Phát triển làng nghề truyền thống đá mỹ nghệ Non Nước - 1

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ



PHÙNG VĂN THÀNH

PHÁT TRIỂN LÀNG NGHỀ TRUYỀN THỐNG ĐÁ MỸ NGHỆ NON NƯỚC

LUẬN ÁN TIẾN SĨ

Có thể bạn quan tâm!

• Phát triển làng nghề truyền thống đá mỹ nghệ Non Nước - 2
• Những Vấn Đề Lý Luận Và Thực Tiễn Về Phát Triển Làng Nghề Truyền Thống Theo Hướng Cụm Liên Kết Ngành.
• Tổng Hợp Các Giai Đoạn Phát Triển Của Làng Nghề Truyền Thống

Xem toàn bộ 249 trang tài liệu này.

ĐÀ NẴNG – 2022

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ



PHÙNG VĂN THÀNH

PHÁT TRIỂN LÀNG NGHỀ TRUYỀN THỐNG ĐÁ MỸ NGHỆ NON NƯỚC

Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh Mã Số: 62.34.01.02

LUẬN ÁN TIẾN SĨ

Người hướng dẫn khoa học:

1. PGS.TS. Phạm Thị Lan Hương

2. TS. Lê Thị Minh Hằng

ĐÀ NẴNG – 2022

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Kết quả trong luận án là trung thực và chưa từng được công bố trong bất cứ công trình nghiên cứu nào.

Tác giả

Phùng Văn Thành

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN i

MỤC LỤC ii

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ix

DANH MỤC CÁC BẢNG x

DANH MỤC CÁC HÌNH xii

MỞ ĐẦU 1

1. Tính cấp thiết của luận án 1

2. Câu hỏi nghiên cứu 4

3. Mục tiêu nghiên cứu 5

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 6

5. Phương pháp nghiên cứu 6

6. Đóng góp khoa học của luận án 7

7. Kết cấu của Luận án 9

CHƯƠNG 1. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ PHÁT TRIỂN LÀNG NGHỀ TRUYỀN THỐNG THEO HƯỚNG CỤM LIÊN KẾT NGÀNH 10

