Tình Hình Phân Bố Lao Động Theo Mức Thu Nhập Ở Các Doanh Nghiệp

động gì đến lợi ích của DN có vốn đầu tư nước ngoài. Hiện tượng này cũng xuất hiện ở các DN nhà nước năm 2003. Với các DN ngoài nhà nước thì việc tăng sử dụng lao động dù sao cũng làm tăng lợi ích chủ DN. Ngoại trừ các DN nhà nước (ở đây lợi ích DN và lợi ích Nhà nước có thể gộp thành một loại lợi ích). Kết quả kiểm định trên có thể giải thích hiện tượng tìm việc khó khăn ở các DN có vốn đầu tư nước ngoài. Vấn đề có thể cần được tranh luận nhiều, nhưng chất lượng lao động và tác phong làm việc của lao động nước ta hiện nay là cản trở không nhỏ cho người sử dụng lao động. Lao động vô hình chung trở thành một mặt không thể thiếu của sản xuất khi vốn đã được xác định. Có thể các chủ DN sẽ ở trong tình trạng không mong chờ gì ở khả năng nâng cao năng suất lao động từ trình độ chuyên môn, kỷ luật làm việc của lao động hiện nay.

Trên đây là một số phân tích nhận được từ ước lượng và kiểm định các mô hình nhằm đánh giá vai trò của hai yếu tố chủ yếu là vốn và lao động trong việc tạo ra lợi ích và các bộ phận cấu thành của nó. Các thông tin chi tiết và các phân tích khác có thể dựa trên các kết quả hồi quy ở phần phụ lục 2.

2.5 PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH THU NHẬP CỦA LAO ĐỘNG TRONG CÁC LOẠI HÌNH DOANH NGHIỆP CÔNG NGHIỆP

Thu nhập trên góc độ của người lao động đó là những vấn đề về trả công bằng tiền hoặc hiện vật cho thời gian làm việc (thông thường được gọi là tiền lương và tiền công trực tiếp) và cho thời gian không làm việc, như kỳ nghỉ phép hàng năm, nghỉ ngày lễ và nghỉ được hưởng lương. Thu nhập có thể là thu nhập gộp (trước khi trích nộp thuế, đóng góp cho quỹ bảo hiểm xã hội và bảo hiểm y tế của người lao động,v.v...) hoặc thu nhập thuần (sau khi đã trừ các khoản trích nộp). Thu nhập thuần là khoản tiền người lao động được mang về nhà sử dụng cho các mục đích tiêu dùng và đầu tư.

2.5.1 Phân tích cơ cấu thu nhập và tiền lương bình quân của người lao động trong các doanh nghiệp công nghiệp

a. Cơ cấu thu nhập bình quân của người lao động

Bảng 2.36 cho thấy, theo cơ cấu thu nhập, nếu thu nhập = 100 thì nói chung, tiền lương và phụ cấp lương, tiền làm thêm giờ, tiền thưởng, phúc lợi xã hội và thu nhập khác tương ứng bằng 85,2%; 4,6%; 4,8% và 5,4% tổng thu nhập. Tiền lương của lao động trong DN có vốn đầu tư nước ngoài chiếm tỷ trọng thấp hơn chút ít so với tỷ trọng tiền lương của lao động trong DN ngoài nhà nước và trong DN nhà nước do tỷ lệ tiền làm thêm giờ của lao động trong DN có vốn đầu tư nước ngoài cao hơn tỷ lệ này của lao động khu vực Nhà nước và ngoài nhà nước. Trong khi đó, tỷ lệ tiền thưởng và phúc lợi xã hội trong tổng thu nhập của lao động khu vực Nhà nước cao hơn tỷ lệ này của lao động trong khu vực có vốn đầu tư nước ngoài và khu vực ngoài nhà nước.

Bảng 2.36 Cơ cấu thu nhập bình quân của 1 lao động trong các DN công nghiệp phân theo loại hình kinh tế năm 2005

Đơn vị tính:%

Tổng thu nhập	Trong đó
Tổng thu nhập	Tiền lương và phụ cấp	Tiền làm thêm giờ	Tiền thưởng	Thu nhập khác
Nhà nước	100	85,5	2,9	5,5	6,1
Ngoài nhà nước	100	86,1	3,6	5,0	5,4
Đầu tư nước ngoài	100	84,1	6,6	4,2	5,0
BQ chung	100	85,2	4,6	4,8	5,4

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 235 trang tài liệu này.

Nguồn: Tính toán từ kết quả điều tra mẫu doanh nghiệp 2005, Bộ LĐTBXH.

b. Tiền lương bình quân tháng của người lao động

Bảng 2.37 cho thấy sự khác biệt về tiền lương bình quân tháng của người lao động trong các loại hình DN công nghiệp theo vị trí công việc.

