Trình Bày Được Đặc Điểm Tình Hình Dinh Dưỡng Của Nước Ta Hiện Nay.

BÀI: 8

CHƯƠNG TRÌNH DINH DƯỠNG

Thời gian 4 tiết

MỤC TIÊU:

1. Trình bày được đặc điểm tình hình dinh dưỡng của nước ta hiện nay.

2. Trình bày được một số bệnh thiếu dinh dưỡng có ý nghĩa cộng đồng.

3. Trình bày được vai trò của dinh dưỡng đối với một số bệnh mãn tính có liên quan đến dinh dưỡng.

NỘI DUNG:

I. ĐẶC ĐIỂM TÌNH HÌNH DINH DƯỠNG CỦA NƯỚC TA HIỆN NAY:

- Trong nhiều năm qua, khẩu phần ăn của nhân dân Việt nam luôn được cải thiện như Protid, Lipid, Glucid, Vitamin và Khoáng chất được tăng lên rõ rệt.

- An ninh lương thực ở hộ gia đình khá lên nhưng vẫn chưa được đảm bảo, còn có sự phân hóa giữa các tầng lớp trong xã hội, giữa thành thị và nông thôn, vùng sâu, vùng xa, vùng nghèo.

- Đã có bằng chứng về sự tăng kích thước trung bình của người Việt Nam, giảm tỷ lệ thể suy dinh dưỡng nặng và khô mắt do thiếu vitamin A nhưng tỷ lệ suy dinh dưỡng trung bình và nhẹ vẫn cón cao, nhất là vùng sâu, vùng xa, vùng nghèo.

- Hiện nay, các bệnh mạn tính có liên quan đến dinh dưỡng và tình trạng thừa cân ở trẻ em cũng như người lớn gia tăng.

- Hiện tại tồn tại hai vần đề lớn trái ngược nhau, đó là biểu hiện thiếu ăn đồng thời biểu hiện thừa ăn.

II. CÁC BỆNH THIẾU DINH DƯỠNG CÓ Ý NGHĨA CỘNG ĐỒNG:

Các bệnh thiếu dinh dưỡng quan trọng nhất hiện nay ở nước ta là thiếu dinh dưỡng protid năng lượng, thiếu vitamin A và bệnh khô mắt, thiếu máu do thiếu dinh dưỡng, thiếu Iod và bệnh bướu cổ.

1. Bệnh thiếu dinh dưỡng protein năng lượng:

Định nghĩa thiếu dinh dưỡng protein – năng lượng:

Những quan niệm về suy dinh dưỡng trong những điều kiện khác nhau được sử dụng là:

- Suy dinh dưỡng là biểu hiện lâm sàng do thiếu một loại hoặc là do sự phối hợp nhiều chất dinh dưỡng trong chế độ ăn không đảm bảo nhu cầu hoặc do kém hấp thu.

- Suy dinh dưỡng là hậu quả của đói ăn.

- Suy dinh dưỡng là hậu quả của thiếu ăn dẫn đến không đảm bảo cân bằng với nhu cầu dinh dưỡng của trẻ.

- Định nghĩa về suy dinh dưỡng được phát biểu như sau: “Suy dinh dưỡng là tình trạng các chức năng sinh lý của trẻ bị suy giảm, đứa trẻ không duy trì được tốc độ phát triển, giảm khả năng chống đỡ và vượt qua những tác động của bệnh tật, giảm hoạt động thể lực và quá trình tăng cân” (Payne).

- Có thể định nghĩa như sau: Suy dinh dưỡng là tình trạng chậm lớn, chậm phát triển, do chế độ ăn của trẻ không đảm bảo đủ nhu cầu protein và năng lượng, kèm theo là các bệnh nhiễm khuẩn.

Hậu quả của thiếu dinh dưỡng protein – năng lượng:

- Suy dinh dưỡng không chỉ làm giảm sức khỏe mà còn là nguyên nhân chính dẫn đến tỷ lệ tử vong cao ở trẻ em, đặc biệt là ở những nước đang phát triển. Tỷ lệ tử vong ở trẻ em dưới 1 tuổi ở mức từ 150‰ đến 200‰, từ 1 – 4 tuổi là trên 30‰. Ở Việt Nam, miền Bắc là 29‰, miền Nam lên tới 35‰.

