Các Quốc Gia Hấp Dẫn Nhất Về Thu Hút Fdi Của Các Tập Đoàn Xuyên Quốc Gia Giai

lu«n cao gÊp h¬n 2 lÇn khu vùc n«ng th«n, tuy nhiªn tû lÖ chªnh lÖch nµy

®ang cã xu h•íng gi¶m dÇn theo tõng n¨m: 2,3 lÇn (1999); 2,2 lÇn (n¨m 2002); 2,1 lÇn (n¨m 2004), ®iÒu nµy phÇn nµo chøng tá xu h•íng ®« thÞ ho¸ ngµy cµng gia t¨ng (B¶ng 6).

Bªn c¹nh ®ã, qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®ang diÔn ra m¹nh mÏ t¹i ViÖt Nam, t¹o c¬ héi tèt ®Ó nh©n réng c¸c m« h×nh nh•îng quyÒn th•¬ng m¹i. ViÖc ViÖt Nam gia nhËp WTO vµo th¸ng 1/2007 lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó c¸c th•¬ng hiÖu n•íc ngoµi x©m nhËp thÞ tr•êng ViÖt Nam, ®ång thêi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cã c¬ héi v•¬n ra thÞ tr•êng quèc tÕ vµ tiÕp nhËn lµn sãng

®Çu t• tõ c¸c c«ng ty, tËp ®oµn lín trªn thÕ giíi chuyªn vÒ nh•îng quyÒn th•¬ng m¹i. Theo b¸o c¸o cđa Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t•, trong 9 th¸ng ®Çu n¨m 2007, ViÖt Nam ®· thu hót ®•îc 1045 dù ¸n FDI víi tæng sè vèn ®Çu t• kho¶ng 8,3 tû USD, t¨ng 62,7% so víi cïng kú n¨m ngo¸i vµ ®¹t 68% so víi kÕ ho¹ch 12,2 tû USD ®Æt ra cho n¨m 200745. Theo kh¶o s¸t cđa Héi ®ång Kinh doanh ch©u Á, Việt Nam đứng thứ 3 thế giới về hấp dẫn đầu tư đối với các tập đoàn châu Á trong giai đoạn 2007 - 200946. Báo cáo của tập đoàn PriccwaterhouseCoopers công bố tháng 7/2007 xếp Việt Nam ở vị trí số 1 trong 20 nền kinh tế mới nổi về hấp dẫn đầu tư trong lĩnh vực sản xuất47. Theo Báo cáo Môi trường kinh doanh của Ngân hàng Thế giới (World Bank) công bố cuối tháng 9/2007, Việt Nam xếp hạng 91 về mức độ thuận lợi kinh doanh, tăng 13 bậc so với năm trước48. Ngày 16/10/2007 Diễn đàn Liên Hợp Quốc về Thương mại và Phát triển (UNCTAD) công bố Báo cáo Đầu tư thế giới 2007 với dự báo lạc quan về triển vọng thu hút FDI của Việt Nam. UNCTAD đã tiến hành một cuộc khảo sát trên quy mô toàn cầu đối với các

45 Bộ Kế hoạch và Đầu tư (9/2007), Báo cáo FDI tính đến tháng 9/2007.

46, 44, 45 Trí Đường - Tiền Phong Online (18/10/2007), Việt Nam xếp thứ 6 thế giới về triển vọng thu hút đầu tư, http://www.tienphongonline.com.vn/Tianyon/Index.aspx?ArticleID=99065&ChannelID=3 (truy cập ngày 20/10/2007)

tập đoàn xuyên quốc gia và 11% tập đoàn được khảo sát khẳng định Việt Nam sẽ là điểm đầu tư hấp dẫn nhất của họ trong những năm tới. Với kết quả đó Việt Nam vươn lên vị trí thứ 6 trong 10 nền kinh tế hấp dẫn nhất về đầu tư của các tập đoàn xuyên quốc gia trong giai đoạn 2007 - 2009 (Bảng 7).

Bảng 7: Các quốc gia hấp dẫn nhất về thu hút FDI của các tập đoàn xuyên quốc gia giai đoạn 2007 - 2009

Quốc gia

Tỷ lệ bình chọn (%)	Xếp hạng
Trung Quốc	52	1
Ấn §é	41	2
Hoa Kỳ	36	3
Nga	22	4
Brazil	12	5
Việt Nam	11	6
Anh	10	7
Phần Lan	7	8
Đức	7	9
Úc	6	10

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 123 trang tài liệu này.

