Biểu Đồ Thể Hiện Hệ Số Làm Giàu Ef Theo Độ Sâu Của 26 Nguyên Tố Trong Core

Chỉ số Igeo theo độ sâu trong core 160408-1

5-10

15-20

25-30

30-35

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 76 trang tài liệu này.

45-50

60-65

67-72

Al Ti V Mn Dy Na K As La Sm Lu Sc Cr Fe Co Rb Sb Cs Ce Nd Eu Tb Yb Hf Ta Th

80-85

90-95

-1

115-120

135-140

-2

160-165

175-180

195-200

-3

Chỉ số lắng đọng địa chất Igeo

mức trung bình của các nguyên tố Na, K, As, Sm, Cs, Nd và Hf (2 < EF < 5) chủ yếu ở mẫu bề mặt, còn lại hầu hết các nguyên tố đều có hệ số EF < 2 và thuộc mức ít hoặc làm giàu mức tối thiểu. Đối với các nguyên tố có hệ số làm giàu ở mức trung bình chỉ ra rằng bên cạnh nguồn đóng góp trong tự nhiên có thể còn có sự đóng góp từ một nguồn khác. Nguồn đóng góp cho As có thể được giải thích liên quan tới các chất thải của công nghiệp chế biến, hoá chất, thuốc bảo vệ thực vật được sử dụng trong vùng. Ngoài ra As, Cs, Nd, Hf, Sm còn được sinh ra trong quá trình phong hoá đá và quặng, hoà tan vào nước sau đó lắng đọng xuống trầm tích. Nguồn đóng góp cho Kali nguyên nhân chính có thể là do Kali tồn tại trong các loại phân bón từ hoạt động sản xuất nông nghiệp trong vùng tại thời điểm xảy ra sự bồi lắng trầm tích.

Hình 3.9. Biểu đồ thể hiện chỉ số lắng đọng địa chất Igeo theo độ sâu của 26 nguyên tố trong core 160408-1.

Chỉ số lắng đọng địa chất Igeo core 160804-1 được thể hiện trong hình 3.9. Kết quả tính toán cho thấy hầu hết các nguyên tố đều có chỉ số lắng động địa chất ở mức Igeo < 0. Bên cạnh đó có 8 nguyên tố bao gồm Na, K, As, Sm, Cs, Nd, Eu và Hf ở mức độ nhiễm bẩn từ không bị nhiễm bẩn tới nhiễm bẩn ở mức độ trung bình (0 < Igeo < 1). Riêng nguyên tố As ở mẫu độ sâu 67-72cm có chỉ số Igeo > 1 ở mức nhiễm bẩn trung bình.

Hệ số làm giàu theo độ sâu trong core 160408-2

5-10

15-20

25-30

60-65

85-90

45-50

35-40

100-105

120-125

50-55

75-80

Al Ti V Mn Dy Na K As La Sm Lu Sc Cr Fe Co Rb Sb Cs Ce Nd Eu Tb Yb Hf Ta Th

Hệ số làm giàu(EF)

c) Core 160408-2:

Hình 3.6. Biểu đồ thể hiện hệ số làm giàu EF theo độ sâu của 26 nguyên tố trong core 160408-2.

Từ kết quả tính toán hệ số EF của 26 nguyên tố có trong 11 mẫu theo các độ sâu khác nhau trong core 160408-2 ở hình 3.6 được lấy từ vị trí cách bờ biển huyện Đông Hải, tỉnh Bạc Liêu 8,5km. Cho thấy rằng hầu hết các nguyên tố đều có hệ số

