Biện pháp hạn chế và xử lý nợ khó đòi tại Ngân hàng TMCP Hàng hải chi nhánh Hà nội

LUẬN VĂN:

Biện pháp hạn chế và xử lý nợ khó đòi tại Ngân hàng TMCP Hàng hải

chi nhánh Hà nội

Lời mở đầu

Ngân hàng là tổ chức tài chính tiền tệ quan trọng nhất của nền kinh tế. Ngân hàng là cầu nối giữa người đầu tư và người có nhu cầu sử dụng vốn, giữa các đơn vị kinh tế với nhau, thực hiện các quan hệ thanh toán uỷ thác, là người phân tích và thẩm địmh thông tin của các đơn vị, cá nhân của nền kinh tế với sự chuyên môn hoá cao.

Cùng với sự phát triển kinh tế đất nước, trong những năm vừa qua ngành Ngân hàng Việt Nam đã và đang từng bước vươn nên và có những đóng góp quan trọng, thiết thực vào sự nghiệp đổi mới chung của đất nước. Ngân hàng là ngành kinh tế đột phá khẩu, thực hiện nghị quyết đại hội VIII của Đảng " Chuyển mạnh chính sách tiền tệ và nhành Ngân hàng phù hợp với cơ chế thị trường, góp phần ổn định sức mua của đồng tiền Việt Nam, hạn chế lạm phát, tăng trưởng huy động vốn và cho vay đạt hiệu quả.... ".

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 75 trang tài liệu này.

Tuy nhiên trong hoạt động kinh doanh tiền tệ của mình, các Ngân hàng thương mại gặp rất nhiều rủi ro ảnh hưởng tới hoạt động kinh doanh, đặc biệt trong tình hình hiện nay khi mà có sự tham gia cạnh tranh mạnh mẽ của các tổ chức tín dụng khác. Rủi ro tín dụng là mối đe doạ thường trực, đe doạ sự phát triển, gây đổ vỡ của không ít Ngân hàng, ảnh hưởng rất lớn đến nền kinh tế. Mà biểu hiện của nó là nợ quá hạn, nợ khó đòi. Nguyên nhân gây ra nợ quá hạn, nợ khó đòi rất nhiều bao gồm từ phía Ngân hàng, từ người vay, từ cơ chế chính sách của Nhà nước, những rủi ro bất khả kháng khác.

Trong thời gian vừa qua, Chính phủ đã và đang chỉ đạo các Ngân hàng thương mại xử lý nợ tồn đọng, làm lành mạnh hoá nền kinh tế tài chính đất nước. Đây cũng là điều kiện để Chính phủ tiếp nhận vốn vay của IMF, WB để cải cách đổi mới hệ thống ngân hàng Việt Nam. Mục đích, nguyên tắc tối cao của xử lý nợ tồn đọng là thu hồi nợ, đồng thời xác định rõ các khoản nợ không có khả năng thu hồi để loại trừ ra khỏi bảng cân đối, làm lành mạnh hoá tình hình tài chính, xác định rõ kết quả kinh doanh của các Ngân hàng thương mại.

Trong những năm vừa qua các Ngân hàng thương mại đã cố gắng xử lý nợ tồn đọng, tuy nhiên kết quả đạt được không đáng kể. Xử lý nợ tồn đọng chỉ bản thân Ngân hàng thương mại thì không thể làm nổi, xử lý nợ tồn đọng không chỉ là trách nhiệm của bản thân Ngân hàng thương mại mà là trách nhiệm của Nhà nước, nhiều bộ ngành liên quan. Điều này đòi hỏi phải có sự đổi mới cơ chế chính sách của nhiều ngành để làm giảm những cản trở quá trình xử lý nợ tồn đọng của các Ngân hàng thương mại.

Hiện nay xử lý nợ tồn đọng đang là vấn đề bức súc, cần giải quyết ngay. Trong thời gian thực tập tại Ngân hàng TMCP Hàng hải chi nhánh Hà nội em nhận thấy Ngân hàng này không nằm ngoài tình hình chung của các Ngân hàng thương mại là tỷ lệ nợ tồn đọng tương đối lớn. Chính vì thế mà em chọn đề tài: "Biện pháp hạn chế và xử lý nợ khó đòi tại Ngân hàng TMCP Hàng hải chi nhánh Hà nội" làm chuyên đề thực tập tốt nghiệp cho mình. Kết cấu của đề tài gồm 3 chương:

Chương I: Nợ khó đòi và nguyên nhân

Chương II: Nợ khó đòi và việc xử lý nợ khó đòi tại Ngân hàng TMCP Hàng hải Hà nội.