Nguån: UNCTAD (16/10/2007), World Investment Report 2007, United Nations Publiccation, -59-, Switzerland.

Mét ®Æc ®iÓm kinh tÕ n÷a v« cïng thuËn lîi cho ho¹t ®éng nh•îng quyÒn th•¬ng m¹i trong lÜnh vùc thùc phÈm khi ViÖt Nam lµ mét n•íc n«ng nghiÖp,

næi tiÕng víi c¸c mÆt hµng n«ng, l©m, thuû, h¶i s¶n, gia vÞ chÕ biÕn thùc phÈm, chÝnh v× vËy nguån cung cÊp nguyªn liÖu vµ s¶n phÈm cho c¸c hÖ thèng nh•îng quyÒn trong lÜnh vùc thùc phÈm t¹i ViÖt Nam rÊt phong phó, dåi dµo. Thªm vµo ®ã, cïng víi sù t¨ng trëng m¹nh mÏ cđa nÒn kinh lµ sù “bïng næ mang tÝnh c¸ch m¹ng” cđa thÞ tr•êng b¸n lÎ. Theo b¸o c¸o cđa Uû ban Th•¬ng m¹i Australia, ViÖt Nam ®•îc xÕp thø 3 trªn thÕ giíi vÒ søc hÊp dÉn cđa thÞ tr•êng b¸n lÎ49. NhiÒu ®¹i gia b¸n lÎ nh•: Metro Cash & Carry (§øc), Big C (Ph¸p), Parkson (Malaysia), Diamond Plaza (Hµn Quèc), Zen Plaza (NhËt B¶n)… ®· cã mÆt t¹i ViÖt Nam. Ba tËp ®oµn b¸n lÎ hµng ®Çu thÕ giíi lµ Wal-Mart (Mü), Carefour (Ph¸p) vµ Tesco (Anh) ®ang chuÈn bÞ th©m nhËp thÞ tr•êng ViÖt Nam. Theo cam kÕt WTO, ®Õn thêi ®iÓm 1/1/2009 thÞ tr•êng b¸n lÎ trong n•íc sÏ më cöa hoµn toµn, c¸c doanh nghiÖp b¸n lÎ 100% vèn n•íc ngoµi sÏ ®•îc phÐp thµnh lËp t¹i ViÖt Nam. ThÞ tr•êng b¸n lÎ ph¸t triÓn kÐo theo m¹ng l•íi c¸c kªnh ph©n phèi thùc phÈm sÏ ®•îc thiÕt lËp mét c¸ch chuyªn nghiÖp, ®¶m b¶o nguån cung øng chÊt l•îng cao vµ æn ®Þnh cho c¸c hÖ thèng nh•îng quyÒn.

1.2. §iÒu kiÖn chÝnh trÞ, x· héi, v¨n ho¸

Ngoµi nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ thuËn lîi, nÒn chÝnh trÞ an ninh quèc phßng æn ®Þnh, m«i tr•êng ®Çu t• an toµn cđa ViÖt Nam còng lµ ®Æc ®iÓm thu hót c¸c nhµ nh•îng quyÒn trong lÜnh vùc thùc phÈm trªn thÕ giíi.

§Æc ®iÓm vÒ d©n sè vµ lao ®éng cđa ViÖt Nam còng rÊt thuËn lîi cho ho¹t

®éng nh•îng quyÒn kinh doanh trong lÜnh vùc thùc phÈm. HiÖn nay d©n sè ViÖt Nam lµ 84,1 triÖu ng•êi, trong ®ã d©n sè trong ®é tuæi 22-55 tuæi chiÕm h¬n 70%50, lµ lùc l•îng lao ®éng chđ yÕu cđa x· héi, t¹o ra nguån cung cÊp lao ®éng dåi dµo cho c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ. §©y còng lµ nh÷ng ng•êi trong ®é

49 James Myers - Australian Trade Commission (2006), Vietnam Asia’s Next Economic Frontier: in front of the Franchise wave, -3-.