Chỉ số Igeo theo độ sâu trong core 160408-2

5-10

15-20

25-30

60-65

85-90

45-50

Al Ti V Mn Dy Na K As La Sm Lu Sc Cr Fe Co Rb Sb Cs Ce Nd Eu Tb Yb Hf Ta Th

35-40

100-105

-1

120-125

50-55

75-80

-2

Chỉ số lắng đọng địa chất Igeo

làm giàu EF < 2 tức là ở mức không làm giàu hoặc làm giàu ở mức tối thiểu. Bên cạnh đó hệ số làm giàu EF cũng chỉ ra có 4 nguyên tố trong một số mẫu độ sâu có hệ số làm giàu EF khoảng từ 2 < EF < 5 gồm Cs, Nd, Yb và Hf ở mức độ làm giàu trung bình. Nguồn đóng góp chính của các nguyên tố này bên cạnh nguồn gốc từ tự nhiên như các khoáng chất tồn tại trong trầm tích tự nhiên như monazit, lepidolit, polluxit, allanit hoặc zirconi, v.v… và một số nguyên tố được làm giàu có thể là do sự đóng góp từ những tác động của con người.

Hình 3.7. Biểu đồ thể hiện chỉ số lắng đọng địa chất Igeo theo độ sâu của 26 nguyên tố trong core 160408-2.

Bên cạnh hệ số làm giàu EF, chỉ số lắng đọng địa chất trong hình 3.7 cũng chỉ hầu hết các nguyên tố trong 26 nguyên tố phân tích trong core 160408-2 có chỉ số Igeo < 0 và ở mức không bị nhiễm bẩn. Một vài nguyên tố có mức độ nhiễm bẩn từ

không nhiễm bẩn tới nhiễm bẩn trung bình ở một vài mẫu độ sâu như Na, As, Ti, Rb, Th, Tb, Ce, Nd, Yb, Cs, Eu, Ti, và Sb (0 < Igeo< 1). Chỉ số Igeo cũng cho thấy môi trường trầm tích biển trong vị trí cách bờ biển huyện Đông Hải, tỉnh Bạc Liêu 8,5km đã xuất hiện sự nhiễm bẩn nhẹ đối với một vài nguyên tố nêu trên.

Hệ số làm giàu theo độ sâu trong core 170408-3

5-10

20-25

25-30

40-45

60-65

80-85

95-100

115-120

170-175

140-145

145-150

Al Ti V Mn Dy Na K As La Sm Lu Sc Cr Fe Co Rb Sb Cs Ce Nd Eu Tb Yb Hf Ta Th

Hệ số làm giàu (EF)

d) Core 170408-3:

Hình 3.2. Biểu đồ thể hiện hệ số làm giàu EF theo độ sâu của 26 nguyên tố trong 170408-3.

Kết quả phân tích hệ số làm giàu (EF) trong hình 3.2 của 26 nguyên tố có trong 11 mẫu từ core 170408-3 được lấy từ vị trí cách bờ biển huyện Đông Hải, tỉnh Bạc Liêu 13,5km chỉ ra rằng các nguyên tố bao gồm Al, Ti, V, Mn, Na, K, As, La, Sm, Lu, Sc, Cr, Fe, Co, Rb, Sb, Tb, Ta ở hầu hết các mẫu độ sâu có hệ số làm giàu EF ≤ 2 tức là các nguyên tố này có mức độ làm giàu từ không làm giàu hoặc được làm giàu ở mức tối thiểu. Một vài nguyên tố trong một số mẫu độ sâu được chỉ ra có

Chỉ số Igeo theo độ sâu trong core 170408-3

5-10

20-25

25-30

40-45

60-65

80-85

Al Ti V Mn Dy Na K As La Sm Lu Sc Cr Fe Co Rb Sb Cs Ce Nd Eu Tb Yb Hf Ta Th95-100

-1

115-120

170-175

-2

140-145

145-150

-3

Chỉ số lắng đọng địa chất (Igeo)

mức độ làm giàu trung bình (2 < EF < 5) như Cs (40-150cm), Th (5-10cm) và Hf (25-150cm) và một số nguyên tố trong nhóm đất hiếm bao gồm (Dy, Ce, Nd, Eu, Yb) ở một vài độ sâu. Đặc biệt là nguyên tố Hafnium (Hf) ở hai mẫu vùng bề mặt trầm tích (5-10, 20-25cm) có hệ số 5 < EF < 20 ở mức độ làm giàu đáng kể.

