Phát triển du lịch cộng đồng ở huyện Ba Chẽ, tỉnh Quảng Ninh

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1. Tình hình sử dụng đất của huyện Ba Chẽ giai đoạn 2017-2019 34

Bảng 2.2. Giá trị sản xuất giai đoạn 2017-2019 38

Bảng 3.1: Cơ sở dịch vụ lưu trú huyện Ba Chẽ qua các năm 55

Bảng 3.2: Cơ sở dịch vụ ăn uống huyện Ba Chẽ qua các năm 56

Bảng 3.3: Doanh thu du lịch từ các cơ sở vật chất, hạ tầng phục vụ du lịch qua các năm 57

Bảng 3.4: Hiện trạng khách du lịch quốc tế đến Ba Chẽ giai đoạn 2017 -2019 61

Bảng 3.5: Hiện trạng khách du lịch nội địa đến Ba Chẽ giai đoạn 2017- 2019 63

DANH MỤC CÁC HÌNH

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 103 trang tài liệu này.

Hình 1.1.Sơ đồ phân loại tài nguyên du lịch 6

TRÍCH YẾU LUẬN VĂN

Tên tác giả: Hoàng Trường Sơn

Tên đề tài luận văn: Phát triển du lịch cộng đồng ở huyện Ba Chẽ, tỉnh Quảng Ninh

Ngành: Kinh tế nông nghiêp Mã số: 8.62.01.15

Tên cơ sở đào tạo: Trường Đại học Nông Lâm - Đại học Thái Nguyên

Với mục tiêu của đề tài là (1) Cập nhật và hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn có liên quan đến du lịch cộng đồng; (2) Đánh giá thực trạng các nguồn lực tài nguyên du lịch và hiện trạng phát triển du lịch cộng đồng ởhuyện Ba Chẽ; (3) Đánh giá khó khăn, thách thức và yếu tố ảnh hưởng đến phát triển du lịch cộng đồng ở huyện Ba Chẽ; và (4) Đề xuất định hướng và giải pháp chủ yếu nhằm đẩy mạnh phát triển du lịch cộng đồng ở huyện Ba Chẽ, tỉnh Quảng Ninh.

Đối tượng nghiên cứu của đề tài là những liên quan đến du lịch cộng đồng, bao gồm các không gian có tài nguyên du lịch cộng đồng; phong tục tập quán, bản sắc văn hóa các dân tộc; tài nguyên thiên nhiên; sản xuất nông lâm nghiệp,....

Nội dung nghiên cứu của đề tài luận văn là: (1) Thực trạng phát triển du lịch cộng đồng huyện Ba Chẽ, tỉnh Quảng Ninh; (2) Khó khăn, thách thức và yếu tố ảnh hưởng đến phát triển du lịch cộng đồng ở huyện Ba Chẽ; và (3) Định hướng và giải pháp đẩy mạnh phát triển du lịch cộng đồng ở huyện Ba Chẽ, tỉnh Quảng Ninh.

Kết quả nghiên cứu đã chỉ ra rằng: Ba Chẽ có tiềm năng rất lớn để phát triển Du lịch cộng đồng. Với lợi thế về tài nguyên tự nhiên phong phú bao gồm các khu vực tự nhiên còn hoang sơ rất thích hợp cho việc tổ chức các hoạt đồng du lịch cộng đồng tham quan, tìm hiểu, nghiên cứu, nâng cao nhận thức và kiến thức về tài nguyên, môi trường, sinh thái đồng thời người dân Ba Chẽ sở hữu

những giá trị văn hoá truyền thống đậm đà bản sắc của người dân đã bao đời nay truyền lại.

Bên cạnh đó, cơ sở hạ tầng, cơ sở vật chất kỹ thuật và dịch vụ du lịch của Ba Chẽ đang từng bước được chú trọng đầu tư tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của hoạt động du lịch nói chung và Du lịch cộng đồng nói riêng. Nguồn nhân lực trong hoạt động kinh doanh DLCĐ mặc dù còn hạn chế về trình độ, nghiệp vụ nhưng là những người chủ nhà chất phác, hiếu khách và am hiểu truyền thống văn hoá bản địa, rất sẵn sàng và mong muốn được tham gia góp phần phát triển DLCĐ tại địa phương, góp phần vào sự phát triển chung của địa phương.