- Suy dinh dưỡng và nhiễm trùng là một vòng xoắn bệnh lý. Khi trẻ bị suy dinh dưỡng thì khả năng chống đỡ với bệnh tật nhiễm trùng sẽ giảm. Đứa trẻ dễ bị cảm nhiễm với bệnh nhiểm trùng nhất là bệnh đường hô hấp, đường ruột…

An ninh thực phẩm hộ gia đình không đảm bảo

Chăm sóc bà mẹ, trẻ em chưa tốt

Thiếu dịch vụ y tế.

Vệ sinh môi trường kém

Các cơ quan nhà nước và tổ chức xã hội

Suy dinh dưỡng và tử vong

Thiếu ăn

Bệnh tật

Thượng tầng kiến trúc

Cơ cấu kinh tế

Nguồn tiềm năng

Mô hình suy dinh dưỡng

2. Nguyên nhân thiếu dinh dưỡng protein năng lượng ở trẻ em:

Là hậu quả tác động của nhiều yếu tố:

- Nuôi dưỡng kém.

+ Mẹ không có sữa hoặc thiếu sữa, phải nuôi bằng sữa ngoài không đúng phương pháp.

+ Cho trẻ ăn bổ sung không hợp lý: Cho trẻ ăn nước cháo hoặc ăn bột quá sớm. Ăn bổ sung quá sớm hoặc quá muộn.

+ Cho ăn không đủ chất dinh dưỡng.

+ Cai sữa quà sớm.

- Nhiễm trùng: Trẻ mắc các bệnh nhiễm trùng như sởi, tiêu chảy, viêm đường hô hấp, lao, giun sán….

- Các yếu tố nguy cơ:

+ Trẻ đẻ non, thiếu ký.

+ Trẻ sống trong gia đình đông con, gia đình nghèo.

+ Trẻ sống ở nơi có các dịch vụ y tế kém, vệ sinh môi trường kém.

+ Trẻ bị dị tật bẩm sinh như hở hám ếch, tim bẩm sinh.

3. Các thể lâm sàng:

- Có hai thể điển hình của suy dinh dưỡng là Marasmus và kwashiorkor hoặc phối hợp cả hai thể.

- Suy dinh dưỡng thể Marasmus, ở thể này trẻ bị suy dinh dưỡng do “ đói thật sự”, trẻ thiếu tất cả các chất: Protid, lipid, glucid…ở mức độ trầm trọng, năng lượng hầu như không còn.

- Suy dinh dưỡng thể Kwashiorkor do ăn quá nhiều bột (no giả tạo), trẻ được nuôi dưỡng với khối lượng thức ăn tuy nhiều nhưng mất cân bằng về các chất: Thùa glucid, thiếu lipid, nghèo protid, tít gặp hơn thể suy dinh thể Marasmus.

Ðặc điểm các thể suy dinh dưỡng:

Thể loại lâm sàng

Marasmus	Kwashiorkor
Các biểu hiện thường gặp
- Cơ teo đét	- Rõ ràng	- Có thể không rõ do phù
- Phù	- Không có	- Có ở các chi dưới , mặt
- Cân nặng/ chiều cao	- Rất thấp	- Thấp, có thể không rõ do phù
- Biến đổi tâm lý	- Ðôi khi lặng lẽ mệt mỏi	- Hay quấy khóc, mệt mỏi
	Các biểu hiện có thể gặp
- Ngon miệng	- Khá	- Kém
- Ỉa chảy	- Thường gặp	- Thường gặp
- Biến đổi ở da	- Ít gặp	- Thường có viêm da, bong da
- Biến đổi ở tóc	- Ít gặp	- Tóc mỏng thưa, dễ nhổ
- Gan to	- Không	- Ðôi khi do tích luỹ mỡ
- Hoá sinh (albumin huyết thanh)	- Bình thường hoặc hơi thấp	- Thấp (dưới 3g/100ml)