50 Tổng cục thống kê (2006), Niên giám thống kê 2006, NXB Thống kê, -37-.

tuæi t¹o ra thu nhËp vµ cã møc chi tiªu nhiÒu nhÊt trong x· héi. §Æc biÖt, ®éi ngò d©n sè trÎ d•íi 35 tuæi chiÕm 65% tæng d©n sè c¶ n•íc51, lµ ®èi t•îng kh¸ch hµng hiÖn t¹i vµ tiÒm n¨ng chđ yÕu cđa c¸c chuçi cöa hµng nh•îng quyÒn trong lÜnh vùc thùc phÈm. §Æc ®iÓm ph©n bè d©n c• ë thµnh thÞ cđa ViÖt Nam còng lµ mét •u ®iÓm thuËn lîi cho ho¹t ®éng nh•îng quyÒn th•¬ng m¹i trong lÜnh vùc thùc phÈm. MËt dé ph©n bæ d©n sè dÇy ®Æc kh¾p mäi n¬i, kh«ng chØ tËp trung t¹i c¸c cao èc, toµ nhµ mµ dµn ®Òu kh¾p c¸c ®Þa bµn gióp cho viÖc kinh doanh chuçi nhµ hµng ¨n uèng rÊt thuËn lîi. C¸c cöa hµng b¸n lÎ, nhµ hµng kh«ng b¾t buéc ph¶i tËp trung vµo c¸c khu th•¬ng m¹i mµ cã thÓ xuÊt hiÖn bÊt cø n¬i nµo trong thµnh phè, do ®ã ho¹t ®éng nh•îng quyÒn dÔ dµng len lái vµo tËn c¸c ngâ ng¸ch. MÆt kh¸c, tr×nh ®é häc vÊn và tû lÖ biÕt ch÷ cđa ng•êi d©n ngµy cµng n©ng cao lµ mét yÕu tè quan träng gióp tiÕp thu c¸c th«ng ®iÖp qu¶ng c¸o, ®•a h×nh ¶nh c¸c th•¬ng hiÖu trong lÜnh vùc thùc phÈm ®Õn gÇn gòi víi ng•êi d©n h¬n.

Tèc ®é ®« thÞ ho¸ ®ang diÔn ra nhanh chãng t¹i ViÖt Nam còng lµ yÕu tè thóc ®Èy nh•îng quyÒn th•¬ng m¹i trong lÜnh vùc thùc phÈm ph¸t triÓn. Tõ n¨m 1997 ®Õn nay tû lÖ d©n c• thµnh thÞ liªn tôc t¨ng, ®Õn n¨m 2006 tû lÖ nµy chiÕm 27,12% d©n sè c¶ n•íc, t¨ng 4,46% so víi n¨m 1997 (B¶ng 8). Cïng víi qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸, thùc phÈm chÕ biÕn s½n, c¸c cöa hµng, dÞch vô ¨n uèng, b¸n lÎ thùc phÈm trë thµnh mét phÇn kh«ng thÓ thiÕu ®•îc cđa x· héi c«ng nghiÖp.

51 James Myers - Australian Trade Commission (2006), Vietnam Asia’s Next Economic Frontier: in front of the Franchise wave, -6-.

B¶ng 8: Tû lÖ d©n sè ViÖt Nam khu vùc thµnh thÞ vµ n«ng th«n 1997-2006

Năm

1997	2000	2003	2006
Thành thị (%)	22,66	24,18	25,80	27,12
Nông thôn (%)	77,34	75,82	74,20	72,88

Nguồn: Tổng cục thống kê (2006), Niên giám thống kê 2006, NXB Thống kê, -39-.

Cuối cùng, lợi thế nổi bật nhất của Việt Nam khi phát triển nhượng quyền thương mại trong lĩnh vực thực phẩm là nền văn hoá ẩm thực truyền thống đặc sắc. Việt Nam có rất nhiều sản phẩm tiềm năng để ứng dụng kinh doanh nhượng quyền trong và ngoài nước mà chưa được khai thác, bao gồm các loại nông sản, hải sản, thực phẩm chế biến, các món ăn truyền thống… Nền văn hoá ẩm thực của Việt Nam còn được thừa hưởng rất nhiều công thức, bí quyết, kỹ thuật chế biến truyền thống độc đáo, chính vì vậy các doanh nghiệp Việt Nam không chỉ có cơ hội nhượng quyền phân phối sản phẩm mà còn cả bí quyết kinh doanh. Cha đẻ của Marketing hiện đại, Philip Kotler trong bài diễn thuyết tại hội thảo quốc tế “Marketing mới cho thời đại mới” tổ chức vào tháng 8/2007 tại thành phố Hồ Chí Minh có gợi ý rằng: “Nếu Trung Quốc nổi tiếng với thương hiệu “Factory of the world” (Công xưởng của thế giới), Ấn Độ với “Office of the world” (Văn phòng của thế giới) thì Việt Nam hoàn toàn có thể trở thành “Kitchen of the world” (Bếp ăn của thế giới)”52. Như vậy có thể thấy văn hoá ẩm thực hấp dẫn và phong phú của Việt Nam hoàn toàn có khả năng khẳng định mình trên thị trường quốc tế.