Tuy nhiên thực tế phát triển hiện nay của hoạt động Du lịch cộng đồng tại Ba Chẽ còn chưa tương xứng với tiềm năng mà Ba Chẽ đang có.Lợi ích từ hoạt động du lịch chưa hỗ trợ được nhiều cho công tác bảo tồn và phát triển CĐĐP, người dân còn chưa tích cực tham gia vào hoạt động du lịch cộng đồng. Sự tham gia của CĐĐP trong các hoạt động du lịch ở đây vẫn còn ở mức thấp, người dân mới chỉ chủ yếu tham gia vào một số khâu, lợi ích kinh tế không thường xuyên và bấp bênh theo mùa du lịch. Các hình thức tham gia hầu như mang tính tự phát.

Để Du lịch cộng đồng phát triển tương xứng với tiềm năng của địa phương thì đòi hỏi cần phải có những giải pháp toàn diện định hướng phát triển, thu hút và tận dụng nguồn nhân lực địa phương tham gia hoạt động du lịch, thu hút sự tham gia của chính CĐĐP, góp phần bảo vệ môi trường, hơn thế nữa cần cải thiện môi trường và điều kiện sống của người dân bản địa. Đồng thời các cơ quan quản lý cần tạo lập các chính sách phát triển phù hợp và tăng cường quảng bá hình ảnh và hoạt động DLCĐ tại địa phương.

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Huyện Ba Chẽ có các di tích lịch sử, văn hóa khá đặc sắc, tập trung chủ yếu tại xã Nam Sơn, xã Thanh Lâm và xã Lương Mông như: Miếu Ông - Miếu Bà, Lò gốm cổ, di tích Đình Làng Dạ, Khu di tích Cách mạng Hải Chi (xã Thanh Lâm), Khu di tích căn cứ điạ cách mạng tỉnh Hải Ninh- Khe Lao (xã Lương Mông, Minh Cầm),…. Sự tồn tại lâu đời của 10 dân tộc anh em như Dao, Tày, Kinh, Sán Chỉ, Cao Lan, Hoa,…trên vùng đất giàu tiềm năng này giúp cho nơi đây chứa đựng một bề dày văn hóa hết sức đa dạng, giàu bản sắc. Điều này thể hiện rõ qua văn hoá ẩm thực, lễ hội, làng nghề truyền thống và sinh hoạt tín ngưỡng trong cộng đồng. Sự đa dạng về văn hóa còn mang lại cho nơi đây hệ thống các di sản văn hóa phi vật thể với nhiều loại hình khác nhau, như: trang phục, ngôn ngữ, phong tục, tập quán, nghề thủ công truyền thống,… Việc bảo tồn, phát huy các lễ hội văn hóa, thể thao truyền thống cũng đã góp phần mang đến cho Ba Chẽ nguồn tài nguyên du lịch nhân văn giàu giá trị.

Trong những năm qua, du lịch của huyện luôn được cấp uỷ, chính quyền quan tâm, chú trọng; thông qua những chủ trương, chính sách phát triển du lịch, huyện đã chú trọng đến sự phát triển sự nghiệp văn hoá trên địa bàn, đặc biệt phát triển nguồn nhân lực du lịch, xây dựng hệ thống tuyến, điểm du lịch nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển du lịch hiện nay. Từ khi, Vịnh Hạ Long chính thức trở thành một trong bảy kỳ quan thiên nhiên Thế giới thì lượng khách du lịch đến với tỉnh Quảng Ninh nói chung, huyện Ba Chẽ nói riêng ngày càng tăng, đây là một điều kiện thuận lợi cho sự phát triển du lịch của huyện trong những năm tới. Tuy nhiên, Ba Chẽ là một huyện nghèo, kinh tế hàng hoá chậm phát triển, cơ sở hạ tầng yếu kém, trình độ dân trí chưa cao. Vì vậy, tiềm năng du lịch chưa có điều kiện khai thác, sự phát triển du lịch còn manh mún, chưa có chiến lược và kế hoạch khai thác dài hạn trên cơ sở của các luận cứ khoa học.

