Chiến lược an ninh quốc gia Liên Bang Nga dưới chính quyền Tổng Thống V.Putin 2000

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN

-------------------------------------------------------

NGUYỄN THỊ MINH PHƯỢNG

CHIẾN LƯỢC AN NINH QUỐC GIA LIÊN BANG NGA DƯỚI CHÍNH QUYỀN TỔNG THỐNG V.PUTIN

2000 - 2008

LUẬN VĂN THẠC SĨ CHUYÊN NGÀNH QUAN HỆ QUỐC TẾ MÃ SỐ: 60.31.40

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS NGUYỄN QUỐC HÙNG

HÀ NỘI - 2010

MỤC LỤC

Trang
MỞ ĐẦU		3
1	Lý do lựa chọn đề tài	3
2	Tình hình nghiên cứu đề tài	5
3	Đối tượng và phạm vi nghiên cứu	8
4	Phương pháp nghiên cứu	8
5	Kết cấu luận văn	9
CHƯƠNG 1	Những nhân tố tác động tới việc hình thành Chiến lược	11
	an ninh quốc gia Liên bang Nga dưới chính quyền
1.1	Tổng thống V.Putin 2000 - 2008 Tình hình thế giới	12
1.2	Những xung đột trong Cộng đồng các quốc gia độc lập	15
1.3	Khó khăn chồng chất trong nước	17
1.4	Sự xuất hiện của vị Tổng thống mới - V.Putin	27
CHƯƠNG 2	Nội dung cơ bản của Chiến lược an ninh quốc gia Liên	30
	bang Nga dưới chính quyền Tổng thống V.Putin 2000 -
2.1	2008 Nước Nga trong cộng đồng thế giới	30
2.2	Các lợi ích quốc gia Liên bang Nga	33
2.3	Các nguy cơ đe dọa đối với an ninh quốc gia Liên bang Nga	35
2.3.1	Các nguy cơ trong nước	36
2.3.2	Các nguy cơ từ bên ngoài	39
2.4	Đảm bảo an ninh quốc gia của Liên bang Nga	41
2.4.1	Những nhiệm vụ chủ yếu nhằm đảm bảo an ninh quốc gia	41

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 111 trang tài liệu này.

2.4.2

Đảm bảo an ninh quốc gia trong lĩnh vực đối nội	43
2.4.2.1	Đảm bảo an ninh quốc gia trong hoạt động kinh tế đối nội	43
2.4.2.2	Đảm bảo ổn định chính trị - xã hội	46
2.4.2.3	Đảm bảo an ninh quốc gia trong một số lĩnh vực đối nội khác	48
2.4.3	Đảm bảo an ninh biên phòng, thông tin, quân sự và phòng	50
	chống tội phạm quốc tế
2.4.4	Đảm bảo an ninh quốc gia trong lĩnh vực đối ngoại	54
2.4.5	Hệ thống đảm bảo an ninh quốc gia Liên bang Nga	56
CHƯƠNG 3	Thực thi Chiến lược an ninh quốc gia Liên bang Nga	60
3.1	dưới chính quyền Tổng thống V.Putin 2000 - 2008 Thực thi Chiến lược an ninh quốc gia Liên bang Nga trong	60
	hai nhiệm kỳ của Tổng thống V.Putin
3.2	Đánh giá kết quả thực hiện	70
3.2.1	Thành công	71
3.2.2	Những vấn đề còn tồn tại	75
3.3	Tác động của việc thực thi Chiến lược an ninh quốc gia tới	80
	mối quan hệ giữa Liên bang Nga với một số đối tác
3.4	Mối quan hệ Nga - Việt trong hai nhiệm kỳ của Tổng	87
	thống V.Putin
3.5	Những điều chỉnh trong Chiến lược an ninh quốc gia Liên	90
	bang Nga thời kỳ mới

KẾT LUẬN 95

TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC

MỞ ĐẦU

Theo nguyên bản tiếng Nga, “Chiến lược an ninh quốc gia Liên bang Nga” là “Концепция национальной безопасности Российской Федерации”. Và từ “Концепция” trong tiếng Việt có nghĩa là quan điểm, quan niệm (Từ “Chiến lược” trong tiếng Nga là стратегия). Như vậy cũng hoàn toàn có thể dịch là “Quan điểm về an ninh quốc gia của Liên bang Nga”. Tuy nhiên, để tiếp nối những nghiên cứu liên quan đến văn kiện này đã có từ trước, học viên sử dụng thống nhất trong toàn luận văn là “Chiến lược an ninh quốc gia Liên bang Nga”.

