Rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam Thực trạng và giải pháp phòng ngừa

- Söû duïng voán vay sai muïc đích keùm hieäu quaû.

- Do kinh doanh thua loã lieân tuïc, haøng hoùa khoâng tieâu thuï đöôïc.

- Quaûn lyù voán vay khoâng hôïp lyù daãn đeán thieáu khaû naêng thanh khoaûn.

- Chuû doanh nghieäp vay voán thieáu naêng löïc đieàu haønh, tham oâ löøa đaûo.

- Do maát đoaøn keát trong noäi boä Hoäi Ñoàng Quaûn Trò, Ban Giaùm Ñoác.

1.3.2.3 Nhöõng nguyeân nhaân khaùch quan coù lieân quan đeán moâi tröôøng hoïat đoäng kinh doanh:

- Do thieân tai hoûa hoaïn.

- Do khuûng hoaûng hoaëc suy thoaùi kinh teá, laïm phaùt, maát caân baèng caùn caân thanh toaùn quoác teá daãn đeán tyû giaù hoái đoaùi bieán đoäng baát thöôøng.

- Moâi tröôøng phaùp lyù khoâng thuaän lôïi, loûng leûo trong quaûn lyù vó moâ.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 97 trang tài liệu này.

1.3.3 Caùc bieän phaùp phoøng ngöøa ruûi ro tín duïng:

1.3.3.1 Xaây döïng moät chính saùch tín duïng hieäu quaû.

Muïc đích: cung caáp đöôøng loái cuï theå cuûa ngaân haøng cho nhaân vieân tín duïng vaø caùc nhaø quaûn trò khi đöa ra quyeát đònh cho vay đoái vôùi khaùch haøng.

Hoã trôï cho ngaân haøng höôùng tôùi moät danh muïc cho vay coù theå keát hôïp nhieàu muïc tieâu khaùc nhau (taêng lôïi nhuaän, kieåm soaùt ruûi ro, thoûa maõn caùc yeâu caàu veà maët phaùp lyù…)

Noäi dung : phaûi xaùc đònh đöôïc quy moâ tín duïng, đoù chính laø tyû troïng cuûa khoaûn muïc tín duïng trong danh muïc taøi saûn coù.

- Caùc thaønh phaàn cuûa moät khoaûn tín duïng: haïn möùc tín duïng, thôøi haïn cho vay, thôøi gian öu đaõi tín duïng, thôøi gian traû nôï, kyø haïn traû nôï….

- Quyeàn phaùn quyeát vaø möùc phaùn quyeát: quyeàn phaùn quyeát thuoäc veà thaønh vieân cuûa ban đieàu haønh nhö: Giaùm đoác, phoù giaùm đoác Chi nhaùnh, Toång Giaùm giaùm đoác, phoù Toång giaùm đoác.

- Xaùc đònh xem nhöõng vaên kieän naøo cuûa khaùch haøng đoøi hoûi phaûi đi keøm vôùi đôn xin vay vaø caàn đöôïc baûo quaûn taïi ngaân haøng.

- Nhöõng nguyeân taéc tieáp nhaän, đaùnh giaù vaø quaûn lyù taøi saûn theá chaáp caàm coá.

- Nhöõng tieâu chuaån chaát löôïng toái thieåu aùp duïng vôùi taát caû caùc khoaûn cho vay.

- Trình töï, thuû tuïc giaûi quyeát moät hoà sô vay voán cuûa ngaân haøng.

- Xaùc đònh laõi suaát cho vay phuø hôïp.

1.3.3.2 Kieåm tra vaø giaùm saùt tín duïng nhaèm hoã trôï cho vieäc nhaän bieát ruûi ro.

Giaùm saùt töøng khoaûn vay moät caùch thöôøng xuyeân nhaèm phaùt hieän “daáu hieäu caûnh baùo sôùm” đeå coù haønh đoäng khaéc phuïc kòp thôøi:

Khi Ngaân haøng tieán haønh cho vay, khoaûn cho vay caàn phaûi đöôïc quaûn lyù moät caùch chuû đoäng đeå đaûm baûo seõ đöôïc hoaøn traû. Theo doõi nôï laø moät trong nhöõng traùch nhieäm quan troïng nhaát cuûa caùn boä tín duïng. Caùc caùn boä tín duïng theo doõi hoaït đoäng cuûa khaùch haøng vay chuû yeáu nhaèm đaûm baûo raèng caùc khaùch haøng vay vaãn tieáp tuïc tuaân thuû caùc đieàu khoaûn đeà ra trong kheá öôùc vay nôï vaø nhaèm tìm ra nhöõng cô hoäi kinh doanh môùi vaø môû roäng quan heä kinh doanh.