Để hoà nhập với sự phát triển chung của ngành du lịch tỉnh Quảng Ninh, đồng thời khai thác có hiệu quả tiềm năng du lịch của huyện thì việc xây dựng định hướng chiến lược phát triển du lịch huyện nói chung và du lịch cộng đồng nói riêng là một yêu cầu cấp thiết, nhằm tạo cơ sở khoa học và pháp lý cho việc quản lý và đầu tư phát triển du lịch tại cộng đồng huyện Ba Chẽ một cách hiệu quả và bền vững, góp phần bảo tồn, phát huy giá trị tài nguyên, bản sắc văn hoá và bảo vệ môi trường

Từ thực tế nêu trên, tôi chọn nghiên cứu đề tài“Phát triển du lịchcộng đồng ở huyện Ba Chẽ, tỉnh Quảng Ninh” làm cơ sở cho việc thực hiện một cách có hiệu quả các mục tiêu kinh tế - xã hội của huyện nói chung và phát triển du lịch cộng đồng nói riêng.

2. Mục tiêu nghiên cứu

-Cập nhật và hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn có liên quan đến du lịch cộng đồng;

- Đánh giá thực trạng các nguồn lực tài nguyên du lịch và hiện trạng phát triển du lịch cộng đồng ởhuyện Ba Chẽ; phân tích những khó khăn, thách thức và yếu tố ảnh hưởng đến phát triển du lịch cộng đồng ở huyện Ba Chẽ;

- Đề xuất định hướng và giải pháp chủ yếu nhằm đẩy mạnh phát triển du lịch cộng đồng ở huyện Ba Chẽ, tỉnh Quảng Ninh.

3.Đối tượng nghiên cứu

4. Phạm vi nghiên cứu

a) Phạm vi về nội dung:

Đề tài nghiên cứu thực trạng phát triển du lịch cộng đồng huyện Ba Chẽ giai đoạn 2015-2019, tầm nhìn đến năm 2030.

b) Phạm vi thời gian:

Nghiên cứu trong bối cảnh hiện trạng KT-XH của huyện giai đọan 2015- 2019 để định hướng phát triển du lịch cho giai đoạn 2020- 2025, tầm nhìn đến 2030.Số liệu thứ cấp được thu thập liên tuch các năm 2015-2019. Số liệu sơ cấp thu thập trong năm 2019.

c) Phạm vi về không gian:

Huyện Ba Chẽ, tỉnh Quảng Ninh.

4. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài luận văn

4.1. Những đóng góp mới của đề tài

- Cập nhật và hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn có liên quan đến du lịch cộng đồng.

- Tạo cơ sở khoa học và pháp lý cho việc quản lý và đầu tư phát triển du lịch cộng đồng tại huyện Ba Chẽ một cách hiệu quả và bền vững.

- Nhằm bảo tồn, phát huy giá trị tài nguyên, bản sắc văn hoá và bảo vệ môi trường.

4.2. Ý nghĩa của đề tài

Đề tài là tài liệu tham khảo giúp mọi người hiểu thêm về loại hình du lịch cộng đồng, có thể là nguồn tài liệu tham khảo cho các đề tài sau. Ngoài ra, những thông tin, số liệutrong đề tài là các căn cứ để các cơ quan quản lý tham khảo, hoạch định, định hướng cho phát triển du lịch cộng đồng ở huyện Ba Chẽ.

Chương 1

CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA ĐỀ TÀI

1.1. Cơ sở lý luận về phá triển du lịch cộng đồng

1.1.1. Du lịch

1.1.1.1. Các khái niệm liên quan đến du lịch

a) Du lịch

Hội nghị lần thứ 27 (năm 1993) của Tổ chức Du lịch Thế giới (UNWTO) đã đưa ra khái niệm du lịch như sau: “Du lịch là hoạt động vềchuyến đi đến mộtnơi khác với môi trường sống thường xuyên của con người và ở lại đó để tham quan, nghỉ ngơi, vui chơi giải trí hay các mục đích khác ngoài các hoạt động để có thù lao ở nơi đến với thời gian liên tục ít hơn một năm” .

