Dạy - học văn bản tựa và văn bia trong sách giáo khoa ngữ văn 10 theo đặc trưng thể loại

+ Trao phiếu điều tra cho GV lớp thực nghiệm và lớp đối chứng để tổ chức cho HS thực nghiệm đối chứng.

+ Quan sát quá trình hoạt động dạy học của GV và HS ở trên lớp để thấy rõ hơn khả năng thực hiện phương án dạy học này của GV và cũng như khả năng tiếp nhận văn bản của HS.

+ Chúng tôi cũng quan sát quá trình thực hiện các yêu cầu trong phiếu điều tra để đảm bảo tính khách quan của kết quả điều tra. Sau đó thu lại phiếu điều tra để tổng hợp kết quả.

Cuối cùng là gặp gỡ trao đổi với các GV về những thận lợi và khó khăn trong quá trình thực hiện thiết kế bài giảng thực nghiệm. Đồng thời gặp gỡ trao đổi với HS .

2.4. Nội dung thực nghiệm

Chúng tôi thiết kế hai giáo án thử nghiệm về hai loại văn bản: Tựa và Văn Bia trong chương trình Ngữ văn 10. Cụ thể:

Giáo án 1: Tiết 63: Văn bản: Tựa “ Trích diễm thi tập” của Hoàng Đức Lương ( SGK Ngữ văn 10 , tập 2)

Giáo án 2: Tiết 64: Đọc thêm văn bản: “ Hiền tài là nguyên khí quốcgia” của Thân Nhân Trung ( SGK Ngữ văn 10, tập 2)

Thiết kế giáo án của chúng tôi dựa trên nguyên tắc : Luôn hướng tới mục đích của việc thực hiện đề tài, đó là: Giúp thầy trò THPT tiếp cận hai loại văn bản mới được đưa vào giảng dạy trong nhà trường ( Tựa và Văn Bia) theo đặc trưng thể loại, tạo thuân lợi cho HS hoạt động để có hiệu quả hơn trong giờ học. Chính vì vậy mà mục tiêu quan trọng nhất của phương án chúng tôi chính là giúp thầy trò THPT tiếp cận hai loại văn bản này từ góc độ thể loại mà khám phá được giá trị đích thực về nội dung và nghệ thuật của văn bản.

Quá trình thực nghiệm diễn ra như trong thiết kế đã được trình bày ở phần 1 của chương này.

2.5. Đánh giá kết quả thực nghiệm

* Mục đích của việc đánh giá

Chúng tôi tiến hành đánh giá kết quả thực nghiệm để thấy được:

- Hiệu quả của phương án dạy học hai loại văn bản Tựa và Văn bia theo đặc trưng thể loại.

- Cách thức tiến hành dạy học tác phẩm văn chương theo đặc trưng thể loại trong nhà trường.

- Tác dụng của giáo án thực nghiệm

* Phương pháp đánh giá

Tổmg hợp kết quả nhận thức và kĩ năng của HS qua bài kiểm tra viết trắc nghiệm và kiểm tra bằng câu hỏi phát vấn tại lớp.

* Nội dung đánh giá

Để đánh giá kết quả nhận thức của HS qua bài học, chúng tôi nêu ra hệ thống câu hỏi với nội dung bám sát những kiến thức mà các em vừa được học.

THỐNG KÊ KẾT QUẢ THỰC NGHIỆM

- Thống kê kết quả thực nghiệm giáo án: Tựa “ Trích diễm thi tập” của Hoàng Đức Lương.

+ Trường THPT Nà Phặc - Ngân Sơn – Bắc Kạn

Kết quả

Trả lời
Tốt		Đạt yêu cầu		Yếu kém
Thể nghiệm	Đối chứng	Thể nghiệm	Đối chứng	Thể nghiệm	Đối chứng
Số HS	17/45	10/45	23/45	27/45	5/45	8/45
Tỉ lệ%	37,7	22,2	51,1	60	11,1	17,7

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 116 trang tài liệu này.