1. Lý do lựa chọn đề tài

Trong cục diện của Trật tự thế giới hai cực thời kỳ Chiến tranh lạnh, Liên bang Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết (gọi tắt là Liên Xô) có vị thế quốc tế đặc biệt quan trọng. Sự tan rã của Liên Xô đã tác động lớn đến những thay đổi trong tương quan lực lượng trên thế giới, đồng thời tạo nên những chuyển biến mạnh mẽ trong nền chính trị thế giới và quan hệ quốc tế của các nước cũng như các khu vực trên phạm vi toàn cầu.

Liên bang Nga, khi còn là một trong mười lăm nước Cộng hòa thuộc Liên Xô, đã luôn có tiếng nói quyết định trong hầu hết các công việc nội trị và giữ vai trò quan trọng trên trường quốc tế. Từ sau năm 1991, bước lên vũ đài quốc tế với tư cách là một quốc gia độc lập, Liên bang Nga đã trải qua những giai đoạn khó khăn, thăng trầm và đang không ngừng cố gắng để lấy lại hình ảnh là một cường quốc thế giới - người kế tục Liên Xô. Đặc biệt, dưới chính quyền của Tổng thống Vladimir Putin (V.Putin) - vị Tổng thống thứ hai của Liên bang Nga (2000 - 2008), với tiềm năng sẵn có về địa lý tự nhiên, tài nguyên, dân số... và bằng hàng loạt các biện pháp cải cách được tiến hành trong mọi lĩnh vực từ kinh tế, chính trị, văn hóa - xã hội đến an ninh, quân sự, ngoại giao, Liên bang Nga đã từng bước tăng cường sức mạnh

quốc gia và vị thế quốc tế của mình. Từ một nước Nga hỗn loạn với một nền kinh tế lạc hậu, nền chính trị rệu rã và quân sự bị thách thức nghiêm trọng, chính quyền Tổng thống V.Putin đã vực dậy Liên bang Nga để trở thành một nước Nga tự tin tiến bước trên con đường phát triển.

Theo đánh giá của các nhà nghiên cứu, để đạt được những thành công như vậy, chính quyền Tổng thống V.Putin đã có những bước điều chỉnh các chính sách của quốc gia một cách đúng đắn, kịp thời. Ngay sau khi trở thành quyền Tổng thống Liên bang Nga tháng 12 năm 1999, V.Putin ra chỉ thị số 24 ngày 10/01/2000 phê duyệt “Chiến lược an ninh quốc gia Liên bang Nga”. Văn kiện này là hệ thống các quan điểm chính trị cơ bản trong chính sách của nhà nước Liên bang Nga về bảo đảm an ninh cho cá nhân, xã hội và nhà nước, bảo vệ đất nước trước những mối đe dọa từ bên ngoài và bên trong trong mọi lĩnh vực của cuộc sống. Chiến lược an ninh quốc gia Liên bang Nga năm 2000 đã được sử dụng làm cơ sở hoạch định chính sách đối nội và đối ngoại của nhà nước Liên bang Nga dưới chính quyền Tổng thống V.Putin nhằm nâng cao nội lực cũng như ảnh hưởng của Liên bang Nga trên trường quốc tế khi bước vào thế kỷ XXI.

Cũng trong giai đoạn Tổng thống V.Putin lãnh đạo nước Nga, quan hệ hợp tác giữa Liên bang Nga với Việt Nam đã có những thay đổi tích cực. Sau một thời kỳ ngưng trệ do hậu quả của việc Liên Xô tan rã, với những điều chỉnh trong các chính sách của chính quyền Tổng thống V.Putin, quan hệ với Việt Nam đã dần phục hồi và có những bước phát triển tốt đẹp. Trước nhiều biến động phức tạp của tình hình thế giới, hai nước đều đang tiếp tục tiến hành các biện pháp cải cách trên mọi lĩnh vực cả đối nội và đối ngoại. Trong bối cảnh đó, việc tăng cường quan hệ đối tác chiến lược đã được khẳng định vào năm 2001 có ý nghĩa quan trọng đối với cả Liên bang Nga và Việt Nam góp phần vào việc duy trì môi trường hòa bình, ồn định nhằm củng cố, phát triển đất nước và hội nhập quốc tế.

