Mối Quan Hệ Giữa Chuyển Dịch Cơ Cấu Sử Dụng Đất Thương Mại Dịch Vụ Và Cơ Cấu Giá Trị Sản Xuất Thương Mại Dịch Vụ Các Tỉnh Vùng Đbsh


Dương có 2,84% tổng DT là đất CN và Hà Nam là 2,47%) nhưng mức độ đóng góp của CN vào tổng GTSX của hai tỉnh này chênh lệch nhiều. CN của Hải Dương đóng góp 62,84% vào tổng GTSX trong khi con số này của Hà Nam chỉ là 37,26%. Điều này cho thấy hiệu quả sử dụng đất CN của Hà Nam còn thấp. Do đó, với DT quy hoạch cho CN hiện tại, Hà Nam chỉ nên tiếp tục kêu goi doanh nghiệp đầu tư vào sản xuất CN, nâng cao hiệu quả sản xuất chứ chưa nên tiếp tục mở rộng DT đất CN.

Vì vậy, mặc dù tỷ trọng giá trị sản xuất cũng như tỷ trọng DT đất sử dụng của ngành CN của các tỉnh vùng ĐBSH không ngừng gia tăng trong giai đoạn 2004 - 2010 nhưng thực sự, hiệu quả của việc CDCCSDĐ từ đất NN sang đất KCN của các tỉnh vùng ĐBSH chưa cao, chưa thu hút được các doanh nghiệp vào thuê trong khi thiệt hại và hậu quả gây ra lại lớn.

2.2.3.3 Mối quan hệ giữa chuyển dịch cơ cấu sử dụng đất thương mại dịch vụ và cơ cấu giá trị sản xuất thương mại dịch vụ các tỉnh vùng ĐBSH

Năm 2010, thành phố Hà Nội phát triển TMDV với tỷ trọng GTSX TMDV chiếm đến 43,6%. Mức độ tăng tỷ trọng GTSX ngành TMDV vào hàng cao nhất so với các tỉnh trong vùng, DT đất TMDV cũng tăng nhanh. Mức độ tăng tỷ trọng GTSX ngành TMDV của các tỉnh này ở mức cao nhưng DT đất đai lại tăng ở mức trung bình. Đối với Hà Nội, GTSX ngành NN và CN có xu hướng giảm và chuyển sang ngành TMDV. Điều này chứng tỏ cơ cấu GTSX của Hà Nội đang dần dịch chuyển theo hướng TMDV – CN – NN, khác biệt so với xu hướng ở các địa phương khác là CN – TMDV – NN. Tỷ trọng GTSX ngành tuy đã ở mức cao nhất so với các tỉnh khác trên toàn vùng nhưng tốc độ vẫn tăng 8,06% trong giai đoạn 2004 - 2010. Đây là mức độ tăng cao nhất ở vùng ĐBSH. Cơ cấu DT đất TMDV cũng chiếm tỷ trọng cao so với toàn vùng, năm 2010, tỷ trọng đất TMDV của Hà Nội là 0,93%, nghĩa là bình quân 1% tăng trong GTSX TMDV cần tăng 0,05% DT đất TMDV.


Bảng 2.9: Tỷ trọng giá trị sản xuất và tỷ trọng diện tích đất thương mại dịch vụ trong cơ cấu kinh tế và cơ cấu sử dụng đất các tỉnh vùng Đồng bằng sông Hồng

