới thiệu việc làm…. Các đơn vị này có thể là các đơn vị dự toán cấp 2 hoặc cấp 3.

Nhóm các đơn vị hành chính, đây là các đơn vị hoạt động trên phương diện quản lý nhà nước về các lĩnh vực lao động việc làm, bảo trợ xã hội, ưu đãi người có công… các đơn vị này hoạt động theo một ngành dọc và được cơ cấu theo cấp đơn vị dự toán trong một hệ thống quản lý thống nhất từ Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội (đơn vị dự toán cấp 1), Sở Lao động - Thương binh và Xã hội (đơn vị dự toán cấp 2) và các phòng Lao động - Thương binh và Xã hội (đơn vị dự toán cấp 3) và chịu sự quản lý trực tiếp từ các Vụ, các Cục theo từng lĩnh vực chuyên môn cụ thể như Bảo trợ xã hội, việc làm, người có công, phòng chống tệ nạn xã hội…..

Hệ thống các đơn vị hành chính sự nghiệp ngành Lao động – Thương binh và Xã hội cũng giống như các đơn vị hành chính sự nghiệp nói chung tại Việt Nam được tổ chức theo mô hình kết hợp theo ngành và theo phạm vi lãnh thổ. Theo cách tiếp cận này các đơn vị hành chính sự nghiệp ngành Lao động – Thương binh và Xã hội có thể được tổ chức theo 2 mô hình quản lý khác nhau:

Một là các đơn vị hành chính sự nghiệp ngành Lao động – Thương binh và xã hội được thành lập và chịu sự quản lý trực tiếp về chuyên môn và chịu sự quản lý trực tiếp cả về biên chế quản lý bộ máy của Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội. Thuộc nhóm này là các đơn vị sự nghiệp trực thuộc bộ, các đơn vị quản lý nhà nước như các Vụ, Cục, trung tâm trực thuộc Bộ hoặc các trung tâm trực thuộc các Cục, các Vụ. Các đơn vị này có thể được thành lập là các đơn vị dự toán cấp 1, cấp 2 hoặc cấp 3.

Hai là, các đơn vị hành chính sự nghiệp chỉ chịu sự quản lý về chuyên môn của Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội về một lĩnh vực chuyên môn nào đó thông qua các Vụ, Cục và chịu sự quản lý trực tiếp của các cơ quan quản lý nhà nước cấp địa phương như Ủy ban nhân dân tỉnh hoặc Ủy ban nhân dân Huyện chẳng hạn như các Sở Lao động thương binh xã hội, các đơn vị trực thuộc Sở như các Phòng Lao động – Thương binh và Xã hội, các trung tâm trực thuộc Sở….Các đơn vị này cũng được phân chia thành các cấp đơn vị dự toán khác nhau và cũng bao gồm các đơn vị sự nghiệp và các đơn vị hành chính.

Như vậy theo cách tiếp cận này các đơn vị hành chính sự nghiệp ngành Lao động – Thương binh và Xã hội có điểm rất đặc biệt: các đơn vị dự toán cấp 2 hoặc cấp 3 có thể là đơn vị do Bộ trực tiếp quản lý hoặc chỉ là đơn vị Bộ quản lý về chuyên môn còn trực tiếp quản lý về biên chế và tổ chức lại là các quận, huyện hoặc tỉnh thành phố nơi đơn vị đặt trụ sở. Sau đây xin được gọi tắt là các đơn vị Bộ trực tiếp quản lý và các đơn vị Bộ chỉ đạo về chuyên môn.

Qua phân tích, tác giả có thể khái quát đặc điểm hoạt động của các đơn vị hành chính sự nghiệp Ngành Lao động - Thương binh và Xã hội qua một số điểm sau:

- Các đơn vị hành chính sự nghiệp ngành Lao động – Thương binh và Xã hội được phân chia thành các đơn vị dự toán theo các cấp khác nhau (Cấp 1: Bộ, cấp 2: Sở, Cục và các đơn vị sự nghiệp, cấp 3: Các đơn vị sự nghiệp, các Phòng Lao động – Thương binh và Xã hội) hoạt động mang đặc điểm của hai loại hình đơn vị đó là cơ quan hành chính và đơn vị sự nghiệp.

- Lĩnh vực hoạt động đa dạng: Giáo dục đào tạo, y tế, văn hóa thông tin

- Phân cấp quản lý tại các đơn vị hành chính sự nghiệp ngành Lao động – Thương binh và Xã hội được tiến hành đan xen giữa phân cấp quản lý theo ngành và theo lãnh thổ.

- Hoạt động của các đơn vị này được trang trải bằng nhiều nguồn kinh phí khác nhau, đặc biệt trong hoạt động tại các đơn vị hành chính có sự kết hợp sử dụng cả nguồn kinh phí trung ương và kinh phí địa phương.