1.1. Cơ sở lý luận về làng nghề 10

1.1.1. Khái niệm về làng nghề 10

1.1.2. Khái niệm về làng nghề truyền thống 11

1.1.3. Các đặc điểm làng nghề truyền thống 15

1.1.4. Phân loại làng nghề 16

1.1.4.1. Phân loại theo nhóm ngành nghề 16

1.1.4.2. Phân loại theo lịch sử phát triển 17

1.1.5. Vai trò làng nghề đối với phát triển kinh tế, xã hội của địa phương 17

1.2. Cơ sở lý luận về cụm liên kết ngành 18

1.2.1. Khái niệm cụm liên kết ngành 18

1.2.2. Đặc điểm cụm liên kết ngành 23

1.2.2.1. Sự tích tụ của các doanh nghiệp 24

1.2.2.2. Sự liên kết theo chuỗi giá trị sản phẩm 25

1.2.2.3. Tạo lợi thế cạnh tranh 27

1.2.2.4. Đổi mới sáng tạo 27

1.2.2.5. Cơ chế chính sách và sự quản lý của nhà nước 28

1.2.3. Sự hình thành và phát triển cụm liên kết ngành 30

1.2.4. Lợi ích của cụm liên kết ngành 31

1.3. Nhận diện làng nghề truyền thống là cụm liên kết ngành 33

1.3.1. So sánh đặc điểm làng nghề truyền thống và cụm liên kết ngành 33

1.3.2. Kết luận rút ra từ cụm liên kết ngành và làng nghề truyền thống 37

1.4. Phát triển bền vững làng nghề truyền thống theo cụm liên kết ngành 41

1.4.1. Khái niệm phát triển 41

1.4.2. Phát triển bền vững 42

1.4.3. Phát triển bền vững làng nghề theo hướng cụm liên kết ngành 42

1.5. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài 43

1.5.1. Các công trình nghiên cứu trên thế giới 43

1.5.1.1. Các nghiên cứu về làng nghề theo hướng cụm liên kết ngành 44

1.5.1.2. Các nghiên cứu liên quan đến kinh tế, xã hội và môi trường làng nghề 46

1.5.2. Các công trình nghiên cứu về làng nghề ở Việt Nam 49

1.5.2.1. Các nghiên cứu liên quan đến cụm liên kết ngành làng nghề 49

1.5.2.2. Các nghiên cứu liên quan đến kinh tế, xã hội và môi trường làng nghề 51

1.5.3. Kết luận rút ra từ các công trình nghiên cứu có liên quan đến đề tài 51

1.5.3.1. Những vấn đề đã được nghiên cứu luận giải có thể kế thừa 51

1.5.3.2. Những vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu 53

1.6. Kinh nghiệm phát triển làng nghề 54

1.6.1. Kinh nghiệm phát triển một số làng nghề trên thế giới 54

1.6.1.1. Kinh nghiệm phát triển làng nghề ở tỉnh Oita-Nhật Bản 54

1.6.1.2. Kinh nghiệm phát triển làng nghề bình bát Baan Baat-Thái Lan ...55

1.6.1.3. Làng nghề theo mô hình Xí nghiệp Hương Trấn-Trung Quốc 56

1.6.2. Kinh nghiệm phát triển làng nghề một số địa phương trong nước 57

1.6.2.1. Kinh nghiệm phát triển làng nghề gốm sứ Bát Tràng 57

1.6.2.2. Kinh nghiệm phát triển làng nghề sơn mài Duyên Thái 58

1.6.2.3. Kinh nghiệm phát triển cụm công nghiệp làng nghề dệt kim La Phù

...................................................................................................................................58

1.6.3. Một số kinh nghiệm và bài học rút ra đối với sự phát triển làng nghề truyền thống đá mỹ nghệ Non Nước 59

1.7. Các điều kiện phát triển bền vững làng nghề truyên thống theo hướng cụm liên kết ngành và các tiêu chí đánh giá 60

1.7.1. Sự tích tụ các doanh nghiệp cùng ngành trong khu vực địa lý 61

1.7.1.1. Khái niệm sự tích tụ 61

1.7.1.2. Tiêu chí đánh giá 61

1.7.2. Sự liên kết của của làng nghề theo chuỗi giá trị sản phẩm 63

1.7.2.1. Khái niệm sự liên kết 63

1.7.2.2. Tiêu chí đánh giá 64

1.7.3. Lợi thế cạnh tranh 65

1.7.3.1. Khái niệm lợi thế cạnh tranh 65

1.7.3.2. Tiêu chí đánh giá 66

1.7.4. Đổi mới sáng tạo 67

1.7.4.1. Khái niệm đổi mới sáng tạo 67

1.7.4.2. Tiêu chí đánh giá 68

1.7.5. Cơ chế chính sách của nhà nước 70

1.7.5.1. Khái niệm cơ chế chính sách, sự quản lý nhà nước đối với làng nghề 70

1.7.5.2. Tiêu chí đánh giá 71

1.8. Tóm tắt chương 1 72

CHƯƠNG 2. THIẾT KẾ NGHIÊN CỨU 79

2.1. Phương pháp tiếp cận 79

2.1.1. Tiếp cận có sự tham gia 79

2.1.2. Tiếp cận theo cụm liên kết ngành theo chuỗi giá trị sản phẩm làng nghề

...................................................................................................................................79