Đơn vị:%



Tỉnh

Tỷ trọng GTSX TMDV

Tỷ trọng đất TMDV

Tỷ trọng GTSX/ tỷ trọng đất TMDV 2004

Tỷ trọng GTSX/ tỷ trọng đất TMDV 2010

Năm 2004


Năm 2010

2010

so với 2004

Năm 2004


Năm 2010

2010

so với 2004

ĐBSH

29,46

32,53

3,07

0,38

0,65

0,27

77,53

50,05

Hà Nội

35,54

43,60

8,06

0,51

0,93

0,42

69,69

46,88

Hải Phòng

27,70

28,00

0,3

0,68

1,14

0,46

40,74

24,56

Vĩnh Phúc

14,00

18,11

4,11

0,66

0,75

0,09

21,21

24,15

Bắc Ninh

23,73

21,97

-1,76

0,19

0,48

0,28

124,89

45,77

Hải Dương

24,06

19,86

-4,2

0,35

0,57

0,22

68,74

34,84

Hưng Yên

17,71

14,65

-3,06

0,54

0,95

0,41

32,80

15,42

Hà Nam

21,89

19,94

-1,95

0,38

0,48

0,10

57,61

41,54

Nam Định

33,77

28,78

-4,99

0,11

0,21

0,10

307,00

137,05

Thái Bình

28,22

30,72

2,5

0,11

0,25

0,14

256,55

122,88

Ninh Bình

35,21

35,97

0,76

0,19

0,55

0,36

185,32

65,40

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 232 trang tài liệu này.

Chuyển dịch cơ cấu sử dụng đất vùng đồng bằng Sông Hồng trong quá trình công nghiệp hóa - hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn - 14

Nguồn: Tổng hợp và tính toán từ niên giám thống kê và số liệu thống kê, kiểm kê đất đai các năm từ 2004 - 2010

Hà Nội và Hải Phòng là 2 thành phố đang phát triển theo hướng TMDV - CN

- NN. Tỷ trọng DT đất dành cho TMDV trong CCSDĐ của hai địa phương này cũng tương đương nhau, đối với Hà Nội, quỹ đất dành cho TMDV chiếm 0,93% và Hải Phòng là 1,14% tổng DT đất) và đây cũng là 2 địa phương có tỷ trọng đất TMDV cao nhất so với các địa phương khác trên toàn vùng. Tuy nhiên, tỷ trọng đóng góp vào tổng GTSX năm 2010 của TMDV ở Hà Nội là 43,6% trong khi của Hải Phòng chỉ là 28%.Có thể thấy tỷ trọng DT sử dụng đất TMDV của Hà Nội tuy thấp hơn Hải Phòng nhưng lại đóng góp cho nền kinh tế một tỷ trọng cao hơn khá


xa so với Hải Phòng (cao hơn 15,6% trong cơ cấu GTSX của nền kinh tế) và hiệu quả sử dụng đất TMDV của Hà Nội cũng cao hơn Hải Phòng. Vì vậy, trước mắt, nhiệm vụ của Hải Phòng là tập trung phát triển hoạt động TMDV để nâng cao hiệu quả kinh tế, tăng thị phần đóng góp trong tổng GTSX chứ chưa nên tiếp tục mở rộng DT đất TMDV.

Vĩnh Phúc là tỉnh có tỷ trọng GTSX ngành TMDV đóng góp vào tổng GTSX ở mức thấp (năm 2010, TMDV của Vĩnh Phúc chỉ chiếm 18,11%, thấp đứng thứ hai vùng, chỉ cao hơn Hưng Yên là 14,65% ) so với các tỉnh trong vùng, nhưng tỷ trọng DT sử dụng đất của ngành TMDV lại ở mức trung bình, trong thời gian vừa qua diện tỷ trọng DT đất TMDV tăng rất ít. Có thể thấy là ngành TMDV của Vĩnh Phúc có hiệu quả sử dụng đất chưa cao, chưa phản ánh đúng khả năng phát triển của ngành tại địa phương. Đây là địa phương trong thời gian tới vừa cần mở rộng quy mô DT đất sử dụng, vừa đầu tư tăng cường năng lực khai thác GTSX cho ngành TMDV để nâng cao cả hiệu quả sản xuất và hiệu quả sử dụng đất của ngành. Hải Dương, Bắc Ninh là các địa phương có tỷ trọng GTSX TMDV ở mức thấp o so với các tỉnh khác, khoảng từ 20-22% tổng GTSX. Mặc dù tỷ trọng GTSX TMDV có xu hướng giảm nhẹ nhưng tỷ trọng DT đất TMDV đều có xu hướng tăng. Tỷ trọng DT đất TMDV chiếm khoảng từ 0,48% đến 0,57% tổng DT tự nhiên của tỉnh (năm 2010). Mức độ tăng tỷ trọng DT đất TMDV vào khoảng từ 0,22 – 0,29% tổng DT tự nhiên trong giai đoạn 2004-2010. Tuy nhiên, năng suất sử dụng đất TMDV của hai tỉnh này lại giảm mạnh trong giai đoạn 2004 - 2010. Tỷ trọng GTSX TMDV/tỷ trọng DT đất TMDV năm 2010 so với năm 2004 của 2 địa phương này đều giảm khoảng 50%. Tỷ trọng DT đất tăng lên trong khi tỷ trọng GTSX giảm, năng suất giảm đi chứng tỏ phần DT tăng thêm này được sử dụng không có hiệu quả, tỉnh chưa thực sự khai thác hết được tiềm năng đất TMDV để phát triển kinh tế. Vì vậy, nhiệm vụ của các địa phương này trong thời gian tới là tập trung nguồn lực đầu tư khai thác hoạt động TMDV trên quỹ đất hiện có để phát triển kinh tế, chưa nên đầu tư mở rộng thêm DT đất TMDV. Nam Định, Thái Bình và Ninh Bình những địa phương có tỷ trọng GTSX TMDV khá cao, từ 28%-35% tổng GTSX. Tuy nhiên, tỷ trọng đất TMDV của các địa phương này lại ở mức thấp nhất so với các địa phương khác của tỉnh, dưới 0,5% tổng DT tự nhiên. Tỷ trọng DT đất TMDV của các địa phương này ở mức thấp nhất so với các địa phương khác trên toàn vùng nhưng vẫn đóng góp cho nền kinh tế một tỷ trọng GTSX ở mức trung bình chứng tỏ hiệu quả