Xuất phát từ vị trí quốc tế của Liên bang Nga trong quá khứ, hiện tại và tương lai, từ ý nghĩa của mối quan hệ Việt - Nga cùng với mong muốn tiếp tục phát triển mối quan hệ ấy, việc nghiên cứu tình hình, chính sách đối nội và đối ngoại cũng như những thay đổi lớn lao của đất nước này, đặc biệt dưới chính quyền Tổng thống V.Putin 2000 - 2008 có ý nghĩa quan trọng cả về lý luận và thực tiễn đối với Việt Nam. Nghiên cứu về nước Nga sẽ góp phần nhận thức đúng đắn những thay đổi trong tình hình mọi mặt của Liên bang Nga, chính sách qua các thời kỳ Tổng thống cũng như tìm hiểu và xác định những cơ sở từ việc thực thi các chính sách của Liên bang Nga nhằm thúc đẩy mối quan hệ hợp tác với Việt Nam trong những năm tới.

Với những lý do trên, tôi đã quyết định lựa chọn đề tài “Chiến lược an ninh quốc gia Liên bang Nga dưới chính quyền Tổng thống V.Putin 2000 - 2008” - văn kiện bao gồm những đường hướng quan trọng nhất trong chính sách của nhà nước Liên bang Nga giai đoạn 2000 - 2008 - làm luận văn thạc sỹ của mình.

2. Tình hình nghiên cứu đề tài

Cuối thế kỷ XX, đầu thế kỷ XXI, kể từ khi V.Putin xuất hiện trên chính trường nước Nga với tư cách là vị Tổng thống thứ hai, Liên bang Nga đã khoác lên mình một diện mạo mới, nhiều đổi thay về mọi mặt. Cũng từ thời điểm này, có rất nhiều nghiên cứu xoay quanh nhân vật V.Putin - vị Tổng thống được người dân Nga và thế giới nhìn nhận là đã góp phần quan trọng làm nên những thay đổi đó. Những học giả ở nhiều nước trên thế giới, bằng nhiều thứ tiếng khác nhau đã nghiên cứu về tiểu sử của V.Putin, về con đường đến với cương vị Tổng thống Liên bang Nga, về các chính sách của nhà nước giai đoạn những năm ông cầm quyền và thành quả của những chính sách đó…

Ở Việt Nam, những nghiên cứu về Liên bang Nga không phải là mới mẻ. Đây là đề tài mà các nhà nghiên cứu Việt Nam luôn quan tâm, nghiên cứu, phân tích xuất phát từ vị thế của Liên bang Nga trên trường quốc tế cũng như từ vị trí của

mối quan hệ Việt - Nga, Nga - Việt trong chính sách của hai nước. Đặc biệt, những năm đầu thế kỷ XXI, trước những thay đổi của nước Nga dưới chính quyền Tổng thống V.Putin, các nhà nghiên cứu đã tiếp tục lựa chọn đề tài về nước Nga giai đoạn này và con người của V.Putin nhằm bổ sung thêm vào kho kiến thức về Liên bang Nga qua các thời kỳ lịch sử.

Có thể chia những nghiên cứu xoay quanh nhân vật V.Putin theo hai nhóm:

Nhóm thứ nhất là những nghiên cứu về Tổng thống V.Putin như các cuốn sách Putin - Sự trỗi dậy của một con người của Trương Dự (2006), Bản lĩnh Putin của Đường Anh Hào - Triệu Anh Ba (2008), Các đời Tổng thống Nga của Leonid Mlechin (2008)… Những tác phẩm này tìm hiểu về tiểu sử của V.Putin, về con đường từ một nhà tình báo KGB đến với cương vị Thủ tướng rồi Tổng thống Liên bang Nga và cũng đề cập đến một số chính sách quan trọng trong những năm lãnh đạo đất nước của Tổng thống V.Putin. Các nghiên cứu đã cho chúng ta thấy được con người từ tính cách, sở thích, bản lĩnh đến con đường sự nghiệp của V.Putin.

