Hoạt động của Hội đồng dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam

giám sát phải báo cáo kết quả giám sát với Hội đồng, Ủy ban hoặc với Thường trực Hội đồng, Ủy ban trong thời hạn chậm nhất là 10 ngày kể từ ngày kết thúc hoạt động giám sát (Điều 31 Luật HĐGSQH 2003). Tùy thuộc vào tính chất, nội dung của vấn đề được giám sát, báo cáo kết quả giám sát của Đoàn giám sát có thể được xem xét, thảo luận, hoặc biểu quyết tại phiên họp toàn thể HĐDT, Ủy ban hoặc phiên họp Thường trực (Điều 34 Quy chế hoạt động của Hội đồng dân tộc và các Ủy ban của QH). Đến lúc này, kết quả giám sát của Đoàn giám sát đã được chuyển hóa thành kết quả giám sát của HĐDT, Ủy ban khi Luật HĐGSQH 2003 có quy định HĐDT, Ủy ban gửi báo cáo kết quả giám sát đến UBTVQH, đồng thời gửi đến cơ quan, tổ chức, cá nhân chịu sự giám sát (Khoản 3 Điều 32 Luật HĐGSQH 2003).

đ) Hoạt động của các thành viên HĐDT, Ủy ban

Thứ nhất, về cách thức xác lập vị trí thành viên

Việc hình thành vị trí thành viên, hay cơ cấu tổ chức HĐDT, các Ủy ban của QH được thực hiện theo quy định của Hiến pháp năm 1992, Luật TCQH năm 2001 (sửa đổi năm 2007), nay là Hiến pháp năm 2013 và Luật TCQH 2014, Quy chế hoạt động của HĐDT và các Ủy ban của QH (ban hành kèm theo Nghị quyết số 27/2004/QH11 của QH khóa XI, kỳ họp thứ 5). Theo đó, có một số quy định quan trọng sau:

- QH bầu HĐDT, các Ủy ban của QH. HĐDT, Ủy ban gồm Chủ tịch, các Phó chủ tịch Hội đồng (hoặc Chủ nhiệm, các Phó Chủ nhiệm Ủy ban) và các Ủy viên. HĐDT, Ủy ban có một số thành viên làm việc theo chế độ chuyên trách (Điều 94, Điều 95 Luật TCQH năm 2001 (sửa đổi năm 2007). Số Phó chủ tịch Hội đồng, Phó Chủ nhiệm Ủy ban và số Ủy viên HĐDT, Ủy ban do QH quyết định. Thành viên HĐDT, Ủy ban do QH bầu trong số các ĐBQH. Số thành viên hoạt động chuyên trách do UBTVQH quyết định (Điều 95 Luật TCQH năm 2001 (sửa đổi năm 2007). Hiện nay, theo Luật TCQH 2014, Chủ tịch HĐDT, Chủ nhiệm Ủy ban của QH do QH bầu, các Phó Chủ tịch HĐDT, Phó Chủ nhiệm Ủy ban của QH, Ủy viên thường trực, Ủy viên chuyên trách và các Ủy viên khác của HĐDT, Ủy ban do UBTVQH phê chuẩn (Khoản 2 Điều 67 Luật TCQH 2014). Quyền tham gia làm thành viên của HĐDT, Ủy ban của QH cũng đã được bổ sung trong Luật TCQH 2014 (Điều 29 Luật TCQH 2014). Theo đó, căn cứ vào năng lực chuyên môn, kinh nghiệm công tác, ĐBQH đăng ký tham gia làm thành viên của HĐDT hoặc một Ủy ban của QH; trên cơ sở đăng ký của ĐBQH, Chủ tịch HĐDT, Chủ nhiệm Ủy ban của QH lập danh sách thành viên HĐDT, Ủy ban trình UBTVQH phê chuẩn. Quy định này vừa bảo đảm dân chủ, bình đẳng trong việc xác lập tư cách thành viên của HĐDT, Ủy ban, vừa bảo đảm sự linh hoạt, kịp thời trong công tác nhân sự của các cơ quan này.

Thành viên của HĐDT, các Ủy ban không thể đồng thời là thành viên Chính phủ, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao (Điều 6 của Quy chế hoạt động của Hội đồng dân tộc và các Ủy ban của QH).

- Tại kỳ họp thứ nhất của mỗi khóa QH, QH bầu Chủ tịch, các Phó chủ tịch và các Ủy viên HĐDT; Chủ nhiệm, các Phó chủ nhiệm và các Ủy viên của mỗi Ủy ban trong số các ĐBQH theo danh sách đề cử chức vụ từng người do Chủ tịch QH giới thiệu. trong nhiệm kỳ, nếu thấy cần thiết, QH có thể bầu bổ sung, miễn nhiệm, bãi nhiệm thành viên của HĐDT, Ủy ban theo đề nghị của Chủ tịch QH. HĐDT, Ủy ban có một số Ủy viên hoạt động chuyên trách do UBTVQH quyết định.

