Quản lý nhà nước bằng pháp luật về quyền tác giả tại Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch

hợp giữa những cơ quan này khi xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ.

- Tăng cường về số lượng và chất lượng cho lực lượng thanh tra văn hóa làm công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm pháp luật về quyền tác giả. Lập các nhóm, đội kiểm tra, xử lý vi phạm pháp luật về quyền tác giả trên mạng Internet.

- Từng bước hoàn thiện và nâng cao năng lực, hiệu quả hoạt động của Bộ máy thực thi quyền tác giả. Về bộ máy thực thi, cần tiếp tục hoàn thiện cơ chế phối hợp giữa cơ quan quản lý nhà nước về quyền tác giả với các cơ quan hải quan, quản lý thị trường, cảnh sát kinh tế. Tăng cường các hoạt động kiểm tra, xử lý vi phạm. Cần xử lý nghiêm các hành vi xâm phạm quyền tác giả.

- Các cơ quan hải quan phải tăng cường năng lực phát hiện, xử lý hàng hóa xuất nhập khẩu vi phạm quyền tác giả. Lực lượng hải quan cần khai thác thông tin, dữ liệu đăng ký đang lưu trữ trên mạng Internet phục vụ công tác kiểm tra, phát hiện và xử lý hàng hóa vi phạm.

- Lực lượng quản lý thị trường cần nhập cuộc tích cực hơn trong hoạt động kiểm tra, xử lý hành hóa lưu thông trên thị trường nội địa. Lực lượng quản lý thị trường thuộc Bộ Công thương và thanh tra chuyên ngành văn hóa, thể thao và du lịch thuộc Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cần hợp tác, phát huy sức mạnh tổng hợp của hai lực lượng trong việc kiểm tra, xử lý hàng hóa lưu thông trên thị trường toàn quốc. Cần khai thác thông tin dữ liệu đăng ký truyền trên mạng Internet phục vụ công tác kiểm tra xử lý vi phạm.

- Cảnh sát kinh tế, An ninh văn hóa, lực lượng của ngành Thuế, Bộ đội biên phòng, Kiểm lâm cũng cần đề cao trách nhiệm trong việc kiểm tra, phát hiện, phối hợp xử lý đối với hàng hóa vi phạm quyền tác giả.

- Sắp xếp lại và tăng cường năng lực của các cơ quan thực thi, tạo điều kiện áp dụng các biện pháp nhằm thực thi có hiệu quả, khắc phục sự chồng chéo, phân công rõ ràng chức năng quyền hạn của từng cơ quan theo hướng một cơ quan đầu mối, đó là thanh tra chuyên trách, còn tóa án giải quyết các vụ kiện dân sự, UBND,

thanh tra, quản lý thị trường quyết định xử phạt (tùy theo hình thức và mức phạt), cánh sát kinh tế chỉ có chức năng điều tra, hải quan kiểm soát ở biên giới về sở hữu trí tuệ.

b) Tổ chức thực hiện nghiêm túc pháp luật về quyền tác giả

Trong những năm qua, hoạt động bảo hộ quyền tác giả, quyền liên quan đã được Nhà nước đặc biệt quan tâm. Hoạt động nghiên cứu, xây dựng, hoàn thiện và thực thi pháp luật có những tiến bộ quan trọng. Quyền và lợi ích hợp pháp của các chủ thể từng bước được bảo hộ. Một số bộ, ngành, địa phương đã có chương trình triển khai thi hành cụ thể, có hiệu quả. Nhiều cá nhân và tổ chức có quyền đã áp dụng các biện pháp để tự bảo vệ quyền của mình. Các tổ chức quản lý tập thể quyền tác giả, quyền liên quan đã được hình thành, bước đầu đã có các hoạt động tích cực, đáng khích lệ.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 126 trang tài liệu này.

Tuy nhiên, tình trạng vi phạm bản quyền diễn ra ở hầu hết các lĩnh vực với các hình thức và mức độ khác nhau, nhất là trong lĩnh vực âm nhạc, văn học, chương trình máy tính, bản ghi âm, ghi hình, chương trình phát sóng, kỹ thuật số

… Tình trạng này gây thiệt hại và ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động sáng tạo, môi trường đầu tư, phát triển kinh tế - văn hóa - xã hội của đất nước và tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế.