Hình 3.3. Biểu đồ thể hiện chỉ số lắng đọng địa chất Igeo theo độ sâu của 26 nguyên tố trong core 170408-3.

Kết quả phân tích chỉ số lắng đọng địa chất từ hình 3.3 cũng cho thấy rằng hầu hết các nguyên tố có chỉ số Igeo tương đối tốt và ở mức Igeo < 0 tức không bị nhiễm bẩn. Trừ một số các nguyên tố như Ti, Hf, Cs và một vài nguyên tố trong nhóm đất hiếm (bao gồm Ce, Nd, Eu, Dy, Yb) có 0 < Igeo < 1 ở một số độ sâu trong khoảng từ 40-120cm không bị nhiễm bẩn tới nhiễm bẩn ở mức trung bình. Đặc biệt chỉ số Igeo cho Hf ở vùng trầm tích bề mặt có 1 < Igeo < 2 ở mức nhiễm bẩn trung bình.

Qua phân tích hệ số làm giàu EF và chỉ số lắng đọng địa chất Igeo trong 4 core mẫu trầm tích biển lấy ở vùng biển ven bờ biển của huyện Đông Hải, tỉnh Bạc Liêu bước đầu có thể khẳng định môi trường biển nơi đây đã xảy ra sự ô nhiễm đối với đa số 26 nguyên tố phân tích và mức độ nhiễm bẩn chủ yếu xảy ra ở khu vực gần bờ. Trong đó mức độ ô nhiễm xảy ra tương đối cao trong một vài mẫu độ sâu thuộc các nguyên tố nhóm đất hiếm (Dy, Ce, Nd, Sm, Lu, Yb, Eu, Tb, v.v…) và một số kim loại vết như Hf, Cs, Th, Ta, v.v… Nguyên nhân chính có thể là do sự tồn tại của các khoáng chất trong mẫu trầm tích bắt nguồn từ đất đá do hoạt động xói lở ven bờ. Còn lại một số nguyên tố như As, K ngoài nguồn đóng góp từ tự nhiên có thể là do các loại phân bón, thuốc bảo vệ thực vật và thức ăn gia súc sử dụng trong sản xuất nông nghiệp và nuôi trồng thủy sản trong khu vực ven bờ huyện Đông Hải. Bên cạnh đó thì cùng với một hệ thống kênh rạch chằng chịt, các hoạt động kinh tế và giao thông trên địa bàn huyện Đông Hải, tỉnh Bạc Liêu chủ yếu thực hiện bằng đường sông, biển cũng đóng một vài trò lớn trong quá trình vận chuyển và góp phần tăng ô nhiễm của các nguyên tố trong mẫu trầm tích biển ven bờ. Đặc biệt trong core GH01 có mức độ nhiễm bẩn cao hơn so với các core mẫu trầm tích còn lại co thể là do vị trí của core GH01 nằm gần ngay cửa sông Gành Hào thuộc xã Long Điền Tây, huyện Đông Hải (cách bờ khoảng 120m) là nơi thường xảy ra sạt lở đất nghiêm trọng, tình hình sạt lở bờ khu vực cửa sông, ven biển ở đây diễn ra khá phức tạp, khu vực ven biển sông Gành Hào đã bắt đầu bị xói lở từ năm 1886 đến nay. Tốc độ xói lở trung bình trong vòng 100 năm (1886-1995) là 100 ha/năm. Nguyên nhân chính có thể là do kết cấu hạ tầng nhà ở, chợ búa, các công trình công cộng xây dựng trên bờ, ven bờ không hợp lý thiếu qui hoạch, tình trạng lấn ra sông ảnh hưởng đến kết cấu dòng chảy; tàu thuyền neo đậu trong vùng bờ thiếu kiểm soát đã gây mất ổn định bờ sông Gành Hào. Bên cạnh đó thì nước sông Gành Hào bị ô nhiễm nặng có thể là do nước thải không qua xử lý của các công ty chế biến thủy sản trên địa bàn thành phố Cà Mau đổ trực tiếp ra sông Gành Hào, rác thải từ hoạt động nông nghiệp, cùng với rác sinh hoạt của người dân và rác thải từ chợ nổi trong vùng.