sử dụng đất TMDV của các địa phương này tương đối tốt. Nếu trong thời gian tới, quỹ đất TMDV của các địa phương này tiếp tục được mở rộng, tỷ trọng DT tăng lên thì tỷ trọng GTSX của ngành TMDV sẽ có khả năng tăng thêm nữa, đóng góp nhiều hơn vào cơ cấu GTSX của nền kinh tế tại các địa phương trên.

2.2.3.4 Đánh giá chung việc chuyển dịch cơ cấu các ngành kinh tế và cơ cấu sử dụng đất các tỉnh vùng ĐBSH

Tất cả các tỉnh vùng ĐBSH đã thực sự chuyển đổi cơ cấu kinh tế trong thời gian gần đây với GTSX NN ngày càng giảm trong cơ cấu sản xuất. CCSDĐ có xu hướng dịch chuyển chậm hơn cơ cấu kinh tế thể hiện ở việc mức độ tăng tỷ trọng GTSX NN đã giảm chậm lại nhưng tỷ trọng đất NN vẫn giảm với tốc độ cao, tốc độ tăng trưởng và tỷ trọng GTSX CN đã bắt đầu giảm nhưng mức độ tăng và tỷ trọng DT đất CN vẫn đang có xu hướng gia tăng. Tốc độ tăng trưởng và tỷ trọng GTSX TMDV đang bắt đầu tăng nhanh và mức độ tăng và tỷ trọng DT đất TMDV cũng tăng nhưng tăng ở mức trung bình. Tuy nhiên, do hiệu quả sử dụng đất của ngành TMDV vẫn thấp so với các vùng khác cho nên DT đất TMDV không cần tăng quá nhanh để đáp ứng nhu cầu sử dụng của ngành này.

Xu hướng dịch chuyển cơ cấu GTSX của các tỉnh không tương đồng nhau. Hà Nội là địa phương có tỷ trọng GTSX NN và CN đều giảm dần, TMDV ngày càng đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế với cơ cấu GTSX TMDV lên đến trên 43,6%. Cơ cấu kinh tế dịch chuyển theo hướng TMDV- CN – NN. Hải Phòng cũng đang trong quá trình tiến đến cơ cấu kinh tế như Hà Nội. Các tỉnh còn lại, cơ cấu kinh tế vẫn đang dịch chuyển theo hướng CN – TMDV – NN.