52 Tuổi Trẻ Online (21/8/2007), “Bếp ăn” thế giới, http://www.tuoitre.com.vn/Tianyon/Index.aspx?ArticleID=216057&ChannelID=87 (truy cập ngày 5/9/2007)

2 Nhượng quyền thương mại là phương thức kinh doanh rất phù hợp với tình hình Việt Nam hiện nay

Mặc dù nền kinh tế Việt Nam trong giai đoạn vừa qua đã có những thành tựu đáng kể, song nhìn chung Việt Nam vẫn là một nước nghèo với thu nhập đầu người chỉ khoảng 638 USD/năm (năm 2005)53, tỷ trọng lao động thất nghiệp luôn ở mức cao, ở khu vực thành thị 4,82%54 lực lượng lao động trong độ tuổi không có việc làm. Khu vực nông nghiệp chiếm hơn 70% dân số nhưng giá trị gia tăng của khu vực nông nghiệp thấp và chịu sự chi phối của thế giới về giá cả lẫn thị trường tiêu thụ. Tỷ trọng hàng hóa xuất khẩu chủ yếu ở dạng thô, cán cân thương mại có xu hướng thâm hụt ngày càng tăng. Các doanh nghiệp Việt Nam trong lĩnh vực thực phẩm chủ yếu ở dạng vừa và nhỏ, khả năng tiếp cận vốn từ các định chế tài chính hạn chế. Đầu tư về thương hiệu của các doanh nghiệp Việt Nam vẫn ở mức sơ khai, năng lực cạnh tranh còn thấp, lại đang phải đối mặt với hội nhập kinh tế sâu sắc trên diện rộng.

Với thực trạng trên, nhượng quyền thương mại là một hình thức kinh doanh hiệu quả, tiết kiệm, rất phù hợp với tình hình kinh tế Việt Nam hiện nay. Hoạt động nhượng quyền thương mại trong lĩnh vực thực phẩm sẽ đưa các thương hiệu thực phẩm và văn hoá ẩm thực của Việt Nam vươn sang thị trường quốc tế, đồng thời thu hút vốn đầu tư từ các tập đoàn nhượng quyền thương mại lớn trên thế giới vào Việt Nam, giúp giải quyết công ăn việc làm trong nước, cải thiện thu nhập của người dân, điều chỉnh cán cân thương mại. Lấy trường hợp cà phê Trung Nguyên làm ví dụ, từ năm 1998 đến nay hệ thống này đã xây dựng được mạng lưới 1086 cửa hàng trong cả nước và hàng chục cửa ở nước ngoài. Ước tính, chi phí đầu tư ban đầu cho một cửa hàng

53 International Businesss Strategies (8/2006), Franchising market in Vietnam (Báo cáo về thị trường nhượng quyền thương mại tại Việt Nam 2006), -3-.

54 Tổng cục thống kê (2006), Niên giám thống kê 2006, NXB Thống kê, -57-.

Trung Nguyên trong nước hết khoảng 300 triệu đồng bao gồm: 60 triệu tiền thuê mặt bằng nửa năm, 180 triệu tiền xây dựng và trang trí nội thất cửa hàng, 18 triệu cho quỹ lương trả nhân viên (từ 15-20 lao động) một tháng, 50 triệu vốn lưu động. Doanh thu của mỗi quán Trung Nguyên tối thiểu khoảng 40-50 triệu đồng/tháng. Chỉ bằng những phép tính đơn giản có thể thấy chỉ riêng tại thị trường Việt Nam 1086 cửa hàng Trung Nguyên đòi hỏi khoản đầu tư ban đầu khoảng 20 triệu USD, sử dụng 16.290 - 21.720 lao động, tạo ra giá trị doanh thu 2,7 - 3,4 triệu USD/tháng. Nếu chỉ cần khoảng 10 hệ thống như Trung Nguyên tại Việt Nam, nguồn vốn đầu tư đổ vào nền kinh tế sẽ lên tới hàng trăm triệu USD, thu hút hàng chục vạn lao động, tạo giá trị doanh thu hàng chục triệu USD/tháng. Còn nếu có 100 hệ thống như Trung Nguyên thì nguồn vốn đầu tư đổ vào nền kinh tế lên đến hàng tỷ USD, khối lượng công ăn việc làm lên đến hàng triệu, giá trị doanh thu tạo ra lên đến hàng tỷ USD/tháng.