3.3.2. Trầm tích biển ven bờ thuộc huyện U Minh, tỉnh Cà Mau

Hệ số làm giàu theo độ sâu trong core 070408-1

25-30

55-60

75-80

97-102

122-127

152-157

5-10

15-20

35-40

45-50

65-70

177-182

195-200

Al Ti V Mn Dy Na K As La Sm Lu Sc Cr Fe Co Rb Sb Cs Ce Nd Eu Tb Yb Hf Ta Th

Hệ số làm giàu (EF)

Core 070408-1:

Hình 3.10. Biểu đồ thể hiện hệ số làm giàu EF theo độ sâu của 26 nguyên tố trong core 070408-1.

Kết quả tính toán hệ số làm giàu EF trong core 070408-1 lấy từ khu vực ở vị trí cách bờ biển huyện U Minh, tỉnh Cà Mau 5,7km thể hiện trong hình 3.10 cho thấy hầu hết 26 nguyên tố phân tích có hệ số EF trong khoảng từ 0 < EF < 2 và thuộc vào mức độ làm giàu ở mức ít hoặc làm giàu tối thiểu ở tất cả 13 mẫu lấy từ 13 độ sâu. Ngoại trừ hai nguyên tố Cs (trừ mẫu độ sâu 35-40, 122-127cm) và Nd (trừ mẫu độ sâu 55-60cm, 65-70cm) có hệ số EF trong khoảng từ (2 < EF < 5) ở mức độ làm giàu trung bình. Qua phân tích hệ số làm giàu EF cho ta thấy rằng vùng biển huyện U Minh, tỉnh Cà Mau 5,7km hầu như chưa bị ảnh hưởng đáng kể bởi các tác động của của con người lên môi trường biển hoặc ở mức tác động tối thiểu.

Chỉ số Igeotheo độ sâu trong core 070408-1

25-30

55-60

75-80

97-102

122-127

Al Ti V Mn Dy Na K As La Sm Lu Sc Cr Fe Co Rb Sb Cs Ce Nd Eu Tb Yb Hf Ta Th

152-157

5-10

-1

15-20

35-40

45-50

-2

65-70

177-182

195-200

-3

Chỉ số lắng đọng địa chất Igeo

Hình 3.11. Biểu đồ thể hiện chỉ số lắng đọng địa chất Igeo theo độ sâu của 26 nguyên tố trong core 070408-1.

Chỉ số lắng đọng địa chất trong core 070408-1 thể hiện trong hình 3.11 chỉ ra rằng hầu hết các nguyên tố đều ở mức độ không bị nhiễm bẩn (Igeo < 0). Một số nguyên tố như Na, Cs, Nd, Yb ở một vài độ sâu có chỉ số Igeo trong khoảng (0 < Igeo < 1) thuộc vào mức không bị nhiễm bẩn tới nhiễm bẩn ở mức trung bình. Hàm lượng Cs, Nd và Yb có thể là do sự đóng góp của khoáng chất như lepidolit, polluxit, monazit, v.v… tồn tại trong trầm tích biển tự nhiên. Do đó chỉ số lắng đọng địa chất cho thấy mức độ nhiễm bẩn của môi trường biển thông qua trầm tích khu vực nằm ở vị trí cách bờ biển huyện U Minh, tỉnh Cà Mau 5,7km ở mức nhiễm bẩn không đáng quan ngại với môi trường ít nhất là đối với 26 nguyên tố đã phân tích được.