Như là quy luật, tiền lương của người lao động trong khu vực Nhà nước thường cao hơn khu vực ngoài nhà nước và khu vực có vốn đầu tư nưóc ngoài ở các nghề ít kỹ năng nhất (công nhân và nhân viên). Ngược lại, tiền lương

của khu vực ngoài nhà nước và khu vực có vốn đầu tư nưóc ngoài có xu hướng cao hơn tiền lương của khu vực Nhà nước ở nhóm của các nghề có kỹ năng và chuyên môn kỹ thuật [45]. Đặc biệt tiền lương của lãnh đạo DN có vốn đầu tư nước ngoài cao hơn hẳn tiền lương của lãnh đạo trong các DN nhà nước và DN ngoài nhà nước. Điều này gây nên sự chảy máu chất xám từ khu vực Nhà nước sang khu vực ngoài nhà nước và khu vực có vốn đầu tư nước ngoài và dẫn tới chất lượng công việc ở khu vực Nhà nước thấp đi.

Bảng 2.37 Tiền lương bình quân tháng của 1 lao động trong các DN công nghiệp phân theo loại lao động và loại hình kinh tế năm 2005

Đơn vị: nghìn đồng

Lãnh đạo DN	Chuyên môn kỹ thuật	Nhân viên	Công nhân sản xuất	Chung
Nhà nước	4114	1833	1840	1477	1718
Ngoài nhà nước	3335	1836	1292	1348	1609
Đầu tư nước ngoài	10262	2216	1410	1246	1865
BQ chung	5118	1977	1466	1341	1723

Nguồn: Tính toán từ kết quả điều tra mẫu doanh nghiệp 2005, Bộ LĐTBXH.

2.5.2 Phân tích mức độ tập trung thu nhập của lao động trong các loại hình kinh tế

2.5.2.1 Tình hình phân bố lao động theo mức thu nhập ở các doanh nghiệp

Kết quả tính toán từ số liệu của 2.599 lao động trong các DN công nghiệp trên tổng số 5.400 lao động của 500 DN được điều tra năm 2005 của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội cho thấy sự phân bố lao động theo mức thu nhập trong các DN công nghiệp như sau: số lao động có mức thu nhập dưới 500.000 đồng/tháng chiếm tỷ lệ nhỏ (1% tổng số lao động), đa số lao động có mức thu nhập từ 1 triệu đến 1,5 triệu đồng/tháng (28%) và có rất ít lao động có mức thu nhập trên 10 triệu đồng/tháng (1,3%).

Năm 2005 số lao động với mức lương dưới 350.000 đồng/tháng chỉ có ở DN ngoài nhà nước (0,5%). Vẫn còn có một tỷ lệ nhỏ (0,2%) số lao động trong

các DN có vốn đầu tư nước ngoài có mức tiền lương dưới 500.000 đồng/tháng, có nghĩa là dưới mức tiền lương tối thiểu mà Nhà nước quy định cho DN có vốn đầu tư nước ngoài. Trong khi đó tỷ lệ lao động có mức lương trên 3 triệu đồng/tháng ở DN có vốn đầu tư nước ngoài tương đối lớn (18%), lớn hơn nhiều so với tỷ lệ này của DN ngoài nhà nước và DN nhà nước (11-13%).

Bảng 2.38 Phân bố lao động theo mức thu nhập của người lao động và theo loại hình kinh tế năm 2005

Mức thu nhập (nghìn đồng)

Tỷ lệ lao động (%)
Nhà nước	Ngoài nhà nước	Đầu tư nước ngoài	Chung
<350	0,0	0,5	0,0	0,2
350-500	0,3	1,5	0,2	0,8
500-1000	13,5	21,2	24,5	20,6
1000-1500	28,0	29,4	26,4	28,0
500-2000	21,5	18,4	15,9	18,2
2000-2500	15,5	11,2	8,9	11,4
2500-3000	8,0	7,1	6,4	7,0
3000-5000	9,6	7,1	12,0	9,3
5000-10000	3,4	2,2	3,9	3,0
>10000	0,2	1,4	1,9	1,3

Nguồn: Tính toán từ kết quả điều tra mẫu doanh nghiệp 2005, Bộ LĐTBXH

2.5.2.2. Phân tích sự bất bình đẳng trong phân phối thu nhập theo loại hình doanh nghiệp

Để phân tích sự không công bằng hay mức độ tập trung thu nhập của lao động trong các loại hình DN ta sử dụng hệ số Gini. Hệ số Gini có giá trị dao động trong khoảng từ 0 (công bằng tuyệt đối) đến 1 (bất công bằng tuyệt đối).