3 Tiềm năng về thị trường nhượng quyền và nhận quyền trong lĩnh vực thực phẩm tại Việt Nam

Theo nhận định của các chuyên gia nhượng quyền thương mại hàng đầu thế giới, thị trường nhượng quyền thương mại trong lĩnh vực thực phẩm tại Việt Nam sẽ tăng trưởng trung bình 20%-30% mỗi năm trong một vài năm tới55. Tỷ lệ tăng trưởng này là kết quả kinh doanh của những hợp đồng

nhượng quyền độc quyền (master franchise agreements) giữa các chủ thương hiệu nước ngoài và các doanh nghiệp Việt Nam.

Tiềm năng về thị trường nhận quyền trong lĩnh vực thực phẩm cho các doanh nghiệp Việt Nam rất lớn. Một mặt, nhiều nhà nhượng quyền hàng đầu

55 International Businesss Strategies (8/2006), Franchising market in Vietnam (Báo cáo về thị trường nhượng quyền thương mại tại Việt Nam 2006), -5-.

thế giới trong lĩnh vực thực phẩm đang tìm đến thị trường Việt Nam để bán nhượng quyền. Các thương hiệu trong lĩnh vực nhà hàng ăn uống nổi tiếng thế giới như: Hard Rock Café, TaipoCup, Carvel, Baskin Robbins, Chili's, Texas Chicken… đã có cửa hàng kinh doanh tại Việt Nam và đang hoàn tất việc nghiên cứu thị trường để tiến hành nhượng quyền thương mại trong thời gian tới. McDonald’s, Starbucks và Dunkin Donuts đang trong giai đoạn chuẩn bị cuối cùng để vào thị trường Việt Nam. Thương hiệu bánh ngọt Han’s Bakery của Singapore và chuỗi nhà hàng Pasta Fresca của Ý đã chọn Việt Nam là thị trường ưu tiên số một trong kế hoạch phát triển mạng lưới cửa hàng tại Châu Á. Mặt khác, các hệ thống nhượng quyền của nước ngoài đã và đang hoạt động tại Việt Nam đều không giấu tham vọng mở rộng hệ thống cửa hàng và quy mô trên thị trường. KFC và Pizza Hut có kế hoạch nâng tổng số cửa hàng lên 100 và 20 vào năm 2010. Nhà đại diện Gloria Jean’s Coffees tại Việt Nam dự kiến đạt đến 20 cửa hàng trong vòng 2 năm tới. Lotteria, Jollibee, Dilmah, Qualitea cũng đều đang thực hiện chiến dịch khuếch trương số lượng các cửa hàng trong cả nước.

Không chỉ thị trường nhận quyền mà thị trường nhượng quyền trong lĩnh vực thực phẩm tại Việt Nam cũng rất tiềm năng. Các doanh nhân trong nước ngày càng nhận thức rõ hơn về nhượng quyền thương mại. Các hệ thống nhượng quyền trong nước đều có mong muốn mở rộng mô hình kinh doanh. Phở 24 có kế hoạch mở thêm 41 cửa hàng trong và ngoài nước đến cuối năm 2008. Sau thành công của Phở 24, tập đoàn An Nam tiếp tục cho ra đời cửa hàng thức ăn nhanh mang phong cách Việt với thương hiệu Bamizon, tức Bánh mì giòn. Cửa hàng Bamizon đầu tiên đã được khai trương vào ngày 6/10 vừa qua tại thành phố Hồ Chí Minh, cũng giống như Phở 24, Bamizon được thiết kế theo tiêu chuẩn riêng và định hướng phát triển theo phương thức nhượng quyền kinh doanh, sẽ có mặt tại Hà Nội vào năm 2009 rồi vươn sang