Vieäc giaùm saùt nôï vay phaûi tuaân thuû caùc nguyeân taéc sau:

Nguyeân taéc 1: thöïc hieän vieäc kieåm tra theo nhöõng kyø haïn nhaát đònh. Thoâng thöôøng, đònh kyø 30 ngaøy, 60 ngaøy hoaëc 90 ngaøy ngaân haøng seõ tieán haønh kieåm tra caùc khoaûn vay lôùn. Ñoái vôùi caùc khoaûn vay nhoû do soá löôïng quaù nhieàu neân coù theå duøng phöông phaùp choïn maãu, phaân nhoùm đeå tieán haønh kieåm tra.

Nguyeân taéc 2: khi kieåm tra đaùnh giaù thaåm đònh caàn xem xeùt moät caùch caån thaän nhöõng đaëc đieåm quan troïng cuûa moãi khoaûn vay. Cuï theå :

- Thaønh tích cuûa ngöôøi đi vay: vieäc traû nôï caû goác vaø laõi đuùng thôøi haïn.

- Chaát löôïng vaø tình traïng cuûa taøi saûn đaûm baûo.

- Quyeàn chi phoái cuûa ngaân haøng đoái vôùi taøi saûn đaûm baûo: ngaân haøng coù đuû tö caùch veà maët phaùp lyù trong tröôøng hôïp phaùt maõi taøi saûn khi ngöôøi đi vay khoâng traû đöôïc nôï.

- Ñaùnh giaù tình traïng taøi chính vaø nhöõng döï baùo veà naêng löïc traû nôï cuûa ngöôøi vay xem coù thay đoåi so vôùi tröôùc đaây hay khoâng.

- Ñaùnh giaù xem khoaûn vay naøy coù phuø hôïp vôùi chính saùch tín duïng cuûa ngaân haøng hay khoâng.

Nguyeân taéc 3: Ngaân haøng phaûi luoân theo doõi tình traïng cuûa caùc khoaûn vay lôùn nhaát.

Nguyeân taéc 4: Nhaän dieän vaø xöû lyù kòp thôøi đoái vôùi caùc khoaûn vay coù vaán đeà töø đoù đöa ra caùc bieän phaùp nhaèm giaûm tình traïng phöùc taïp vaø nôï khoù đoøi.

Nguyeân taéc 5: Taêng cöôøng lòch trình giaùm saùt theo doõi khi neàn kinh teá laâm vaøo tình traïng suy thoùai, khuûng hoaûng hoaëc phaàn lôùn caùc khoaûn vay cuûa ngaân haøng phaùt sinh nhieàu vaán đeà đaùng chuù yù.

1.3.3.3 Xöû lyù caùc khoaûn nôï vay coù vaán đeà:

Daáu hieäu:

- Ngöôøi vay coù nhöõng trì hoaõn khoâng bình thöôøng hoaëc khoâng giaûi thích đöôïc trong vieäc chaäm noäp caùc baùo caùo taøi chính, traû nôï hoaëc khoâng lieân laïc vôùi nhaân vieân tín duïng cuûa ngaân haøng.

- Ñoái vôùi nhöõng khoaûn cho vay cuûa doanh nghieäp: coù nhöõng daáu hieäu đaùng ngôø veà phöông dieän tính khaáu hao, phaân phoái hay trích laäp caùc quyõ, xaùc đònh giaù trò haøng toàn kho…

- Coù nhöõng thay đoåi baát hôïp lyù veà giaù caû chöùng khoaùn cuûa khaùch haøng doanh nghieäp đang vay.

- Lôïi nhuaän roøng cuûa naêm sau nhoû hôn naêm tröôùc.

- Coù söï thay đoåi veà doanh thu hoaëc löôïng tieàn maët thöïc teá so vôùi döï kieán ban đaàu.

- Coù nhöõng bieán đoäng lôùn veà soá dö tieàn göûi taïi ngaân haøng.

Phaân tích nguyeân nhaân:

- Ngaân haøng ra quyeát đònh cho vay trong đieàu kieän thoâng tin tín duïng khoâng đaày đuû.

- Yeáu keùm veà trình đoä nghieäp vuï: khoâng coù khaû naêng phaân tích baùo caùo taøi chính neân khoâng đaùnh giaù đuùng veà khaùch haøng.