2.1.3. Tiếp cận theo lĩnh vực kinh tế-xã hội và môi trường 80

2.2. Quy trình nghiên cứu 80

2.3. Phương pháp nghiên cứu 83

2.3.1. Phương pháp thu thập thông tin 83

2.3.1.1. Thông tin thứ cấp 83

2.3.1.2. Thông tin sơ cấp 84

2.3.1.3. Nội dung chung của bảng câu hỏi 84

2.3.1.4. Nội dung chính bảng câu hỏi cụ thể từng vấn đề liên quan 84

2.3.2. Phương pháp nghiên cứu 85

2.3.2.1. Phương pháp nghiên cứu phân tích định tính 85

2.3.2.2. Phương pháp nghiên cứu phân tích định lượng 86

2.3.3. Thiết kế bảng câu hỏi 87

2.4. Tóm tắt chương 2 89

CHƯƠNG 3. THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN LÀNG NGHỀ TRUYỀN THỐNG ĐÁ MỸ NGHỆ NON NƯỚC 90

3.1. Tổng quan về làng nghề 90

3.1.1. Sự hình thành và phát triển làng nghề truyền thống đá mỹ nghệ Non Nước 90

3.1.2. Vị trí vai trò làng nghề truyền thống đá mỹ nghệ Non Nước 90

3.2. Phân tích tình hình phát triển làng nghề truyền thống đá mỹ nghệ Non Nước ở các cơ sở điều tra 92

3.2.1. Đánh giá quy mô loại hình sản xuất kinh doanh ở làng nghề 92

3.2.2. Đánh giá về nguồn nhân lực tại làng nghề 96

3.2.3. Đánh giá nhận định tình hình kế hoạch đầu tư máy móc thiết bị cải tiến mẫu mã, đa dạng hoá sản phẩm của các cơ sở sản xuất tại làng nghề 100

3.2.4. Nguyên vật liệu và thị trường tiêu thụ sản phẩm của các cơ sở sản xuất kinh doanh tại làng nghề 102

3.2.4.1. Nguyên vật liệu cho sản xuất 102

3.2.4.2. Đối với thị trường tiêu thụ sản phẩm làng nghề 104

3.2.5. Đánh giá những khó khăn trong quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh

của các cơ sở sản xuất tại làng nghề 107

3.2.5.1. Khó khăn về nguồn nhân lực 108

3.2.5.2. Khó khăn về sự hợp tác 108

3.2.5.3. Khó khăn về vốn cho sản xuất 109

3.2.5.4. Khó khăn về nguồn cung các yếu tố đầu vào 109

3.2.5.5. Khó khăn về tiếp cận khoa học công nghệ 112

3.2.5.6. Các khó khăn về tiền lương 112

3.2.5.7. Các khó khăn về xử lý môi trường 112

3.2.5.8. Khó khăn bất cập về cơ sở hạ tầng 114

3.2.6. Thực trạng xây dựng chuỗi liên kết làng nghề với du lịch 118

3.2.7. Cơ chế chính sách của nhà nước tác động đến hoạt động sản xuất kinh doanh của các cơ sở doanh nghiệp tại làng nghề 120

3.2.7.1. Chính sách quy hoạch xây dựng phát triển làng nghề 120

3.2.7.2. Công tác tổ chức quản lý làng nghề 123

3.2.8. Một số tác động của sự phát triển làng nghề với môi trường và xã hội

.................................................................................................................................123 3.2.8.1. Tác động về mặt xã hội .................................................................124

3.2.8.2. ác động về mặt môi trường 124

3.3. Thực trạng đánh giá các điều kiện phát triển bền vững làng nghề truyền thống theo hướng cụm liên kết ngành 126

3.3.1. Đối với sự tích tụ tập trung hóa sản xuất của các doanh nghiệp 126

3.3.2. Sự liên kết theo chuỗi giá trị sản phẩm làng nghề 127

3.3.3. Thực trạng lợi thế cạnh tranh của doanh nghiệp trong làng nghề 135

3.3.4. Thực trạng đổi mới sáng tạo 137

3.3.5. Thực trạng cơ chế chính sách của nhà nước 139

3.4. Kết luận rút ra từ việc đánh giá điều kiện phát triển bền vững làng nghề truyền thống theo hướng cụm liên kết ngành 143

3.4.1. Đánh giá tích tụ tập trung hóa các doanh nghiệp khu vực địa lý 143

3.4.1.1. Những mặt tích cực 143

3.4.1.2. Những hạn chế 144