Thứ hai, về chế độ hoạt động của thành viên

Chế độ hoạt động của thành viên HĐDT, Ủy ban có thể được chia thành hai loại hình là chuyên trách và không chuyên trách. Nếu xét kỹ chế độ hoạt động cụ thể của thành viên, thì có thể còn được tiếp tục phân tách kỹ hơn theo các tầng nấc nhỏ hơn, gắn với các nhiệm vụ, quyền hạn cụ thể của từng chức danh: Chủ tịch, Phó Chủ tịch Hội đồng, Chủ nhiệm, Phó Chủ nhiệm Ủy ban, Ủy viên thường trực, Ủy viên chuyên trách, Ủy viên khác của Hội đồng, Ủy ban (Điều 67 Luật TCQH 2014). Ngoại trừ vị trí, vai trò, nhiệm vụ quyền hạn của các chức danh Chủ tịch, Phó Chủ tịch Hội đồng, Chủ nhiệm, Phó Chủ nhiệm Ủy ban, việc phân loại nhiệm vụ, quyền hạn của các thành viên còn lại của Hội đồng, Ủy ban theo 3 cấp độ: Ủy viên thường trực, Ủy viên chuyên trách, Ủy viên khác theo pháp luật hiện hành khía cạnh nào đó thể hiện sự không đồng nhất trong cách thức quy định hoạt động của các chủ thể này, về quá trình phát triển lâu dài, đây là vấn đề cần tính toán kỹ để bảo đảm thực sự không làm xói mòn sức mạnh tập thể trong hoạt động của các cơ quan này.

- Về thời gian hoạt động, ĐBQH hoạt động chuyên trách dành toàn bộ thời gian làm việc để thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của mình tại HĐDT, Ủy ban; ĐBQH hoạt động không chuyên trách (trong đó có thể hiểu gồm cả thành viên Hội đồng, Ủy ban hoạt động không chuyên trách) phải dành ít nhất một phần ba thời gian làm việc trong năm để thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của ĐBQH (Điều 24 Luật TCQH 2014);

- Luật TCQH 2014 (Điều 26), Quy chế hoạt động của ĐBQH và Đoàn ĐBQH được ban hành kèm theo Nghị quyết số 08/2002/QH11 của QH khóa XI, kỳ họp thứ hai, ngày 16/12/2002 (Điều 18) quy định: ĐBQH có nhiệm vụ tham dự các phiên họp, tham gia các hoạt động khác của HĐDT, Ủy ban; thảo luận và biểu quyết các vấn đề thuộc nhiệm vụ, quyền hạn của HĐDT, Ủy ban của QH mà mình là thành viên (Điều 6, Điều 18 Quy chế hoạt động của ĐBQH và Đoàn ĐBQH, ban hành kèm theo Nghị quyết số 08/2002/QH11 của QH khóa XI, kỳ họp thứ hai, ngày 16/12/2002);

- ĐBQH hoạt động chuyên trách tại các cơ quan của QH thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của ĐBQH, đồng thời thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan của QH mà mình là thành viên theo sự phân công của UBTVQH, HĐDT, Ủy ban của QH (Điều 20 Quy chế hoạt động của ĐBQH và Đoàn ĐBQH, ban hành kèm theo Nghị quyết số 08/2002/QH11 của QH khóa XI, kỳ họp thứ hai, ngày 16/12/2002).

2.5. Thực trạng pháp luật liên quan đến điều kiện bảo đảm hoạt động của HĐDT, các Ủy ban

Căn cứ vào các quy định của pháp luật hiện hành (Luật TCQH 2014, Quy chế hoạt động của ĐBQH và Đoàn ĐBQH, ban hành kèm theo Nghị quyết số 08/2002/QH11 của QH khóa XI, kỳ họp thứ hai, ngày 16/12/2002; Nghị quyết số 614/2008/UBTVQH12 ngày 29/4/2008 của UBTVQH về việc thành lập Viện Nghiên cứu lập pháp, hiện nay được thay thế bằng Nghị quyết số 1050/2015/UBTVQH13 ngày 09/10/2015; Nghị quyết số 524/2012/UBTVQH13 ngày 20/9/2012 của UBTVQH về một số chế độ chi tiêu bảo đảm hoạt động của QH, UBTVQH nước CHXHCN Việt Nam...cho thấy các điều kiện bảo đảm hoạt động của Hội đồng, Ủy ban vừa được quy định chung, vừa có những đặc thù riêng đối với thành viên HĐDT, Ủy ban:

- ĐBQH (trong đó có thành viên HĐDT, Ủy ban) được cung cấp một số tài liệu và dịch vụ như: các tài liệu của kỳ họp QH; công báo của nước CHXHCN Việt Nam, báo Nhân dân, báo địa phương, báo Người đại biểu Nhân dân, tạp chí Nghiên cứu lập pháp và các tài liệu, văn bản khác liên quan đến hoạt động của ĐBQH; dịch vụ thông tin, nghiên cứu, thư viện và Internet khi có yêu cầu (Khoản 1 Điều 37 Quy chế hoạt động của ĐBQH và Đoàn ĐBQH, ban hành kèm theo Nghị quyết số 08/2002/QH11 của QH khóa XI, kỳ họp thứ hai, ngày 16/12/2002);