Nhóm thứ hai là những nghiên cứu về các chính sách của Liên bang Nga và về tình hình mọi mặt của nước Nga dưới chính quyền Tổng thống V.Putin. Có thể kể đến các cuốn sách: Nước Nga trước thềm thế kỷ XXI của A.P. Côchétcốp (2004), Chuyển đổi kinh tế thị trường của Liên bang Nga những năm đầu thế kỷ XXI của Nguyễn Đình Hương (2005), Nước Nga trên trường quốc tế hôm qua, hôm nay và ngày mai của Hà Mỹ Hương (2006), Chiến lược đối ngoại của các nước lớn và quan hệ với Việt Nam của Nguyễn Xuân Sơn - Nguyễn Văn Du (đồng chủ biên) (2006), Liên bang Nga trên con đường phát triển những năm đầu thế kỷ XXI của Nguyễn An Hà (chủ biên) (2008), Kinh tế - xã hội Liên bang Nga thời kỳ hậu Xô viết của Nguyễn Thị Huyền Sâm (2009),.. Ngoài ra còn rất nhiều bài viết đăng trên các tạp chí của Nga cũng như trên các tạp chí của Việt Nam: Россия 2004 của Примаков Е., Русская Газета (№ 17/1 - 2005), Россия в 2000 - 2004 годах на пути к государственному капитализму của Радыгин А., Вопросы экономики

(№ 4 - 2004), Российские интересы в АТР của М. Титаренко, Азия и Африка (№ 4 - 2005), Kinh tế Liên bang Nga hai thập niên đầu thế kỷ XXI của Nguyễn Văn Tâm, Tạp chí Kinh tế Châu Á - Thái Bình Dương (Số 44 - 2004), Liên bang Nga những năm đầu thế kỷ XXI: thực trạng và triển vọng của Nguyễn Quang Thuấn, Tạp chí Thông tin đối ngoại (Số 3 - 2006),… Đây là mảng đề tài rất rộng được nhiều nhà nghiên cứu đi sâu phân tích tìm hiểu về các chính sách của Liên bang Nga dưới chính quyền Tổng thống V.Putin trong nhiều lĩnh vực, cả đối nội, đối ngoại, từ kinh tế, đến chính trị, ngoại giao… và nêu lên những thay đổi trong các chính sách đó so với các giai đoạn trước. Đồng thời các nghiên cứu cũng nhằm mục đích phác họa bức tranh mọi mặt của đất nước Liên bang Nga dưới chính quyền Tổng thống V.Putin để từ đó cho thấy các yếu tố cấu thành nên nội lực quốc gia cũng như vị thế quốc tế của đất nước này trong giai đoạn 2000 - 2008.

Có thể thấy rằng đã có rất nhiều nghiên cứu về Liên bang Nga và về Tổng thống V.Putin. Tuy có khác nhau về quy mô công trình, phạm vi nghiên cứu nhưng các nhà khoa học đều thống nhất rằng các chính sách của chính quyền Tổng thống V.Putin đã giúp Liên bang Nga có những thay đổi tích cực về mọi mặt và mặc dù còn rất nhiều khó khăn nhưng nước Nga ngày nay đang ngày càng lấy lại được ảnh hưởng đối với thế giới và khu vực.

Liên quan đến văn kiện “Chiến lược an ninh quốc gia Liên bang Nga” năm 2000, các nhà nghiên cứu phân tích Chiến lược an ninh quốc gia Liên bang Nga nhằm mục đích làm rõ các chính sách cụ thể trong từng lĩnh vực khác nhau để đi đến khẳng định vai trò quan trọng của văn kiện là cơ sở hoạch định các chính sách của nhà nước dưới chính quyền Tổng thống V.Putin. Luận văn mong muốn bổ sung những nghiên cứu toàn diện về Chiến lược an ninh quốc gia Liên bang Nga, việc thực thi và những thành quả cũng như những vấn đề còn tồn tại dưới chính quyền Tổng thống V.Putin 2000 - 2008.