Khu vực Nhà nước

Bảng 2.39 Tính hệ số Gini đối với doanh nghiệp nhà nước

Mức thu nhập (1000 đ)

Số lao động (người)	Thu nhập BQ (1000đ) (xi)	Tỷ trọng lao động theo nhóm (%) (pi)	Tổng thu nhập theo nhóm (1000đ) (xi.pi)	Tỷ trọng thu nhập theo nhóm (%) (qi)	Cộng dồn % lao động (%) (Pi)	Cộng dồn % thu nhập (%) (Qi)	Qi+Qi-1 (%)	pi.( Qi+Qi-1) (0/000)
<350	0	0	0,0	0	0,0	0,0	0,0	0,0	0,0
350-500	2	388	0,3	776	0,1	0,3	0,1	0,1	0,0
500-1000	79	818	13,5	64611	5,5	13,8	5,6	5,6	75,9
1000-1500	164	1239	28,0	203239	17,3	41,8	22,9	28,4	795,8
1500-2000	126	1747	21,5	220176	18,7	63,3	41,6	64,5	1386,5
2000-2500	91	2173	15,5	197748	16,8	78,8	58,4	100,1	1553,9
2500-3000	47	2679	8,0	125919	10,7	86,9	69,2	127,6	1023,5
3000-5000	56	3784	9,6	211892	18,0	96,4	87,2	156,4	1494,4
5000-10000	20	6823	3,4	136459	11,6	99,8	98,8	186,0	634,9
>10000	1	13810	0,2	13810	1,2	100,0	100,0	198,8	33,9
Cộng	586	2004	100,0	1174630	100,0				6998,9

Nguồn: Tính toán từ kết quả điều tra mẫu doanh nghiệp 2005, Bộ LĐTBXH

Hệ số Gini: H1

= 1 -

pi.QiQi1 

10000

= 1 - 0,69989 = 0,30011

Khu vực ngoài nhà nước

Bảng 2.40 Tính hệ số Gini đối với doanh nghiệp ngoài nhà nước

Mức thu nhập (1000 đ)

Số lao động (người)	Thu nhập BQ (1000đ) (xi)	Tỷ trọng lao động theo nhóm (%) (pi)	Tổng thu nhập theo nhóm (1000đ) (xi.pi)	Tỷ trọng thu nhập theo nhóm (%) (qi)	Cộng dồn % lao động (%) (Pi)	Cộng dồn % thu nhập (%) (Qi)	Qi+Qi-1 (%)	pi.( Qi+Qi-1) (0/000)
<350	6	302	0,5	1810	0,1	0,5	0,1	0,1	0,0
350-500	17	441	1,5	7501	0,4	2,1	0,5	0,5	0,8
500-1000	235	790	21,2	185646	9,0	23,3	9,4	9,9	210,1
1000-1500	325	1210	29,4	393352	19,0	52,7	28,5	37,9	1114,1
1500-2000	203	1699	18,4	344857	16,7	71,1	45,2	73,6	1351,8
2000-2500	124	2181	11,2	270397	13,1	82,3	58,3	103,4	1159,6
2500-3000	78	2677	7,1	208825	10,1	89,3	68,4	126,6	893,0
3000-5000	78	3668	7,1	286079	13,8	96,4	82,2	150,6	1062,0
5000-10000	24	6167	2,2	148008	7,2	98,6	89,4	171,6	372,4
>10000	16	13714	1,4	219425	10,6	100,0	100,0	189,4	274,0
Cộng	1 106	1868	100,0	2065900	100,0				6437,7

Nguồn: Tính toán từ kết quả điều tra mẫu doanh nghiệp 2005, Bộ LĐTBXH

Hệ số Gini: H2

= 1 -

pi.QiQi1 

10000

= 1 - 0,64377 = 0,35623

Khu vực có vốn đầu tư nước ngoài

Bảng 2.41 Tính hệ số Gini đối với doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài

Mức thu nhập (1000 đ)