Để phù hợp với đặc điểm hoạt động như trên bộ máy quản lý tại các đơn vị này được tổ chức mang các đặc điểm sau:

Về cơ bản bộ máy quản lý của các đơn vị hành chính sự nghiệp ngành Lao động - Thương binh và Xã hội được tổ chức chặt chẽ bao gồm hệ thống các bộ phận chuyên môn và các phòng ban chức năng được thiết kế khoa học đảm bảo sự phối hợp để cùng đạt mục đích chung trong hoạt động. Hầu hết các đơn vị này đều có mô hình quản lý kiểu trực tuyến, chịu sự chỉ đạo trực tiếp của thủ trưởng đơn vị. Các đơn vị hành chính sự nghiệp thuộc ngành Lao động - Thương binh và Xã hội một mặt hoạt động chuyên môn theo chức năng nhiệm vụ chung, mặt khác cũng phải tuân thủ một số nhiệm vụ do chính Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội giao. Các đơn vị này có thể có bộ máy quản lý được thiết kế độc lập theo cơ cấu và quy mô hoạt động như các đơn vị sự nghiệp có thu, các Sở Lao động - Thương binh và Xã hội, các trung tâm điều dưỡng, các trung tâm dạy nghề, trung tâm giới thiệu việc làm nhưng cũng có những đơn vị bộ máy quản lý trực thuộc một bộ máy quản lý nhà nước khác ví dụ như các phòng Lao động - Thương binh và Xã hội. Các phòng Lao động - Thương binh và Xã hội một mặt là các đơn vị dự toán cấp 3 trực thuộc ngành Lao động - Thương binh và Xã hội chịu sự quản lý trực tiếp về chuyên môn của Sở Lao động - Thương binh và Xã

hội nhưng bộ máy quản lý lại nằm trong cơ cấu quản lý của các Ủy ban nhân dân quận, huyện.

Các đơn vị hành chính sự nghiệp ngành Lao động - Thương binh và Xã hội nếu là các đơn vị dự toán cấp 1 và cấp 2 thì thông thường có nhiều đơn vị cấp dưới trực tiếp hoặc các đơn vị sự nghiệp có thu có thể tồn tại nhiều đơn vị trực thuộc phạm vi hoạt động phân tán ví dụ như các Sở Lao động - Thương binh và Xã hội có nhiều đơn vị cấp dưới là các phòng Lao động - Thương binh và Xã hội và các trung tâm nuôi dưỡng thương bệnh binh…, các trường Đại học có các trung tâm trực thuộc trường.

Như vậy, theo tác giả ngành Lao động – Thương binh và Xã hội với hệ thống các đơn vị hành chính sự nghiệp hoạt động trên các lĩnh vực chuyên môn khác nhau được thiết kế theo mô hình quản lý đan xen giữa quản lý theo ngành và quản lý theo lãnh thổ tạo nên mô hình hoạt động hiệu quả phù hợp với đặc thù của ngành. Đây là đặc điểm quan trọng cần lưu ý để có thể đạt được hiệu quả cao trong tổ chức hạch toán kế toán tại các đơn vị này.

2.1.2. Đặc điểm quản lý tài chính

Các đơn vị hành chính sự nghiệp ngành Lao động - Thương binh và Xã hội mặc dù hoạt động trong các lĩnh vực chuyên môn khác nhau nhưng nếu xét trên phương diện quản lý tài chính thì đều tuân thủ các cơ chế, quy định chung trong quản lý tài chính đối với các đơn vị hành chính sự nghiệp nói chung tại Việt Nam và các quy định riêng về phân cấp quản lý tài chính đối với từng nguồn kinh phí của ngành Lao động – Thương binh và Xã hội. Các đơn vị này thuộc hai nhóm đơn vị khác nhau: Cơ quan hành chính và đơn vị sự nghiệp nên tuân thủ các quy định khác nhau trong quản lý tài chính. Do vậy đặc điểm quản lý tài chính tại các đơn vị này cũng mang các đặc trưng theo hai nhóm cụ thể như sau:

Tại các đơn vị hành chính nguồn kinh phí hoạt động được hình thành từ hai nguồn chủ yếu là nguồn kinh phí địa phương và nguồn kinh phí trung ương thực hiện chính sách ưu đãi người có công, phân cấp quản lý tài chính đối với nguồn kinh phí trung ương thực hiện chính sách ưu đãi người có công thể hiện qua sơ đồ 2.1.

Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội (đơn vị dự toán cấp 1): Vụ Kế hoạch - Tài chính giúp Bộ thực hiện chức năng quản lý Nhà nước về công tác kế toán tài chính, làm tham mưu cho Bộ trong việc thực hiện nhiệm vụ của đơn vị dự toán cấp 1, quản lý tổng hợp kế toán tài chính toàn ngành trong cả nước. Sở Lao động

- Thương binh và Xã hội tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương (đơn vị dự toán cấp 2): với vai trò là cơ quan quản lý Nhà nước theo ngành của Bộ, giúp Bộ trực tiếp quản lý kinh phí Bộ cấp. Phòng kế hoạch tài chính thuộc Sở là bộ phận chuyên môn nghiệp vụ thực hiện nhiệm vụ của đơn vị dự toán cấp 2, quản lý tổng hợp tài chính kế toán của ngành tại địa phương (tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương). Phòng Lao động - Thương binh và Xã hội cấp quận, huyện (đơn vị dự toán cấp 3) và Cơ sở nuôi dưỡng thương binh, bệnh binh .....là đơn vị cơ sở trực tiếp chi tiêu sử dụng kinh phí cấp trên cấp. Bộ phận nghiệp vụ tài chính kế toán thực hiện nhiệm vụ của đơn vị dự toán cấp 3, quản lý trực tiếp chi tiêu sử dụng kinh phí, hạch toán theo các nghiệp vụ kế toán đơn vị cơ sở.