- Quaù chuù troïng đeán lôïi nhuaän daãn đeán moät chính saùch tín duïng quaù maïo hieåm cho ngaân haøng.

- Noùng voäi trong caïnh tranh: mong muoán coù thò phaàn cho vay nhieàu hôn caùc đoái thuû caïnh tranh neân haï thaáp caùc tieâu chuaån đaùnh giaù tín duïng.

Thu hoài nôï: Sau khi đaõ phaùt hieän đöôïc khoaûn cho vay coù vaán đeà, coâng vieäc caàn thieát keá tieáp laø ngaân haøng seõ duøng bieän phaùp naøo đeå thu hoài voán . Vieäc thu nôï bao goàm caùc nguyeân taéc sau:

- Phaûi luoân naém vöõng muïc tieâu toái đa hoaù caùc cô hoäi đeå thu hoài voán cho ngaân haøng.

- Phaûi taùch chöùc naêng xöû lyù nôï vay ra khoûi chöùc naêng cho vay đeå đaûm baûo đöôïc tính voâ tö, khaùch quan (ngöôøi xöû lyù nôï vay khoâng đöôïc laø ngöôøi đaõ phaùn quyeát cho vay đoái vôùi khoaûn cho vay đoù).

- Caùc nhaân vieân xöû lyù nôï vay cuûa ngaân haøng phaûi öôùc löôïng đöôïc nhöõng nguoàn löïc saün coù cuûa ngöôøi đi vay đeå thu hoài phaàn naøo soá nôï vay. Ví duï: giaù thanh lyù taøi saûn öôùc tính, taøi khoaûn tieàn göûi cuûa khaùch haøng, taøi saûn đaûm baûo.

- Söû duïng nhöõng phöông aùn hôïp lyù đeå laøm saïch nhöõng khoaûn vay coù vaán đeà, bao goàm nhöõng bieän phaùp töø nheï nhaøng đeán kieân quyeát tuyø theo tình traïng cuûa khoaûn vay.

Ñoái vôùi nhöõng khoaûn nôï khoù đoøi coù hai phöông phaùp xöû lyù:

Thöù nhaát : Laø quaù trình laøm vieäc vôùi ngöôøi đi vay cho đeán khi naøo thu hoài đöôïc moät phaàn hoaëc toaøn boä khoaûn tín duïng maø ngaân haøng khoâng caàn söû duïng đeán moät coâng cuï phaùp lyù naøo ( chæ aùp duïng đoái vôùi nhöõng khaùch haøng trung thöïc, coù traùch nhieäm vaø mong muoán traû nôï vay cho ngaân haøng), chaúng haïn nhö:

* Xem xeùt giuùp đôõ doanh nghieäp traû nôï:

Caùn boä Ngaân haøng coù theå đeà nghò doanh nghieäp baùn saûn phaåm, thu nôï, tieáp tuïc saûn xuaát kinh doanh … đeå coù nguoàn giaûi quyeát nôï vay.

Ñeà nghò ngöôøi vay giaûm bôùt keá hoaïch phaùt trieån daøi haïn đeå taêng cöôøng voán saûn xuaát kinh doanh.

Giuùp doanh nghieäp thu hoài caùc khoaûn nôï, xöû lyù haøng toàn kho…

* Neáu caùc giaûi phaùp treân khoâng theå caûi thieän đöôïc tình hình traû nôï cuûa doanh nghieäp, Ngaân haøng seõ phaûi giaûi quyeát töø phía mình, nhö:

Caáp theâm voán tín duïng : Ñaây laø giaûi phaùp taïo đieàu kieän cho doanh nghieäp coù khaû naêng taêng naêng suaát, taêng khaû naêng caïnh tranh đeå caûi thieän tình hình taøi chính. Song, neáu choïn giaûi phaùp naøy ngaân haøng caàn phaûi xem xeùt laïi, phaûi nhìn thaáy đöôïc khaû naêng caûi thieän thì môùi quyeát đònh caáp theâm voán.

Gia haïn khoaûn vay: Ñaây laø giaûi phaùp đôn giaûn nhaát, vì coù theå do bieán đoäng thò tröôøng, bieán đoäng chu kyø saûn xuaát neân khaùch haøng khoâng theå traû nôï vay đuùng haïn.

Chuyeån nôï quaù haïn : Neáu khaùch haøng khoâng đuû đieàu kieän đeå gia haïn nôï, Ngaân haøng seõ phaûi chuyeån nôï quaù haïn đeå buoäc doanh nghieäp lo thu xeáp traû nôï vì laõi suaát cuûa nôï quaù haïn thöôøng cao hôn nôï trong haïn.