CCSDĐ các tỉnh cũng đang dần dịch chuyển với tỷ trọng đất NN giảm, tỷ trọng đất CN và TMDV đều gia tăng. Tỷ trọng DT đất đai dùng cho sản xuất NN của các tỉnh đều giảm và kéo theo giảm tỷ trọng GTSX ngành NN. Tuy nhiên mối quan hệ giữa tốc độ giảm tỷ trọng DT đất NN và tốc độ giảm tỷ trọng GTSX NN không tương đương nhau giữa các tỉnh: những tỉnh có tỷ trọng GTSX NN còn tương đối cao (như các tỉnh Vĩnh Phúc, Bắc Ninh, Hải Dương, Hưng Yên) thì tốc độ giảm tỷ trọng GTSX NN và tỷ trọng DT đất NN nhanh hơn, việc giảm tỷ trọng DT đất NN tác động mạnh hơn đến việc giảm tỷ trọng GTSX NN so với các tỉnh có tỷ trọng GTSX NN thấp (như Hà Nội, Hải Phòng). Những vùng có tỷ trọng GTSX NN còn chiếm tỷ trọng tuyệt đối (những tỉnh mang tính chất thuần


nông, như Nam Định, Thái Bình, Ninh Bình) hầu như chưa xuất hiện mối quan hệ giữa giảm tỷ trọng DT đất NN và sự thay đổi tỷ trọng GTSX NN vì DT đất NN giảm chậm hoặc hầu như không giảm, tuy nhiên, tỷ trọng GTSX NN vẫn tăng trong thời gian gần đây.

Khác biệt với xu hướng giảm dần cả về tỷ trọng DT sử dụng đất trong CCSDĐ và tỷ trọng GTSX trong cơ cấu kinh tế của ngành NN trên tất cả các tỉnh thuộc vùng ĐBSH, xu hướng dịch chuyển CCSDĐ và cơ cấu kinh tế của ngành CN lại diễn ra theo 2 hướng. Tỷ trọng DT đất CN đều tăng khá nhanh ở tất cả các tỉnh nhưng tỷ trọng GTSX CN lại giảm ở các tỉnh tiến hành CNH – HĐH trước (như Hà Nội, Hải Phòng - cơ cấu kinh tế đã qua giai đoạn phát triển CN – TMDV - NN và chuyển sang xu hướng phát triển TMDV - CN – NN) trong khi đối với các tỉnh tiến hành CNH - HĐH sau (như Bắc Ninh, Vĩnh Phúc, Hải Dương, Hưng Yên, cơ cấu kinh tế vẫn đang tích cực chuyển dịch theo hướng CN - TMDV - NN). Đối với các tỉnh đi sau cùng trong quá trình CNH - HĐH NN NT của vùng (như Nam Định, Thái Bình, Ninh Bình), tỷ trọng GTSX và tỷ trọng DT sử dụng đất của ngành CN cũng đều tăng. Tuy nhiên, mức độ tăng tỷ trọng GTSX CN và tỷ trọng DT đất CN của các tỉnh này chậm hơn so với các tỉnh đi trước trong quá trình CNH - HĐH; việc tăng tỷ trọng DT đất CN tác động mạnh hơn đến việc tăng tỷ trọng GTSX CN so với các tỉnh có tỷ trọng GTSX CN ở mức cao.

Đối với ngành TMDV, với các địa phương có định hướng chuyển dịch cơ cấu kinh tế TMDV - CN - NN, tỷ trọng GTSX và tỷ trọng DT sử dụng đất của ngành TMDV tăng nhanh nhất vùng. Các tỉnh như Bắc Ninh, Hải Dương, Hưng Yên, Vĩnh Phúc do đang tập trung phát triển CN nên tỷ trọng GTSX TMDV có giảm nhẹ, tuy nhiên, tỷ trọng DT sử dụng đất vẫn tăng với mức độ trung bình. Đối với các tỉnh còn lại như Nam Định, Thái Bình, Ninh Bình, tỷ trọng GTSX TMDV tuy có tăng nhẹ nhưng tỷ trọng DT đất TMDV tăng ở mức thấp nhất so với các địa phương khác trong giai đoạn gần đây.