Số lao động (người)	Thu nhập BQ (1000đ) (xi)	Tỷ trọng lao động theo nhóm (%) (pi)	Tổng thu nhập theo nhóm (1000đ) (xi.pi)	Tỷ trọng thu nhập theo nhóm (%) (qi)	Cộng dồn % lao động (%) (Pi)	Cộng dồn % thu nhập (%) (Qi)	Qi+Qi-1 (%)	pi.( Qi+Qi- 1) (0/000)
<350	0	0	0.0	0	0.0	0.0	0.0	0.0	0.0
350-500	2	425	0.2	850	0.0	0.2	0.0	0.0	0.0
500-1000	222	806	24.5	179021	8.9	24.7	8.9	9.0	220.0
1000-1500	239	1197	26.4	286139	14.2	51.0	23.2	32.1	846.3
1500-2000	144	1709	15.9	246161	12.2	66.9	35.4	58.6	930.2
2000-2500	81	2224	8.9	180179	9.0	75.9	44.4	79.8	712.5
2500-3000	58	2731	6.4	158424	7.9	82.2	52.3	96.6	617.9
3000-5000	109	3785	12.0	412607	20.5	94.3	72.8	125.0	1502.5
5000-10000	35	6649	3.9	232705	11.6	98.1	84.3	157.1	606.3
>10000	17	18524	1.9	314901	15.7	100.0	100.0	184.3	345.5
Cộng	907	2 217	100.0	2010987	100.0				5781.1

Nguồn: Tính toán từ kết quả điều tra mẫu doanh nghiệp 2005, Bộ LĐTBXH

Hệ số Gini: H3

= 1 -

pi.QiQi1 

10000

= 1 - 0,57811 = 0,42189

Chung cho ba loại hình doanh nghiệp

Bảng 2.42 Tính hệ số Gini đối với các doanh nghiệp công nghiệp nói chung

Mức thu nhập (1000 đ)

Số lao động (người)	Thu nhập BQ (1000đ) (xi)	Tỷ trọng lao động theo nhóm (%) (pi)	Tổng thu nhập theo nhóm (1000đ) (xi.pi)	Tỷ trọng thu nhập theo nhóm (%) (qi)	Cộng dồn % lao động (%) (Pi)	Cộng dồn % thu nhập (%) (Qi)	Qi+Qi-1 (%)	pi.( Qi+Qi- 1) (0/000)
<350	6	302	0,2	1810	0,0	0,2	0,0	0,0	0,0
350-500	21	435	0,8	9127	0,2	1,0	0,2	0,2	0,2
500-1000	536	801	20,6	429278	8,2	21,7	8,4	8,6	177,2
1000-1500	728	1213	28,0	882730	16,8	49,7	25,2	33,6	940,4
1500-2000	473	1715	18,2	811194	15,4	67,9	40,6	65,8	1198,1
2000-2500	296	2190	11,4	648324	12,3	79,3	53,0	93,6	1066,3
2500-3000	183	2695	7,0	493168	9,4	86,3	62,4	115,4	812,3
3000-5000	243	3747	9,3	910578	17,3	95,7	79,7	142,1	1328,5
5000-10000	79	6546	3,0	517172	9,8	98,7	89,6	169,3	514,5
>10000	34	16122	1,3	548136	10,4	100,0	100,0	189,6	248,0
Cộng	2599	2021	100,0	5251517	100,0				6285,4

Nguồn: Tính toán từ kết quả điều tra mẫu doanh nghiệp 2005, Bộ LĐTBXH

Hệ số Gini: H = 1 -

pi.QiQi1 

10000

= 1 - 0,62854 = 0,37146

Theo tính toán từ số liệu điều tra trên cho thấy hệ số Gini chung cho 3 loại hình DN bằng 0,371; trong đó DN nhà nước là 0,300; của DN ngoài nhà nước là 0,356 và của DN có vốn đầu tư nước ngoài là 0,422. Như vậy, các DN trong nước phân phối thu nhập ít bất bình đẳng hơn so với DN có vốn đầu tư nước ngoài. Nếu so với hệ số Gini của cả nước trong năm 2003-2004 là 0,423 [47] thì thấy mức chênh lệch phân phối thu nhập trong các DN công nghiệp thấp hơn mức chênh lệch chung của cả nước 5,2%.

Ở khu vực có vốn đầu tư nước ngoài, tăng trưởng sẽ đi liền với sự bất bình đẳng về thu nhập tăng lên. Chắc chắn vai trò của đầu tư trực tiếp nước ngoài ở Việt Nam là lớn, song đầu tư trực tiếp nước ngoài không đủ sức để cung cấp một động lực cho tăng trưởng trong nước và công ăn việc làm. Điều này chỉ có được từ sự đầu tư trong nước vào những lĩnh vực có lợi thế so sánh của Việt Nam. Để đáp ứng được lợi ích của giai cấp công nhân, Chính phủ phải thúc đẩy tăng trưởng kinh tế nhanh chóng cả trong khu vực Nhà nước và ngoài nhà nước tạo công việc làm mới với mức lương cao hơn, đồng thời duy trì chế độ phân phối thu nhập công bằng hơn để góp phần mang lại tiến bộ xã hội.