Thay đoåi nhaân söï : Tröôøng hôïp nôï coù vaán đeà xaûy ra do quaûn lyù đieàu haønh keùm hoaëc ngöôøi đieàu haønh coù bieåu hieän gian doái, quan heä maäp môø trong kinh doanh daãn đeán ruûi ro veà đaïo đöùc, thì ngaân haøng - neáu coù theå – seõ chuyeån phaàn voán cho vay thaønh coå phaàn đeå giaønh quyeàn đöôïc kieåm soaùt, đieàu haønh moät soá khaâu nhö taøi chính, tieâu thuï saûn phaåm… nhaèm khaéc phuïc nhöõng khoù khaên cuûa doanh nghieäp.

Thöù hai : Thanh lyù

Buoäc ngöôøi đi vay phaûi thöïc hieän theo nhöõng đieàu khoaûn cuûa hôïp đoàng tín duïng baèng vieäc söû duïng nhöõng coâng cuï phaùp lyù đeå thu hoài nôï duø chi phí cho giaûi phaùp naøy khaù lôùn. Coù theå laø :

Phaùt maõi taøi saûn theá chaáp, caàm coá: đaây laø nguoàn thu nôï thöù hai cuûa ngaân haøng. Tuyø theo thoaû thuaän, beân baùn taøi saûn theá chaáp, caàm coá coù theå laø ngaân haøng, khaùch haøng hay beân baûo laõnh, hoaëc phoái hôïp cuøng baùn, uyû quyeàn cho beân thöù ba baùn tröïc tieáp hay baùn đaáu giaù, ….

Nhaän hay mua laïi taøi saûn đaûm baûo :đeå thay theá cho nghóa vuï traû nôï cuûa khaùch haøng, ngaân haøng coù theå nhaän hay mua laïi taøi saûn đaûm baûo. Ñoái vôùi taøi saûn laø caùc loaïi giaáy tôø coù giaù, soå tieát kieäm, caùc khoaûn tieàn göûi coù kyø haïn… ngaân haøng döïa treân caùc cam keát uûy quyeàn trong hôïp đoàng tín duïng đeå tieán haønh thu hoài nôï. Ñoái vôùi caùc taøi saûn khaùc, neáu mua laïi phaûi theo giaù thò tröôøng vaø đöôïc đoàng yù cuûa khaùch haøng. Tuy nhieân, đoái vôùi caùc taøi saûn khoâng caàn thieát cho hoaït đoäng kinh doanh cuûa mình, vieäc nhaän hay mua roài baùn laïi caùc taøi saûn treân seõ laøm taêng chi phí cho ngaân haøng.

Nhaän caùc khoaûn tieàn hay taøi saûn töø beân thöù ba: trong tröôøng hôïp khaùch haøng vay coù baûo laõnh thì ngaân haøng coù theå nhaän tieàn hay xöû lyù taøi saûn töø beân baûo laõnh đeå tröø nôï.

Khai thaùc, söû duïng taøi saûn đaûm baûo: neáu taøi saûn đaûm baûo chöa theå xöû lyù, TCTD coù theå khai thaùc, söû duïng taøi saûn đaûm baûo. Soá tieàn thu đöôïc töø vieäc söû duïng, khai thaùc taøi saûn naøy đöôïc tröø vaøo nghóa vuï traû nôï sau khi tröø caùc chi phí caàn thieát.

Xöû lyù theo phaùp luaät: neáu doanh nghieäp phaù saûn, maát khaû naêng thanh toaùn hay coá yù löøa đaûo thì ngaân haøng seõ yeâu caàu toaø aùn xöû lyù theo luaät đònh.

Xöû lyù baèng quyõ döï phoøng ruûi ro:

Veà nguyeân taéc, bieän phaùp naøy chæ đöôïc aùp duïng đoái vôùi caùc khoaûn nôï xaáu: sau khi ngaân haøng đaõ aùp duïng heát caùc bieän phaùp khaéc phuïc vaø xöû lyù maø vaãn khoâng theå thu hoài đöôïc nôï; hoaêc caùc khoaûn nôï đaõ phaùt maïi heát taøi saûn nhöng vaãn coøn cheânh leäch aâm (caû goác vaø laõi); hoaëc caùc khoaûn vay bò ruûi ro do nguyeân nhaân khaùch quan maø khoâng theå khaéc phuïc đöôïc.