- ĐBQH là thành viên HĐDT, Ủy ban còn được cung cấp thông tin về hoạt động của Hội đồng, Ủy ban mà mình là thành viên (Khoản 2 Điều 37 Quy chế hoạt động của ĐBQH và Đoàn ĐBQH, ban hành kèm theo Nghị quyết số 08/2002/QH11 của QH khóa XI, kỳ họp thứ hai, ngày 16/12/2002);

- Từ nhiệm kỳ QH khóa XIII, đã thành lập và đi vào vận hành mô hình cơ quan thuộc UBTVQH có chức năng nhiệm vụ nghiên cứu, tổ chức thông tin khoa học để hỗ trợ việc thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn của QH nói chung và HĐDT, các Ủy ban nói riêng là Viện Nghiên cứu lập pháp (Nghị quyết số 614/2008/UBTVQH12 ngày 29/4/2008 của UBTVQH về việc thành lập Viện Nghiên cứu lập pháp);

- Phụ cấp và các chế độ khác của ĐBQH chuyên trách do UBTVQH quy định; ĐBQH được cấp hoạt động phí hàng tháng, kinh phí để thực hiện chế độ thuê khoán chuyên gia, thư ký giúp việc và các hoạt động khác để phục vụ cho hoạt động của đại

biểu theo quy định của UBTVQH (Điều 41 Luật TCQH 2014). Luật TCQH 2014 (Điều 42) cũng quy định cụ thể về các điều kiện bảo đảm khác như vấn đề bố trí công việc cho ĐBQH chuyên trách khi thôi làm nhiệm vụ đại biểu, thời gian đại biểu hoạt động chuyên trách được tính là thời gian công tác liên tục, việc bảo đảm nơi làm việc, trang bị phương tiện vật chất, kỹ thuật cần thiết phục vụ cho hoạt động đại biểu, ưu tiên trong vấn đề đi lại, khám chữa bệnh, v.v...

- ĐBQH được cấp hoạt động phí hàng tháng bằng hệ số là 1,0 của mức lương tối thiểu; lương và các chế độ khác của ĐBQH chuyên trách do UBTVQH quy định (Điều 40 Quy chế hoạt động của ĐBQH và Đoàn ĐBQH, ban hành kèm theo Nghị quyết số 08/2002/QH11 của QH khóa XI, kỳ họp thứ hai, ngày 16/12/2002);

- Khi tham gia làm nhiệm vụ của HĐDT, các Ủy ban, ĐBQH được bảo đảm các điều kiện ăn ở và đi lại theo quy định của UBTVQH; ĐBQH tham gia hoạt động của HĐDT, các Ủy ban thì được HĐDT, các Ủy ban thanh toán tiền công tác phí./.

PHỤ LỤC 2

BÁO CÁO THẨM TRA CỦA UBKH-CN-MT VÀ VIỆC CÓ PHỤ LỤC KÈM THEO PHẢN ÁNH Ý KIẾN THÀNH VIÊN CƠ QUAN CHỦ TRÌ

THẨM TRA VỀ TỪNG ĐIỀU KHOẢN CỤ THỂ CỦA DỰ THẢOVĂN BẢN

Nguồn: Kỷ yếu của UBKH-CN-MT nhiệm kỳ QH khóa XI (2002-2007)

STT

Số hiệu báo cáo thẩm tra và dự án thẩm tra	Phụ lục ý kiến thành viên cơ quan chủ trì thẩm tra về từng điều khoản cụ thể của dự thảo luật, pháp lệnh kèm theo
Số hiệu báo cáo thẩm tra và dự án thẩm tra	Có	Không
1.	Báo cáo thẩm tra dự án Luật Điện lực số 541/UBKHCNMT11 ngày 17/5/2004 (trình QH)	
2.	Báo cáo thẩm tra dự án Luật Sở hữu trí tuệ số 884/UBKHCNMT11 ngày 30/4/2005 (trình QH)	
3.	Báo cáo thẩm tra dự án Luật Bảo vệ môi trường (sửa đổi) số 888/UBKHCNMT11 ngày 30/4/2005 (trình QH)	
4.	Báo cáo thẩm tra dự án Luật Công nghệ thông tin số 1068/UBKHCNMT11 ngày 24/10/2005 (trình QH)	
5.	Báo cáo thẩm tra dự án Luật Đê điều số 1236/UBKHCNMT11 ngày 03/5/2006 (trình QH)	
6.	Báo cáo thẩm tra dự án Pháp lệnh Giống cây trồng và dự án Pháp lệnh Giống vật nuôi số (trình UBTVQH)		