Xác định cha, mẹ, con theo pháp luật Việt Nam

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

KHOA LUẬT

TRẦN THU PHƯƠNG

XÁC ĐỊNH CHA, MẸ, CON

THEO PHÁP LUẬT VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

Hà Nội – 2015

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

KHOA LUẬT

TRẦN THU PHƯƠNG

XÁC ĐỊNH CHA, MẸ, CON

THEO PHÁP LUẬT VIỆT NAM

Chuyên ngành : Luật Dân sự và Tố tụng dân sự

Mã số : 60 38 01 03

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

Cán bộ hướng dẫn khoa học: PGS.TS HÀ THỊ MAI HIÊN

Hà Nội – 2015

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu và trích dẫn trong Luận văn là chính xác và trung thực. Những kết luận khoa học của luận văn chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác.

Hà Nội, ngày 30 tháng 9 năm 2015.

Tác giả luận văn

TRẦN THU PHƯƠNG

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU 1

Chương 1

NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ XÁC ĐỊNH CHA, MẸ, CON 6

1.1. KHÁI NIỆM XÁC ĐỊNH CHA, MẸ, CON 6

1.1.1. Khái quát về cha, mẹ, con và quan hệ cha, mẹ, con 6

1.1.2. Khái niệm, ý nghĩa của việc xác định cha, mẹ, con 9

1.1.3. Hệ quả pháp lý của việc xác định cha, mẹ, con 12

1.2. Ý NGHĨA CỦA CHẾ ĐỊNH XÁC ĐỊNH CHA, MẸ, CON TRONG PHÁP LUẬT VIỆT NAM 14

1.3. CĂN CỨ XÁC ĐỊNH CHA, MẸ, CON 16

1.3.1. Sự kiện sinh đẻ 16

1.3.2. Xác định cha, mẹ, con theo quy định của pháp luật20

1.4. CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN VIỆC XÁC ĐỊNH CHA, MẸ, CON

...................................................................................................................................... 24

1.4.1. Ảnh hưởng của yếu tố kinh tế - xã hội đến pháp luật về xác định cha, mẹ, con 24

1.4.2. Ảnh hưởng của yếu tố tâm lý đến việc xác định quan hệ cha, mẹ, con 26

1.4.3. Ảnh hưởng của yếu tố truyền thống, phong tục, tập quán và đạo đức xã hội đến pháp luật về xác định cha, mẹ, con 28

1.5. KHÁI QUÁT LỊCH SỬ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CỦA PHÁP LUẬT VIỆT NAM VỀ CHẾ ĐỊNH XÁC ĐỊNH CHA, MẸ, CON 29

1.5.1. Thời kỳ phong kiến 29

1.5.2. Thời kỳ Pháp thuộc 31

1.5.3. Giai đoạn từ 1945 - 1975 33

1.5.4. Thời kỳ sau năm 1975 35

1.6. CHẾ ĐỊNH XÁC ĐỊNH CHA, MẸ CON THEO PHÁP LUẬT MỘT SỐ NƯỚC VÀ BÀI HỌC KINH NGHIỆM CHO VIỆT NAM 38

1.6.1. Pháp luật một số nước về xác định cha, mẹ, con đối với trường hợp cha, mẹ có hôn nhân hợp pháp 39

1.6.2. Pháp luật một số nước về xác định quan hệ cha, mẹ, con đối với trường hợp cha mẹ không có hôn nhân hợp pháp 40

1.6.3. Pháp luật một số nước về xác định cha, mẹ, con trong trường hợp sinh con theo phương pháp khoa học 41

Chương 2

PHÁP LUẬT HIỆN HÀNH VỀ XÁC ĐỊNH CHA, MẸ, CON VÀ THỰC TIỄN ÁP DỤNG TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI 43

2.1. QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT VIỆT NAM VỀ XÁC ĐỊNH CHA, MẸ, CON 43

2.1.1. Cơ sở pháp lý xác định cha, mẹ, con 43

2.1.2. Người có quyền yêu cầu xác định cha, mẹ, con 55

2.1.3. Thẩm quyền xác định cha, mẹ, con 58

2.1.4. Trình tự thủ tục xác định cha, mẹ, con 60

2.2. THỰC TIỄN ÁP DỤNG QUY ĐỊNH PHÁP LUẬT VỀ XÁC ĐỊNH CHA, MẸ, CON TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI 67

2.2.1. Điều kiện kinh tế - xã hội của thành phố Hà Nội giai đoạn 2009 - 2013 tác động đến việc thi hành pháp luật về xác định cha, mẹ, con 67

2.2.2. Thực trạng áp dụng pháp luật về xác định cha, mẹ, con 69

2.2.3. Những khó khăn, hạn chế và nguyên nhân trong quá trình giải quyết các vụ việc về xác định quan hệ cha, mẹ, con trên địa bàn thành phố Hà Nội 76

Chương 3

PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG HIỆU QUẢ CỦA PHÁP LUẬT VỀ XÁC ĐỊNH CHA, MẸ, CON Ở VIỆT NAM HIỆN NAY 80

3.1. PHƯƠNG HƯỚNG HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VỀ XÁC ĐỊNH CHA, MẸ, CON Ở VIỆT NAM HIỆN NAY 80

3.1.1. Pháp luật về xác định cha, mẹ, con phải là sự hiện thực hóa các nguyên tắc luật định, đảm bảo tính khả thi trong việc nội luật hóa các văn bản pháp luật quốc tế về quyền con người 80

3.1.2. Pháp luật về xác định cha, mẹ, con phải kết hợp hài hòa lợi ích của các chủ thể, nâng cao ý thức và trách nhiệm của mỗi chủ thể 81

3.1.3. Pháp luật về xác định cha, mẹ con phải đặt trong tương quan với các chế định pháp lý hôn nhân và gia đình, và các chế định pháp lý có liên quan khác 83

3.2. GIẢI PHÁP KIẾN NGHỊ NHẰM GIẢI QUYẾT CÓ HIỆU QUẢ CÁC TRƯỜNG HỢP XÁC ĐỊNH QUAN HỆ CHA, MẸ, CON THEO QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT 84

3.2.1. Hoàn thiện chế định xác định cha, mẹ con trong hệ thống pháp luật Việt Nam84

3.2.2. Hoàn thiện thủ tục đăng ký nhận cha, mẹ, con 88

3.2.3. Xây dựng đội ngũ cán bộ tòa án, cán bộ làm công tác tư pháp - hộ tịch đáp ứng yêu cầu của công việc trong thời kỳ hội nhập 88

3.2.4. Giải pháp khác 90

KẾT LUẬN 92

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 95

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

BLDS

: Bộ luật dân sự
HN&GĐ	: Hôn nhân và gia đình
TAND	: Tòa án nhân dân
UBND	: Ủy ban nhân dân

Tên bảng	Trang
2.1	Số liệu thống kê việc đăng ký nhận cha, mẹ, con tại thành phố Hà Nội từ năm 2009-2013	69
2.2	Số liệu thống kê việc đăng ký nhận cha, mẹ con tại quận Ba Đình	70
2.3	Số liệu thống kê việc đăng ký nhận cha, mẹ con tại huyện Từ Liêm	70
2.4	Số liệu thống kê các loại án thuộc lĩnh vực HN&GĐ của TAND thành phố Hà Nội từ năm 2009 - 2013	71