+ Trường THPT Chợ Mới – Chợ Mới – Bắc Kạn

Kết quả

Trả lời
Tốt		Đạt yêu cầu		Yếu kém
Thể nghiệm	Đối chứng	Thể nghiệm	Đối chứng	Thể nghiệm	Đối chứng
Số HS	15/44	9/45	25/44	29/45	4/44	7/45
Tỉ lệ%	34,1	20	56,8	64,4	9	15,5

- Thống kê kết quả thực nghiệm giáo án: “ Hiền tài là nguyên khí quốc gia” Thân Nhân Trung.

+ Trường THPT Nà Phặc – Ngân Sơn – Bắc Kạn

Kết quả

Trả lời
Tốt		Đạt yêu cầu		Yếu kém
Thể nghiệm	Đối chứng	Thể nghiệm	Đối chứng	Thể nghiệm	Đối chứng
Số HS	16/45	9/45	26/45	24/45	3/45	12/45
Tỉ lệ%	35,5	20	57,75	53,3	6,6	26,6

+ Trường THPT Chợ Mới – Chợ Mới – Bắc Kạn

Kết quả

Trả lời
Tốt		Đạt yêu cầu		Yếu kém
Thể nghiệm	Đối chứng	Thể nghiệm	Đối chứng	Thể nghiệm	Đối chứng
Số HS	14/44	8/45	26/44	22/45	4/44	15/45
Tỉ lệ%	31,8	17,7	59,1	48,8	10	33,3

2.6. Kết luận chung về thực nghiệm

Trong khoảng thời gian cho phép, chúng tôi đã tiến hành thực nghiệm được bốn tiết học với hai thiết kế giáo án của chúng tôi. Với số lượng giờ thực nghiệm còn hạn chế và địa bàn thực nghiệm chưa thật phong phú như vậy, chưa thể khẳng định hoàn toàn sự thành công của đề tài mà chúng tôi nghiên cứu. Tuy vậy, qua việc đối chứng, đề tài nghiên cứu này đã đem lại kết quả khả quan giúp chúng tôi vững tin vào khả năng ứng dụng đề tài vào thực tế dạy học.

Qua quá trình thực nghiệm, chúng tôi nhận thấy:

- Đối với giáo viên: Khi tiến hành thực thi giáo án do chúng tôi thiết kế, giáo viên cả hai trường không gặp phải bất kì trở ngại nào. Các yêu cầu mà thiết kế chúng tôi đề ra đều được các giáo viên thực hiện tốt. Thời gian thực hiện mỗi giáo án thiết kế của các giáo viên là đúng 45 phút. Các phần trong bài học được thực hiện theo trình tự, lô gích chặt chẽ làm nổi bật được trọng tâm của từng phần và từng bài học. Đặc biệt, mỗi bài học đã thể hiện được sự vận dụng phương pháp dạy học văn hiện đại, thầy giáo có vai trò điều khiển, hướng dẫn HS khám phá giá trị tác phẩm văn chương và hình thành phương pháp, kĩ năng...

- Đối với HS: Hệ thống lời gợi dẫn dễ hiểu, hợp lí mà chúng tôi đưa ra trong thiết kế đã tạo được không khí sôi nổi trong giờ học. HS luôn tích cực, chủ động khám phá từng đơn vị kiến thức rồi khái quát thành kĩ năng ,phương pháp... Điểm đặc biệt mà thiết kế của chúng tôi đem lại là phần nào đã tạo được hứng thú cho HS khi tiếp nhận hai loại văn bản này.

- Kết quả thể nghiệm: Bảng thống kê kết quả thể nghiệm đã cho thấy rõ số bài làm của HS đạt kết quả tốt tăng lên đáng kể, đồng thời số bài làm của HS bị yếu kém giảm xuống. Đây chính là sự đánh giá khách quan kết quả đề tài chúng tôi đem lại.

Kết quả bước đầu như vậy đã cho thấy tính khả quan của việc ứng dụng đề tài: Dạy học văn bản Tựa và Văn Bia theo đặc trưng thể loại vào thực tế. Tuy nhiên, để phương án dạy học này đem lại kết quả như mong muốn đòi hỏi mỗi GV bộ môn phải nỗ lực rất nhiều trong việc nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm...luôn tâm huyết với nghề và linh hoạt trong việc vận dụng các phương pháp dạy học.