Nguyên nhân của tình trạng nói trên chủ yếu là do nhận thức, hiểu biết, đặc biệt là ý thức chấp hành pháp luật quyền tác giả, quyền liên quan của nhiều tổ chức, cá nhân khai thác, sử dụng còn nhiều hạn chế và chưa nghiêm túc; hệ thống thực thi quyền tác giả, quyền liên quan của các cấp chính quyền chưa đáp ứng yêu cầu bảo hộ theo quy định pháp luật.

Để tiếp tục đẩy mạnh việc thực hiện nghiêm chỉnh, có hiệu quả các quy định pháp luật Việt Nam và các cam kết quốc tế về quyền tác giả, quyền liên quan, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch có trách nhiệm:

- Tăng cường hơn nữa công tác thanh tra, kiểm tra, phát hiện và xử lý nghiêm minh, kịp thời các trường hợp vi phạm pháp luật về quyền tác giả, quyền liên quan;

- Tổ chức tổng kiểm tra việc thực thi pháp luật về quyền tác giả, quyền liên quan trong các hoạt động sản xuất, kinh doanh và dịch vụ liên quan trên phạm vi cả nước, đề xuất các biện pháp cần thiết để thực thi pháp luật. Tập trung vào các lĩnh vực có nhiều vi phạm, gây thiệt hại nghiêm trọng cho các tổ chức, cá nhân, các nhà đầu tư có liên quan. Phối hợp với ngành tòa án, kiểm sát và các cơ quan tố tụng khác trong hoạt động điều tra, xử lý nghiêm minh, kịp thời các hành vi vi phạm pháp luật quyền tác giả, quyền liên quan;

- Tăng cường nhân lực, cơ sở vật chất, phương tiện và các điều kiện thuận lợi cho cơ quan quản lý và thực thi quyền tác giả, quyền liên quan thuộc Bộ; tổ chức đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ nòng cốt làm công tác quản lý, thực thi quyền tác giả, quyền liên quan trên phạm vi cả nước;

- Chủ trì, phối hợp với Bộ Tư pháp tiếp tục nghiên cứu hoàn thiện pháp luật về quyền tác giả, quyền liên quan;

- Đẩy mạnh hoạt động tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về quyền tác giả, quyền liên quan; xuất bản sách, tạp chí chuyên ngành về quyền tác giả, quyền liên quan;

- Chỉ đạo hệ thống khách sạn, các khu vui chơi giải trí nghiêm túc thực hiện nghĩa vụ trả tiền bản quyền khi sử dụng tác phẩm, bản ghi âm, ghi hình, chương trình phát sóng;

- Chỉ đạo Hội Nhạc sĩ Việt Nam, Hội Nhà văn Việt Nam, Hiệp hội Công nghiệp ghi âm Việt Nam xây dựng Đề án “Tăng cường năng lực quản lý, thực thi có hiệu quả pháp luật bảo hộ quyền tác giả, quyền liên quan” theo từng lĩnh vực chuyên ngành.

c) Tăng cường hợp tác quốc tế về quyền tác giả

- Tăng cường hợp tác với các nước, các tổ chức quốc tế trong lĩnh vực quản lý nhà nước về quyền tác giả

Mỗi quốc gia có điều kiện kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội khác nhau nên có sự khác khau trong hoạt động và tổ chức thực hiện quản lý nhà nước về quyền tác giả. Tuy nhiên, trong xu thế hội nhập toàn cầu, hoạt động bảo hộ quyền tác giả