Chương III: Giải pháp kiến nghị hạn chế, xử lý nợ khó đòi.

chương i: nợ khó đòi và nguyên nhân

1.1 tín dụng ngân hàng

1.1.1 Khái niệm và bản chất tín dụng ngân hàng

Theo quan niệm cổ điển, tín dụng được coi là quan hệ vay mượn lẫn nhau giữa người đi vay và người cho vay với điều kiện hoàn trả cả vốn lẫn lãi sau một thời gian nhất định, hay nói một cách khác tín dụng là một phạm trù kinh tế mà trong đó mỗi cá nhân hay tổ chức nhường quyền sử dụng (chuyển nhượng) một khối lượng giá trị hoặc hiện vật cho một cá nhân hay tổ chức khác với những ràng buộc nhất định về thời gian hoàn trả (gốc và lãi) lãi suất, cách thức vay mượn và thu hồi, các hình thức bảo đảm tín dụng, các điều kiện ràng buộc khác...

Đối tượng chuyển nhượng bao gồm:

- Hình thái hiện vật - hàng hoá, đó chính là việc kéo dài thời hạn thanh toán trong quan hệ mua bán.

- Hình thái giá trị thực chất là việc " ứng trước" hay "đầu tư" trực tiếp bằng tiền(cho vay bằng tiền).

Những điều kiện mà hai bên thường thoả thuận:

- Khối lượng hàng hoá hay tiền tệ được chuyển nhượng.

- Thời hạn sử dụng của người vay.

- Thu nhập mà người cho vay được hưởng.

- Những điều kiện ràng buộc nghĩa vụ hoàn trả của người đi vay.

Những điều kiện này mà một trong hai bên không chấp nhận thì không thể hình thành quan hệ tín dụng. Như vậy tín dụng thể hiện các đặc trưng cơ bản:

- Sự chuyển nhượng giá trị từ người sở hữu sang người sử dụng.

- Sau một thời gian thu hồi; về mặt lượng giá trị lớn hơn lượng giá trị ban đầu, thu hồi đúng thời hạn cả gốc và lãi.

- Việc chuyển nhượng trên cơ sở tin tưởng của người chuyển nhượng và người sử dụng. Ngoài ra, trong quan hệ tín dụng còn có những đặc trưng khác như khả năng rủi ro, tính bảo đảm quy luật cung cầu, cạnh tranh giá trị và quy luật lưu thông tiền tệ.

Trong suốt sự phát triển lâu dài của tín dụng thì hình thức tín dụng Ngân hàng tỏ ra có ưu thế hơn là các hình thức tín dụng trước đó(tín dụng thương mại, tín dụng cho vay nặng lãi).

Hình thức tín dụng Ngân hàng tỏ ra ưu thế bởi vì:

- Nguồn vốn cho vay rất lớn vì đó là toàn bộ nguồn vốn huy động trong nền kinh tế.

- Đây là hình thức tín dụng rất linh hoạt và hình thức vay mượn là tiền.

- Hình thức tín dụng Ngân hàng là hình thức tín dụng chủ yếu trong nền kinh tế thị trường và nó luôn đáp ứng nhu cầu vốn cho nền kinh tế một cách linh hoạt và kịp thời.

Ngân hàng thương mại với chức năng cơ bản là trung gian tín dụng của nền kinh tế, nó hoạt động như một chiếc cầu nối liền khả năng cung ứng và nhu cầu về vốn tiền tệ trong xã hội. Là trung gian tín dụng, Ngân hàng thương mại đóng vai trò là người môi giới giữa một bên là những người có tiền cho vay và bên kia là những người có nhu cầu vay vốn. Thông qua cơ chế thị trường bằng biện pháp kinh tế linh động và áp dụng các phương thức kỹ thuật hiện đại, tiên tiến Ngân hàng có khả năng thu hút hầu hết những nguồn vốn tiền tệ, tiết kiệm, dự trữ trong xã hội để chuyển giao đúng nơi đúng lúc, phù hợp với nhu cầu vốn sản xuất kinh doanh. Chính nhờ có tín dụng ngân hàng mà những đồng tiền tạm thời nhàn rỗi đã trở thành tiền hoạt động, biến những đồng tiền phân tán thành vốn tiền tệ tập trung phục vụ cho nhu cầu sản xuất kinh doanh, thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế.