Söû duïng quyõ döï phoøng đeå buø đaép nhöõng khoaûn ruûi ro tín duïng xaûy ra laøm laønh maïnh hoaù taøi chính cuûa ngaân haøng chöù khoâng coù nghóa laø xoaù hoaøn toaøn nôï vay cho khaùch haøng. Ñoái vôùi caùc khoaûn nôï đöôïc xöû lyù baèng quyõ döï phoøng ruûi ro (chuyeån theo doõi ngoaïi baûng). Nhöõng khoaûn vay coù ruûi ro sau khi đöôïc buø đaép baèng quyõ döï phoøng ruûi ro seõ đöôïc chuyeån ra ngoaïi baûng đeå theo doõi taän thu, Ngaân haøng vaãn phaûi duøng caùc bieän phaùp khaéc phuïc vaø xöû lyù đeå thu hoài nôï.

Vieäc phaân loaïi nôï, trích laäp vaø söû duïng döï phoøng đeå xöû lyù ruûi ro tín duïng trong hoaït đoäng ngaân haøng cuûa caùc TCTD phaûi tuaân thuû theo quyeát đònh 493/2005/ QÑ-NHNN ngaøy 22 thaùng 04 naêm 2005, vieäc phaân loaïi nôï vaø tyû leä trích laäp döï phoøng cuï theå nhö sau :

- Nhoùm 1: ( Nôï đuû tieâu chuaån) 0%.

- Nhoùm 2 : ( Nôï caàn chuù yù) 5%.

- Nhoùm 3 : ( Nôï döôùi tieâu chuaån) 20%.

- Nhoùm 4: ( Nôï nghi ngôø) 50%.

- Nhoùm 5 : ( Nôï coù khaû naêng maát voán) 100%.

Soá tieàn döï phoøng cuï theå phaûi trích tính theo coâng thöùc : R= max{0, A- C}x r trong đoù: R: soá tieàn döï phoøng cuï theå phaûi trích, A: giaù trò khoaûn nôï, C: giaù trò cuûa taøi saûn đaûm baûo, r: tyû leä trích laäp döï phoøng cuï theå.

Qua coâng thöùc treân ta thaáy, neáu caùc TCTD cho vay coù taøi saûn đaûm baûo, khi trích laäp döï phoøng ruûi ro soá tieàn phaûi trích seõ ít hôn đoái vôùi caùc TCTD cho vay khoâng coù taøi saûn đaûm baûo.

- Xoaù nôï: Ngaân haøng seõ thöïc hieän xoaù nôï đoái vôùi caùc khoaûn tín duïng “ đoùng baêng “ hoäi đuû đieàu kieän đeå xöû lyù ruûi ro, hoaëc theo söï chæ đònh cuûa Chính phuû, đeå nhaèm laønh maïnh hoaù hoaït đoäng tín duïng cuûa mình. Ngaân haøng coù theå xoaù caùc khoaûn nôï baèng caùch giaûm lôïi nhuaän hoaëc buø đaép baèng quyõ döï phoøng ruûi ro .

1.4 KINH NGHIEÄM QUOÁC TEÁ TRONG QUAÛN LYÙ RUÛI RO TÍN DUÏNG :

Ño löôøng ruûi ro tín duïng:

Ñeå đaùnh giaù möùc ruûi ro tín duïng trong caùc quyeát đònh cho vay vaø đaàu tö, caùc ngaân haøng söû duïng caùc moâ hình đeå đaùnh giaù nhö: moâ hình phaûn aùnh veà maët soá löôïng, moâ hình phaûn aùnh veà maët chaát löôïng cuûa ruûi ro tín duïng. Moät toå chöùc tín duïng coù theå söû duïng nhieàu moâ hình đeå phaûn aùnh ruûi ro tín duïng töø nhieàu goùc đoä khaùc nhau.

1.4.1 Moâ hình chaát löôïng:

Trong tröôøng hôïp caùc thoâng tin coù lieân quan đeán chaát löôïng cuûa ngöôøi vay voán khoâng đöôïc coâng boá roäng raõi, caùc toå chöùc tín duïng phaûi thu thaäp thoâng tin töø caùc nguoàn đôn leû nhö caùc hoà sô veà tín duïng vaø tieàn göûi hoaëc mua thoâng tin töø caùc nguoàn beân ngoaøi nhö caùc toå chöùc phaân loaïi vaø đaùnh giaù khaùch haøng. Nhöõng