Tại các đơn vị này ngoài nguồn kinh phí trung ương được quản lý theo mô hình trên, các đơn vị còn nhận được nguồn kinh phí từ ngân sách địa phương trực tiếp từ Ủy ban nhân dân các cấp và quyết toán trực tiếp với cơ quan tài chính cùng cấp. Tại đây các hoạt động thu, chi gắn với các nguồn kinh phí trong quá trình hoạt động phải tuân thủ các quy định trong phân cấp quản lý và tuân thủ theo các quy định về quản lý tài chính theo nghị định 130/2005/NĐ – CP ngày 17 tháng 5 năm 2005 của Chính phủ và quy chế chi tiêu nội bộ tại đơn vị.

Đối với các đơn vị sự nghiệp, có thể là đơn vị sự nghiệp trực thuộc Bộ, hoặc trực thuộc Sở Lao động -Thương Binh và Xã hội, các nghiệp vụ kinh tế phát sinh về quá trình tiếp nhận, sử dụng và quyết toán kinh phí được phản ánh trực tiếp tại phòng kế toán tài vụ của đơn vị tuân theo sự phân cấp trong quản lý tài chính căn cứ vào quy định trong nghị định 43/2006/NĐ – CP ngày 25 tháng 4 năm 2006 của Chính phủ và quy chế chi tiêu nội bộ tại đơn vị.

Quản lý tài chính trong các đơn vị hành chính sự nghiệp ngành Lao động - Thương binh và Xã hội bao gồm các nội dung gắn với quản lý các khoản thu, quản lý các khoản chi phí và kết quả tài chính hàng năm. Các nội dung quản lý

tài chính nói trên được thực hiện trên cơ sở các công cụ trong quản lý tài chính công như hệ thống các định mức chi các quy định trong quản lý thu chi của nhà nước thông qua các bước của chu trình ngân sách tại các đơn vị và luôn thể hiện rõ hai cơ chế tài chính mà hai nhóm đơn vị kể trên tuân thủ. Quản lý tài chính tại các đơn vị này thể hiện rõ nét qua các bước của chu trình ngân sách, qua khảo sát tác giả khái quát qua sơ đồ 2.1.

Công tác lập dự toán thu, chi tại các đơn vị hành chính sự nghiệp ngành Lao động -Thương binh và xã hội một mặt tuân thủ các quy định chung của Nhà nước một mặt tuân thủ các đặc thù của các loại hình đơn vị cụ thể gắn với từng nguồn kinh phí.

Theo đó, đối với các đơn vị sự nghiệp trực thuộc Bộ là các đơn vị dự toán cấp 2, cấp 3 cuối năm tài chính, căn cứ vào chức năng, nhiệm vụ được giao, và nhiệm vụ của năm kế hoạch, căn cứ vào định mức chế độ chi tiêu tài chính hiện hành, kết quả hoạt động sự nghiệp, tình hình thu, chi tài chính của năm trước liền kề, đơn vị lập dự toán thu, chi năm kế hoạch gửi Vụ Kế hoạch Tài chính để tổng hợp dự toán. Dự toán thu chi tại các đơn vị này phải thể hiện rõ được cơ cấu thu, chi từ nguồn ngân sách cấp và từ nguồn thu sự nghiệp để lại tại đơn vị, từ đó có thể đánh giá được mức độ tự chủ về tài chính tại các đơn vị này. Dự toán thu, chi của đơn vị được lập kèm theo thuyết minh cơ sở tính toán, chi tiết theo nội dung chi và mục lục ngân sách nhà nước.Trong quá trình thực hiện, đơn vị được điều chỉnh dự toán thu, chi hoạt động sự nghiệp, kinh phí hoạt động thường xuyên đã được giao cho phù hợp với tình hình thực tế của đơn vị, gửi Bộ (Vụ Kế hoạch - Tài chính). Trường hợp các đơn vị dự toán cấp 3 là các đơn vị sự nghiệp lập dự toán thu, chi gửi đơn vị dự toán cấp 2 hoặc đơn vị dự toán cấp 1 (nếu là đơn vị trực thuộc Bộ quản lý trực tiếp).

Tại các đơn vị hành chính, việc lập dự toán phải được thực hiện với hai nguồn kinh phí trung ương và địa phương. Đối với nguồn kinh phí trung ương việc lập dự toán được tiến hành đồng bộ theo phân cấp quản lý tài chính của ngành Lao động - Thương binh và Xã hội, còn dự toán thu, chi từ nguồn kinh phí địa phương tại các

		BỘ TÀI CHÍNH
(7b) Phân bổ
KP CTMT
	(18) (7a) (6) Duyệt Giao DT Gửi DT