1.1.2 Vai trò của tín dụng ngân hàng.

Đối với ngân hàng thương mại:

Có thể thấy rằng trong bất kỳ ngân hàng nào, bất kỳ thời kỳ nào thì tín dụng ngân hàng cũng là hoạt động cơ bản và chiến tỷ trọng lớn nhất trong khoản mục tài sản nợ của ngân hàng và mang lại nguồn thu nhập lớn nhất trong các hoạt động kinh doanh của ngân hàng thương mại. ở các nước Âu - Mỹ, tín dụng ngân hàng chiếm 60% - 70% tổng tài sản nợ của ngân hàng thương mại và mang lại 60% - 65% tổng thu nhập của các ngân hàng thương mại. Còn ở nước ta, tín dụng ngân hàng chiếm 70% - 85% tổng tài sản nợ của ngân hàng thương mại và mang lại 70% - 80% tổng thu nhập của các ngân hàng thương mại. Hoạt động tín dụng tạo công ăn việc làm cho cán bộ công nhân viên ngân hàng, gắn chặt mối quan hệ giữa ngân hàng với các hoạt động trong nền kinh tế.Do vậy, tín dụng ngân hàng là hoạt động cơ bản và quan trọng nhất trong các hoạt động kinh doanh của ngân hàng thương mại.

Đối với nền kinh tế:

Tín dụng ngân hàng thúc đầy nền kinh tế phát triển. Tín dụng ngân hàng cung cấp vốn cho nền kinh tế nhờ đó các doanh nghiệp, các hộ sản suất mở rộng hoạt động sản suất kinh doanh, duy trì sự hoạt động sản xuất liên tục, thúc đẩy sản xuất

kinh doanh của toàn bộ nền kinh tế. Qua đó, tín dụng ngân hàng đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của nền kinh tế, tạo công ăn việc làm cho người lao động, đem lại thu nhập và nâng cao đời sống của nhân dân.

Mặt khác, khi cấp bất kỳ khoản tín dụng nào thì các ngân hàng đều phải lựa chọn, thẩm định một cách chặt chẽ theo những phương pháp quy trình nhất định. Nhờ đó mà loại bỏ được những dự án sản xuất kimh doanh không hiệu quả, những gian lận kinh tế và lựa chọn được những dự án sản suất kinh doanh khả thi đem lại hiệu quả kinh tế. Chính vì vậy, tín dụng ngân hàng nâng cao hiệu quả hoạt động của nền kinh tế, góp phần tạo nên sự phát triển ổn định lâu dài của nền kinh tế.

Trong nền kinh tế thị trường sự cạnh tranh trong kinh doanh ngày càng gay gắt và khốc liệt, đã có những doanh nghiệp bị loại hoặc sắp bị loại khỏi vòng quay của nền kinh tế, chính lúc này vai trò của tín dụng ngân hàng được thể hiện và bộc lộ rõ nét nhất; tín dụng ngân hàng là người góp sức để vực nên một số doanh nghiệp có khả năng kinh doanh nhưng còn thiếu vốn. Nhờ có hoạt động tín dụng ngân hàng mà sự cạnh tranh trong nền kinh tế ngày càng mạnh mẽ, thúc đẩy lỗ lực của từng thành phần trong nền kinh tế đi lên.

Tín dụng ngân hàng là công cụ ghóp khần tăng cường chế độ hạch toán kinh tế của các đơn vị kinh tế. Một đặc trưng cơ bản của tín dụng ngân hàng là sự vận chuyển trên cơ sở hoàn trả có lợi tức. Vì thế mà tín dụng phần nào phản ánh được kết quả sản xuất kinh của đơn vị.

Hoạt động tín dụng ngân hàng đã và đang thúc đẩy nền kinh tế đi lên. Việc tăng nhanh vòng quay tiền trong một chu kỳ kinh tế rất lớn đến hiệu quả sản xuất kinh doanh. Tín dụng ngân hàng cung cấp vốn cho nền kinh tế một cách linh hoạt kịp thời, giúp các hoạt động sản xuất kinh doanh liên tục, tăng nhanh vòng quay luân chuyển vốn, luân chuyển sản xuất hàng hoá và nâng cao hiệu quả hoạt động của nền kinh tế. Để "công nghiệp hoá hiện đại hoá" đất nước theo đúng mục tiêu của Đảng và nhà nước đặt ra, ngân hàng cần huy động thêm nhiều nguồn vốn cả trong và ngoài nước. Thông qua hoạt động tín dụng, nhà nước ta cần mở rộng hơn nữa quan hệ vay mượn nước ngoài, các tổ chức quốc tế, các tổ chức phi Chính phủ để qua đó thu hút thêm nguồn vốn đầu tư. Như vậy tín dụng ngân hàng là hoạt động quan trọng và không thể thiếu đối với nền kinh tế.