Trong Luật Du lịch Việt Nam (năm 2017), tại điều 4, chương I, định nghĩa: “Du lịch là các hoạt động có liên quan đến chuyến đi của con ngườingoài nơi cư trú thường xuyên của mình nhằm đáp ứng nhu cầu tham quan, tìm hiểu, giải trí, nghỉ dưỡng trong một khoảng thời gian nhất định”

Tóm lại, du lịch là hoạt động mang tính không thường xuyên của con người ở ngoài nơi công tác và nơi cư trú, diễn ra vào thời gian rảnh rỗi, nhằm mục đích tham quan, vui chơi giải trí, phục hồi sức khỏe đồng thời nâng cao nhận thức về thế giới xung quanh. Tác động của du lịch đến địa bàn hoạt động du lịch là trên mọi khía cạnh và tùy thuộc từng loại hình du lịch cụ thể.Ngược lại thì địa bàn lại quy định sự có mặt của các loại hình du lịch.

b) Khách du lịch

Đã có nhiều quan niệm, định nghĩa khác nhau về khách du lịch.Tuy nhiên, một số khái niệm mới chỉ dừng lại ở việc phân tích động cơ du lịch, hoặc bóc tách du lịch khỏi các chức năng KT- XH. Theo nhà kinh tế học người Anh, ông Ogilvie: Khách du lịch là “tất cảnhững người thỏa mãn hai điều kiện: rời khỏi nơi ở thường xuyên trong khoảng thời gian dưới một năm và chi tiêu tiền

bạc tại nơi họ đến thăm mà không kiếm tiền ở nơi đó”. Nhà xã hộihọc Cohen lại quan niệm: “Khách du lịch là một người đi tựnguyện mang tínhnhất thời với mong muốn được giải trí từ những điều mới lạ và sự thay đổi nhu thu nhận được từ một chuyến đi tương đối xa và không thường xuyên”.

Ở nước ta, theo Luật Du lịch Việt Nam (năm 2005) thì “Khách du lịchlà người đi du lịch hoặc kết hợp đi du lịch, trừ trường hợp đi học, làm việc hoặc hành nghề để nhận thu nhập ở nơi đến”. Tại điều 34, chương V quyđịnh: “Khách dulịch gồm khách du lịch nội địa và khách du lịch quốc tế.Khách du lịch nội địa là công dân Việt Nam, người nước ngoài thường trú tại Việt Nam đi du lịch trong phạm vi lãnh thổ Việt Nam. Khách du lịch quốc tế là người nước ngoài, người Việt Nam định cư ở nước ngoài vào Việt Nam du lịch; công dân Việt Nam, người nước ngoài thường trú tại Việt Nam ra nước ngoài du lịch”

c) Sản phẩm du lịch

Sản phẩm du lịch là các dịch vụ, hàng hóa cung cấp cho du khách dựa trên cơ sở khai thác các tiềm năng du lịch nhằm cung cấp cho khách một khoảng thời gian thú vị, một kinh nghiệm du lịch trọn vẹn và sự hài lòng. Theo Michael M.Coltman: “Sản phẩm du lịch là một tổng thểbao gồm các thànhphần không đồng nhất hữu hình và vô hình”

Theo Luật Du lịch Việt Nam (2017): “Sản phẩm du lịch là tập hợp cácdịch vụ cần thiết để thỏa mãn nhu cầu của khách du lịch trong chuyến đi du lịch” Như vậy, hiểu một cách chung nhất, sản phẩm du lịch là sựkết hợpnhững dịch vụ và phương tiện vật chất trên cơ sở khai thác các tài nguyên du lịch đáp ứng nhu cầu của khách du lịch.

Sản phẩm du lịch = Dịch vụ du lịch + Tài nguyên du lịch

Dịch vụ du lịch gồm có: dịch vụ lữ hành; dịch vụ vận chuyển; dịch vụ lưu trữ, ăn uống; dịch vụ vui chơi, giải trí; dịch vụ mua sắm; dịch vụ thông tin, hướng dẫn; dịch vụ trung gian và dịch vụ bổ sung.