Trong quá trình CDCCSDĐ, HN, Hải Phòng,Vĩnh Phúc là những tỉnh mặc dù hiệu quả sử dụng đất NN thấp hơn so với các tỉnh khác trên toàn vùng và không có ưu thế để phát triển sản xuất NN nhưng vẫn không nên tiếp tục quá trình chuyển đổi mục đích sử dụng đất từ NN sang phi NN do hiệu quả sử dụng đất CN và


TMDV của các địa phương này hiện nay vẫn thấp, phần DT đất mới tăng thêm cũng không đóng góp nhiều cho nền kinh tế. Bắc Ninh, Hải Dương, Hưng Yên, Hà Nam nên duy trì và ổn định quỹ đất NN còn lại, tiếp tục khai thác nâng cao hiệu quả sản xuất CN, hiệu quả hoạt động TMDV trên quỹ đất hiện có để nâng cao hiệu quả sử dụng đất chứ chưa nên mở rộng thêm DT đất để phát triển các ngành phi NN, tuy nhiên, nếu cần thiết thì vẫn tiếp tục cho chuyển đổi nhưng cần cân nhắc kỹ lưỡng cả về vị trí đất đai cho phép chuyển đổi lẫn chi phí cơ hội của của quá trình chuyển đổi mục đích sử dụng đất; các tỉnh Thái Bình, Nam Định, Ninh Bình là những tỉnh thuần nông, tuy hiệu quả sử dụng đất NN khá cao nhưng quỹ đất NN còn nhiều, để tạo điều kiện mở rộng và phát triển các ngành kinh tế phi NN, các tỉnh này nên tiếp tục quá trình chuyển đổi mục đích sử dụng đất từ NN sang CN và TMDV. Tuy nhiên, việc chuyển mục đất sử dụng đất cần phải xem xét và cân nhắc chuyển đổi các vị trí đất NN cho năng suất và hiệu quả sản xuất thấp, không phù hợp với việc phát triển sản xuất NN để nâng cao hơn nữa hiệu quả của quá trình CDCCSDĐ và cũng như không ảnh hưởng quá nhiều đến đời sống, lao động và việc làm của người nông dân.

Việc phát triển các KCN tập trung là vấn đề cần đặc biệt quan tâm vì việc quy hoạch bừa bãi các KCN đã gây nhiều ảnh hưởng xấu đến cả nền kinh tế cũng như đời sống của người dân. Trong thời gian tới, vùng ĐBSH cần hạn chế việc quy hoạch thêm các KCN, chỉ nên khai thác để nhanh chóng lấp đầy các KCN hiện có, tập trung đầu tư cơ sở hạ tầng để đưa vào hoạt động các KCN đã được quy hoạch để tăng năng suất và hiệu quả sử dụng đất CN của vùng.

Nếu chia các địa phương theo trình tự tiến hành CNH – HĐH NN thành 3 mức độ, trong đó, Hà Nội và Hải Phòng là những đô thị tiến hành CNH – HĐH đầu tiên trong vùng, trình độ đã đạt được ở mức cao nhất, tiếp theo là những tỉnh đang bắt đầu phát triển CN như Hải Dương, Bắc Ninh, Hưng Yên, có trình độ CNH – HĐH ở mức trung bình và cuối cùng là các tỉnh vẫn có cơ cấu kinh tế vẫn mang nặng về phát triển NN, trình độ CNH – HĐH ở mức thấp nhất như Thái Bình, Ninh Bình, Nam Định, có thể tóm lược kết quả chuyển dịch cơ cấu kinh tế và CCSDĐ của các tỉnh ĐBSH trong bảng 2.11 sau:


Bảng 2.10: Xu hướng chuyển dịch cơ cấu kinh tế và cơ cấu sử dụng đất các tỉnh vùng Đồng bằng sông Hồng



Ngành


Chỉ tiêu


Hà Nội, Hải Phòng

Vĩnh Phúc, Hải Dương, Hưng

Yên, Bắc Ninh

Hà Nam, Thái Bình, Nam Định,

Bình, Ninh Bình


Tốc độ giảm tỷ trọng

Thấp

Nhanh

Ít, thậm chí tăng

GTSX

ngành


Tỷ trọng


Thấp (dưới 5%)

Trung bình (từ 15%-20%)


Cao (từ 15 -25%)

NN


Tốc độ giảm cơ cấu


Thấp (3%-4%)

Trung bình (từ 10

– 15%)

Cao (từ 15%-

20%)


Cơ cấu DT

Thấp (từ 54%-

56%)

Trung bình (từ

59%-63%)

Cao (từ 68%-

70%)


Tốc độ giảm DT

Trung bình

Nhanh

Chậm, ít giảm

Đất

NN


Tốc độ giảm tỷ trọng

Trung bình (trên 2%)