1.1.3 Nguyên tắc cấp tín dụng ngân hàng.

Với bất kỳ một doanh nghiệp nào khi kinh doanh đều có rủi ro tồn tại trong đó. Đối với ngân hàng thương mại cũng không ngoại lệ, nhất là trong hoạt động kinh doanh tín dụng. Đây là hoạt động rất quan trọng của ngân hàng thương mại, đem lại nhiều lợi nhuận nhất cho ngân hàng thương mại nhưng tồn tại nhiều rủi ro. Do vậy đối với bất kỳ một khoản vay nào đều được Ngân hàng kiểm tra, xem xét, tuân thủ đúng nguyên tắc, quy trình nghiệp vụ tín dụng.

Theo quyết định số 1627/2001/QĐ-NHNN ngày 31/12/2001 về việc ban hành quy chế cho vay của tổ chức tín dụng đối với khách hàng thì khách hàng vay vốn của ngân hàng phải đảm bảo các nguyên tắc sau:

- Sử dụng vốn vay đúng mục đích đã thoả thuận trong hợp dồng tín dụng với Ngân hàng. Đây là một trong các yếu tố mang tính quan trọng vì nó quyết định đến tính chất của khoản vay và phần lợi nhuận Ngân hàng thu về. Và là điều khoản quan trọng nhằm hạn chế rủi ro tín dụng ngân hàng.

- Người vay phải hoàn trả cả gốc và lãi đúng thời hạn. Việc trả tiền vay đúng thời hạn là yếu tố thể hiện khoản vay chất lượng tốt. Để đánh giá khả năng trả nợ của người vay Ngân hàng đánh giá theo các chỉ tiêu sau:

+ Thông qua ngiên cứu hồ sơ liên quan đến hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp trước đây.

+ Thông qua nghiên cứu đề án sản xuất kinh doanh của người vay trình ngân

hàng.

+ Xem xét các kế hoạch trả nợ gốc và lãi khoản vay cho phù hợp với hoạt

động sản xuất kinh doanh của người vay sau khi ngân hàng giải ngân để đặt ra các điều khoản hoàn trả phù hợp hơn.

+ các chỉ tiêu khác.....

- Hình thức bảo đảm phù hợp. Thông qua các hình thức bảo đảm Ngân hàng hạn chế được các rủi ro tín dụng có thể xảy ra. Hình thức bảo đảm có thể bằng tài sản thế chấp hay uy tín của người vay, trong một số trường hợp có thể Ngân hàng

không cần có hình thức bảo đảm mà thay vào đó Ngân hàng đặt ra các điều khoản ràng buộc tăng cường các việc kiểm soát của Ngân hàng đối với người vay vốn.

1.1.4 Rủi ro tín dụng ngân hàng.

Ngân hàng thương mại là một tổ chức kinh doanh tiền tệ tín dụng nên nó cũng như các doanh nghiệp khác đều có thể gặp rủi ro trong hoạt động kinh doanh của mình.

Rủi ro ngân hàng có thể là những biến cố không mong đợi xảy ra gây mất mát, thiệt hại về tài sản cho Ngân hàng. Đặc biệt do hoạt động kinh doanh của Ngân hàng thường phải đối mặt với rủi ro, nhiều nhất là rủi ro tín dụng. Đó là tình trạng người đi vay hoàn trả không đúng hạn hay không có khả năng hoàn trả một phần hay toàn bộ khoản vay Ngân hàng bao gồm cả gốc lẫn lãi. Ngoài những rủi ro như các ngành kinh tế, Ngân hàng còn chịu rủi ro khi các đơn vị kinh tế vay vốn Ngân hàng gặp rủi ro do làm ăn thua lỗ, không trả được vốn vay cho Ngân hàng. Tất cả các khoản vay, đầu tư chứng khoán, tín dụng tương tự đều có khả năng gây rủi ro cho Ngân hàng. Ngay cả các hoạt động ngoài bảng quyết toán như các giao dịch hối đoái, bảo lãnh tín dụng, hợp đồng trao đổi lãi suất..... cũng không nằm ngoài tác động gây rủi ro cho hoạt động Ngân hàng. Tất cả các khoản tín dụng này, nếu đến kỳ hạn mà khách hàng không trả được nợ đều gây ra rủi ro tín dụng cho Ngân hàng, hình thành các khoản nợ quá hạn, nợ khó đòi gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới hoạt động kinh doanh của Ngân hàng. Các khoản nợ quá hạn ( Nếu trong thời hạn nhất định mà khách hàng không thể trả được nợ dẫn tới các khoản nợ khó đòi) sẽ buộc ngân hàng phải đưa ra các biện pháp hữu hiệu để thu hồi các khỏn vốn này.

Rủi ro tín dụng thường có 2 loại:

- Rủi ro sai hẹn là do khách hàng không trả đúng hạn.

- Rủi ro mất vốn là do khách hàng không trả được tiền vay

Xem toàn bộ nội dung bài viết ᛨ