cần đáp ứng yêu cầu thu hẹp sự khác biệt về phương thức, công nghệ quản lý và thực thi quyền với các nước trong khu vực và trên thế giới. Sự hợp tác quốc tế về quản lý nhà nước về bảo hộ quyền tác giả phải bảo đảm vừa phát triển quan hệ, nhanh chóng hội nhập vừa đảm bảo chủ quyền, độc lập dân tộc, bình đẳng, các bên cùng có lợi. Trước hết cần tổ chức, thực hiện tốt các cam kết quốc tế tại các Điều ước quốc tế đa phương và song phương về quyền tác giả, quyền liên quan mà Việt Nam đã ký kết, tham gia. Chủ động xây dựng các kế hoạch khảo sát kinh nghiệm quản lý và thực thi bảo hộ quyền tác giả ở một số nước trên thế giới, học tập các mô hình tiên tiến vận dụng sao cho phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh của Việt Nam; tham gia các hội nghị quốc tế về quyền tác giả, quyền liên quan như: Hội nghị ngoại giao các nước thành viên WIPO về quyền tác giả, quyền liên quan; Diễn đàn về quyền tác giả của các nước thành viên APEC, các nước ASEAN...

Chúng ta phải thiết lập và cải thiện cơ chế giao dịch và trao đổi thông tin về bảo hộ quyền tác giả, tăng cường hợp tác quốc tế với các tổ chức quốc tế trong việc bảo hộ quyền tác giả như Tổ chức sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO); duy trì và phát triển cơ chế hợp tác song phương và đa phương trong lĩnh vực quyền tác giả, mở rộng phạm vi và nội dung hợp tác thông qua các phương tiện khác nhau; phối hợp với WIPO tổ chức các Hội thảo khu vực về bản quyền; đẩy mạnh giao lưu và hợp tác quốc tế trong cuộc chiến chống vi phạm bản quyền, đẩy mạnh hợp tác về chiều rộng và chiều sâu, tiếp tục phối hợp thực hiện các dự án trong khuôn khổ hợp tác hiện có.

- Tăng cường, chủ động hợp tác và giao lưu quốc tế về văn hóa

Trong bối cảnh quan hệ quốc tế hiện nay, ngoại giao văn hóa giữ một vị trí quan trọng trong chính sách đối ngoại của các quốc gia. Xu thế mở rộng và tăng cường giao lưu, hợp tác về văn hóa của nước ta với thế giới là tất yếu. Ngày nay, việc giao lưu, hợp tác văn hóa không chỉ thuần túy vì mục đích phát triển văn hóa, mà thông qua đó, mở rộng hợp tác trên các lĩnh vực khác. Cần chủ động đón nhận cơ hội phát triển cũng như bản lĩnh vượt qua các thử thách để giữ gìn bản sắc văn hóa của dân tộc, góp phần làm đa dạng, phong phú thêm nền văn hóa thế giới,

đồng thời tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại, làm giàu thêm nền văn hóa Việt nam, tiến kịp với thời đại. Chú trọng ngăn chặn, loại bỏ những ảnh hưởng tiêu cực, mặt trái của toàn cầu hóa đối với văn hóa nước ta.

- Mở rộng hợp tác quốc tế trong xây dựng pháp luật về quyền tác giả

Trong điều kiện phát triển hợp tác quốc tế đa phương trên các lĩnh vực khác nhau của đời sống xã hội, việc hợp tác với các quốc gia khác trong lĩnh vực xây dựng pháp luật về quyền tác giả có ý nghĩa quan trọng trong quá trình hoàn thiện hệ thống pháp luật. Kinh nghiệm xây dựng pháp luật về quyền tác giả của các nước trên thế giới giúp cho chúng ta tránh được những sai lầm trong quá hoàn thiện hệ thống pháp luật về quyền tác giả. Quyền tác giả là một lĩnh vực mới mẻ ở nước ta, trong khi đã từ lâu được quan tâm và đầu tư thích đáng ở hầu hết các nước khác trên thế giới. Cho nên, thông qua quan hệ hợp tác quốc tế, chúng ta tham khảo pháp luật cũng như kinh nghiệm trong lĩnh vực này của các nước phát triển và của các nước có bối cảnh kinh tế-xã hội gần với chúng ta. Tuy nhiên, chúng ta không nên dập khuôn một cách máy móc mà cần xem xét kỹ lưỡng hoàn cảnh, điều kiện cụ thể của Việt Nam.