KẾT LUẬN

Trong cuốn “Dạy học tác phẩm văn chương theo đặc trưng thể loại” của GS. Trần Thanh Đạm có ghi: “Giảng dạy tác phẩm văn chương theo đặc trưng thể loại chính là một phương diện lớn của việc giảng dạy tác phẩm trong sự thống nhất giữa hình thức và nội dung, một sự giáo dục đi đúng với quy luật và bản chất của văn học, đồng thời đảm bảo hiệu quả giáo dục cao nhất”.

Như vậy, dạy học tác phẩm văn chương theo đặc trưng thể loại có vai trò vô cùng quan trọng trong quá trình đến được với những giá trị đích thực của hình thức và nội dung tác phẩm văn chương, đồng thời luôn đảm bảo tính giáo dục.Tách rời tác phẩm văn chương khỏi thể loại với nhưng đặc trưng riêng của nó sẽ dẫn tới việc đánh giá thiên lệch về giá trị của tác phẩm.

Luận văn của chúng tôi được thực hiện trên cơ sở của sự nhận thức đúng đắn về việc vận dụng quan điểm trên vào quá trình dạy- học các văn bản văn học nói chung và dạy học văn bản thuộc thểTựavà thểVăn bianói riêng.

1) Vấn đề được nêu ra ở luận văn này là: Dạy học hai văn bản Tựa và

Văn bia theo đặc trưng thể loại

Định hướng dạy học tác phẩm văn học theo đặc trưng thể loại là định hướng dạy học lấy đặc trưng thể loại làm xuất phát điểm để đến với giá trị đích thực về nội dung và nghệ thuật của tác phẩm. Hai loại văn bản:Tựa và

Văn biathuộc lối văn nghị luận thời trung đại, nó có những nét đặc trưng riêng về hình thức nghệ thuật, quy định nội dung phản ánh. Vì thế, nó đòi hỏi phải được tiếp cận phù hợp với đặc trưng thể loại và cách tổ chức HS chiếm lĩnh bằng những phương pháp phù hợp. Luận văn của chúng tôi có nhiệm vụ giải quyết vấn đề đó.

2) Trong quá trình nghiên cứu và thực hiện luận văn, chúng tôi đã cố gắng giải quyết vấn đề được nêu như sau:

- Xác định cơ sở lí luận của việc dạy học văn bản thuộc thểTựavà thể

Văn biatheo đặc trưngthể loại. Bao gồm:

+ Những điểm mới trong chương trình và SGK ( Từ năm học 2002 - 2003 đến năm học 2008 - 2009).

+ Đặc trưng thể loạiTựa

+ Đặc trưng thể loạiVăn bia

- Xác định cơ sở lí luận của việc dạy học văn bản thuộc thểTựavà thể

Văn biatheo đặc trưng thể loại:

+ Thực tiễn dạy – học văn bản Tựa “Trích diễm thi tập” trong SGK Ngữ văn 10.

+ Thực tiễn dạy – học văn bản Hiền tài là nguyên khí quốc gia trong SGK Ngữ văn 10.

- Luận văn đã tìm hiểu hầu hết các phươngg án của các nhà sư phạm đề xuất về hai văn bản này( tường thuật trung thành các phương án dạy học văn bản Tựa “Trích diễm thi tập” và văn bản Hiền tài là nguyên khí quốc gia trong SGK Ngữ văn 10 và nhận xét về các phương án mà các nhà sư phạm đưa ra):

+ Phương án dạy học Tựa “Trích diễm thi tập” của hoàng Đức Lương trong SGV Ngữ văn10 ( bộ chuẩn và bộ nâng cao).

+ Phương án dạy học Tựa “Trích diễm thi tập” của nhà giáo Phạm Thu

Hương

+ Phương án dạy học Tựa “Trích diễm thi tập” của TS . Nguyễn Văn Đường

+ Phương án dạy học Tựa “Trích diễm thi tập” của TS . Nguyễn Hải Châu

+ Phương án dạy học văn bản Hiền tài là nguyên khí quốc gia trong

SGV Ngữ văn 10 ( bộ chuẩn)