Cao (từ 3 -5%)


Thấp (dưới 2%)


Tỷ trọng giảm khi

giảm 1% GTSX

Cao (0,57%-

0,64%)

Trung bình

(0,17%-0,31%)


Thấp (dưới 0,1%)


Năng suất sử dụng đất

Thấp

Trung bình

Cao


GTSX

Tỷ trọng

Trung bình ( từ 53%- 67%)

Cao (trên dưới 70%)

Thấp (từ 50% đến 57%)

ngành

Mức độ tăng

Chậm

Chậm

Nhanh

CN


Mức độ tăng tỷ trọng

Thấp (thậm chí đang giảm)


Cao (15%-17%)

Trung bình (trên dưới 15%)


Cơ cấu DT

Cao

Trung bình

Thấp


Mức độ tăng DT

Chậm

Nhanh

Chậm

Đất

Mức độ tăng tỷ trọng

Chậm

Nhanh

Chậm

CN

Tỷ trọng tăng khi tăng 1% GTSX


Cao

Trung bình (0,06% – 0.18%)

Thấp (dưới 0,06%)


Năng suất sử dụng đất

Thấp

Trung bình

Cao

GTSX


Tỷ trọng


Cao (HN là trên


Thấp (trên dưới


Trung bình (từ




ngành TMDV


Mức độ tăng


Mức độ tăng tỷ trọng

41%)

Nhanh


Cao (HN)

20%)

Chậm Thấp, thậm chí

hơi giảm

26% đến 37%) Trung bình

Trung bình


Cơ cấu DT

Cao

Trung bình

Thấp


Mức độ tăng DT

Nhanh

Trung bình

Chậm

Đất

Mức độ tăng tỷ trọng

Nhanh

Trung bình

Chậm

TMDV

Tỷ trọng tăng khi tăng 1% GTSX


Trung bình


Trung bình


Trung bình


Năng suất sử dụng đất

Thấp

Thấp

Cao

Nguồn: Tổng hợp từ phân tích số liệu của tác giả

Đối với các tỉnh đi đầu trong quá trình CNH - HĐH, cơ cấu kinh tế đã nghiêng hẳn sang lĩnh vực phi NN. Quy luật chuyển dịch cơ cấu kinh tế và CCSDĐ diễn ra theo hướng tỷ trọng và tốc độ giảm tỷ trọng GTSX và DT sử dụng của ngành NN thấp, tỷ trọng GTSX CN ở mức trung bình nhưng nhưng đang có xu hướng giảm dần, DT đất CN chiếm tỷ trọng cao trong CCSDĐ nhưng độ tăng tỷ trọng DT đang giảm nhanh, tỷ trọng GTSX và DT sử dụng đất ngành TMDV đang tăng lên nhanh chóng. Hiệu quả sử dụng đất của các ngành kinh tế đều thấp cho nên việc CDCCSDĐ cần được cân nhắc.

Xu hướng chuyển dịch cơ cấu kinh tế và CCSDĐ của các tỉnh thuộc giai đoạn thứ hai trong quá trình CNH - HĐH lại đi theo hướng khác. CN là ngành đang được chú trọng phát triển nên tỷ trọng GTSX và DT đất sử dụng của ngành này tăng nhanh cùng với nó là quá trình giảm nhanh tỷ trọng GTSX và DT sử dụng đất của ngành NN. TMDV vẫn là ngành được ưu tiên thứ hai sau CN nên tuy DT có tăng cả về quy mô và tỷ trọng trọng CCSDĐ nhưng GTSX lại có xu hướng giảm nhẹ về tỷ trọng trong cơ cấu kinh tế. Năng suất sử dụng đất chỉ đạt mức trung bình hoặc thấp ở cả ba ngành kinh tế nên nhiệm vụ trước mắt là tăng cường đầu tư khai thác DT đất hiện có, có thể tiếp tục cho chuyển đổi nếu cần nhưng cần xem xét một cách cẩn thận, kỹ lưỡng, đặc biệt không nên quy hoạch thêm các KCN mà chỉ sử dụng DT hiện có.

Xem tất cả 232 trang.

Ngày đăng: 29/08/2023
Trang chủ Tài liệu miễn phí