Từ năm 2004 đến nay, Việt Nam đã là thành viên của 5 Điều ước quốc tế đa phương về quyền tác giả, quyền liên quan. Tháng 3 năm 2020, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã có quyết định giao Cục Bản quyền tác giả phối hợp với các cơ quan liên quan xây dựng và hoàn thiện hồ sơ đề xuất gia nhập Hiệp ước về quyền tác giả của Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới (Hiệp ước WCT) và Hiệp ước về cuộc biểu diễn và bản ghi âm của Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới (Hiệp ước WPPT).

Đây là một trong số nội dung cam kết về sở hữu trí tuệ trong Hiệp định thương mại tự do Việt Nam – EU (EVFTA) mà Việt Nam thực hiện trong vòng 3 năm kể từ khi EVFTA có hiệu lực.

Cục Bản quyền tác giả sẽ phối hợp với các cơ quan chức năng thành lập tổ nghiên cứu xây dựng hồ sơ, tham vấn chuyên gia nước ngoài, rà soát, đánh giá sự phù hợp giữa quy định của hai Hiệp ước này với quy định của pháp luật Việt Nam

cũng như sự tương thích với các điều ước về quyền tác giả, quyền liên quan mà Việt Nam là thành viên.

Thời gian tới, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch vẫn phải tiếp tục phối hợp với các bộ, ngành có liên quan chỉ đạo, thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ, cam kết theo quy định tại Hiệp định TRIPs, Công ước Berne, Công ước Geneva, Công ước Brussels, Công ước Rome; tham gia vào các chương trình nghị sự về bản quyền của các tổ chức quốc tế, tiếp tục tham gia trong các cuộc đàm phán về bản quyền trong các hiệp định thương mại, hiệp định đối tác kinh tế, hiệp định mậu dịch tự do...

d) Nâng cao chất lượng giải quyết khiếu nại, tố cáo; tăng cường thanh tra, kiểm travà xử lý các hành vi vi phạm pháp luật về quyền tác giả

Xâm phạm quyền tác giả đã xảy ra ở hầu hết các lĩnh vực với quy mô ngày càng tinh hơn với sự giúp đỡ của phương tiện kỹ thuật, công nghệ hiện đại. Đặc biệt với công nghệ số, internet, xâm phạm quyền tác giả ngày càng có điều kiện phát triển hơn và gây nhiều phiền phức, khó khăn hơn về pháp lý, bởi các hành vi được thực hiện với tốc độ cực nhanh, chất lượng cao, thủ đoạn tinh vi, phạm vi xuyên biên giới.

Trước tình trạng này đòi hỏi Thanh tra Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch phải tăng cường hoạt động thanh tra, kiểm tra, xử lý nghiêm minh những hành vi vi phạm pháp luật về quyền tác giả; nâng cao hiệu quả, chất lượng trong công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo, cụ thể:

Nội dung thanh tra, kiểm tra:

- Kiểm tra việc thực hiện, đặc biệt là việc chỉ đạo thực hiện của các cơ quan có thẩm quyền tại địa phương, kiểm tra việc khai thác, sử dụng tác phẩm của các tổ chức, cá nhân. Kịp thời chỉ đạo, uốn nắn những lệch lạc về nhận thức, hiểu biết và thực thi pháp luật về quyền tác giả.

- Tăng cường các hoạt động thanh tra, kiểm tra và xử lý nghiêm minh, kịp thời theo các quy định pháp luật đối với các hành vi vi phạm. Tổ chức các chiến dịch đặc biệt nhằm chống lại hành vi xâm phạm bản quyền trên mạng và sao chép

bất hợp pháp, thu và phát các chương trình phát song và chương trình truyền hình bất hợp pháp.

- Phối hợp với các cơ quan bảo vệ pháp luật khởi tố vụ án hình sự vi phạm nghiêm trọng quyền tác giả trong việc sao chép, nhập khẩu các chương trình băng đĩa âm thanh, băng đĩa hình, chương trình máy tính, tín hiệu vệ tinh mang chương trình đã mã hóa, trong môi trường kỹ thuật số...

- Tổ chức các chiến dịch thanh tra, kiểm tra, tập trung vào các lĩnh vực như phổ biến phim trực tuyến, văn hóa mạng và truyền tin tức trực tuyến, để chủ động kiểm tra nội dung phổ biến có bản quyền hay không, và chuẩn hóa việc sử dụng trực tuyến các tác phẩm để chống vi phạm bản quyền trên mạng internet.

Hình thức, phương pháp, cách thức thanh tra, kiểm tra:

- Việc kiểm tra nên tiến hành thường xuyên. Trường hợp cần thiết và liên quan đến nhiều ngành thì cần có sự phối hợp giữa các cơ quan thực thi như thanh tra Văn hóa, cảnh sát kinh tế, quản lý thị trường, hải quan... Trường hợp phức tạp, cần sự tham gia của cơ quan quản lý để xác định hành vi xâm phạm quyền tác giả. Ngoài ra, Thanh tra Bộ nên thiết lập đường dây nóng về thông tin xâm phạm quyền tác giả, cá nhân, tổ chức phát hiện có vi phạm quyền tác giả chỉ cần thông báo đến số điện thoại, không cần có bằng chứng vi phạm, để từ thông tin tố giác đó, Thanh tra Bộ tiến hành kiểm tra bất thường, nếu phát hiện vi phạm thì xử lý, ngăn chặn ngay.

- Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cũng nên xây dựng cơ chế phối hợp làm việc với Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Thông tin và truyền thông, tăng cường phối hợp toàn diện trong việc thực thi Chỉ thị về tăng cường quản lý và thực thi bảo hộ quyền tác giả của Thủ tướng Chính phủ.

Xây dựng cơ chế phối hợp trong một nỗ lực chung nhằm tăng cường bảo hộ quyền tác giả. Xây dựng cơ chế “Kết nối online, chia sẻ thông tin” giữa các cơ quan quản lý và thực thi bảo hộ quyền tác giả. Xây dựng và thực hiện hướng dẫn cơ quan thực thi xử lý các trường hợp xâm phạm quyền tác giả, thống nhất hiểu

biết về pháp lý và chuẩn hóa hệ thống xử lý các trường hợp. Đẩy mạnh việc thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm.

- Tăng cường liên hệ với các doanh nghiệp và hiệp hội ngành công nghiệp chủ chốt bị ảnh hưởng tự nạn xâm phạm bản quyền và hàng giả, và tạo điều kiện cho họ phát huy được vai trò của mình trong việc tự bảo hộ quyền tác giả một cách có hiệu quả.

- Cải thiện hơn nữa trong hoạt động thực thi về quyền tác giả, ví dụ như hệ thống báo cáo, trợ giúp việc kiểm tra, thông báo, thống kê. Thực hiện chế độ khen thưởng thích đáng với các cá nhân, tổ chức có thành tích trong việc phát hiện, tố giác, điều tra chống xâm phạm quyền tác giả.

Đối với công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo

Những năm qua, công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo về quyền tác giả đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đặc biệt quan tâm, chú trọng giám sát. Vì vậy công tác này đã có nhiều chuyển biến tích cực, giải quyết được nhiều vụ việc ngay từ khi mới phát sinh, hạn chế tối đa khiếu nại, tố cáo vượt cấp, hoặc đơn thư khiếu nại nhiều lần. Đối với những vụ việc phức tạp, Bộ trực tiếp chỉ đạo, yêu cầu các Cục, ban ngành, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch ở các địa phương, phối hợp kiểm tra, rà soát, thống nhất phương án, đề xuất giải pháp giải quyết đảm bảo chặt chẽ, khách quan, đúng quy định của pháp luật Sở hữu trí tuệ hiện hành.

Nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo của tổ chức, cá nhân về quyền tác giả, Bộ cần quan tâm xem xét một số vấn đề sau:

- Quan tâm công tác ứng dụng công nghệ thông tin trong tiếp nhận, xử lý, giải quyết khiếu nại, tố cáo, tạo cơ sở dữ liệu thống nhất.

- Chỉ đạo chấn chỉnh, nâng cao hiệu quả công tác hòa giải, tránh hình thức, chiếu lệ.

- Các khiếu nại, tố cáo phát sinh chủ yếu ở những thành phố lớn, trung tâm văn hóa. Vì vậy, khi phát sinh các tranh chấp, vi phạm trên địa bàn địa phương, UBND tỉnh cần chỉ đạo các Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch phối hợp chặt chẽ