Nghiên cứu và đề xuất giải pháp quản lý rừng cộng đồng ở Ngân Sơn - Bắc Kạn

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

Rừng luôn mang ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với con người, mỗi quốc gia và toàn thể hành tinh này. Trong mỗi hoàn cảnh cụ thể rừng lại thể hiện những giá trị khác nhau đối với con người. Trong hoàn cảnh hiện nay đối với đồng bào miền núi có cuộc sống gắn liền với rừng với hoàn cảnh kinh tế khó khăn và khoảng cách với các vùng miền khác ngày càng lớn nhưng lại có một sứ mệnh rất lớn là bảo vệ rừng, phục hồi rừng để đảm bảo nước cho các cộng trình thuỷ lợi, thuỷ điện ở vùng hạ lưu, đảm bảo chức năng cân bằng CO2 và O2, bảo vệ đa dạng sinh học… Trong bối cảnh như vậy, khu vực miền núi cần có được sự quan tâm thích đáng của các nhà quản lý, các nhà khoa học, các nhà kinh doanh, sản xuất cũng như toàn thể người dân.

Rừng được coi là tài sản quốc gia và từ khi đất nước thành lập, rừng được quản lý trên có sở các nguyên tắc hành chính, rừng bị tách ra khỏi cộng đồng và gần đây chính sách giao đất giao rừng được thực hiện toàn diện nhưng việc thực hiện cũng đang gặp không ít khó khăn do đó QLRCĐ được nghiên cứu và thực hiện mô hình thí điểm như một giải pháp để quản lý rừng bền vững.

Trước thực trạng đó, đề tài “Nghiên cứu và đề xuất giải pháp quản lý rừng cộng đồng ở Ngân Sơn - Bắc Kạn” đã lấy địa bàn thị trấn Nà Phặc làm trường hợp nghiên cứu cụ thể đã thấy rò được các vấn đề cụ thể như sau:

- Tình hình kinh tế xã hội của người dân các thôn và tiểu khu còn rất nhiều khó khăn. Toàn thị trấn không có hộ giầu chỉ có 13% hộ khá nhưng họ không phải là nông dân mà là các cán bộ công nhân viên chức. Ở một số thôn còn có đến 100% đều là hộ nghèo và cận nghèo.

- Hiện trạng sử dụng đất: Phần lớn diện tích ở các thôn và tiểu khu được quy hoạch cho đất sản xuất lâm nghiệp nhưng hầu như không có hoạt động để có thể mang lại thu nhập từ rừng.

- Hiện trạng công tác quản lý rừng: Phần lớn diện tích đất lâm nghiệp vẫn do UBND thị trấn quản lý, chưa giao cho hộ gia đình được. Chưa có hình thức giao rừng cho cộng đồng quản lý.

- Rừng ở các thôn và tiểu khu có giá trị cộng đồng trực tiếp lớn nhất là bảo vệ nơi sinh thuỷ cho các nguồn nước phục vụ sinh hoạt, cung cấp gỗ củi và một số thảo dược.

- Các lãnh đạo cộng đồng, cán bộ quản lý ở đây chưa thể hiện được vai trò lãnh đạo cộng đồng của mình để có thể thúc đẩy nâng cao đời sống cho nhân dân.

Do đó đối với công tác quản lý rừng theo hướng phát triển bền vững để góp phần nâng cao đời sống của người dân là việc làm cần thiết và phải được thực hiện càng sớm càng tốt. Cụ thể là:

- Nâng cao năng lực cho cán bộ và hiểu biết cho người dân trong cộng đồng dân cư.

- Tiến hành quy hoạch sử dụng đất chi tiết cho từng thôn bản.

- Thành lập nhóm để quản lý rừng ở cộng đồng dân cư.

- Lập kế hoạch phát triển thôn bản và kế hoạch riêng cho quản lý rừng cộng đồng thôn bản.

- Tìm và huy động các nguồn lực để hỗ trợ trong công tác thực hiện kế hoạch. Đề tài nghiên cứu này có ý nghĩa thực tiễn và có khả năng áp dụng tại địa bàn thị trấn Nà Phặc trong thời gian tới như một cơ sở khoa học để lãnh đạo thị trấn căn cứ xây dựng các kế hoạch cụ thể.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Everlyn Mathias (2001), Phương pháp thu thập và sử dụng kiến thức bản địa, tập 2, NXB Nông nghiệp, Hà Nội.

2. Jean – Christophe Castelle và Đặng Đình Quang (2002), Đổi mới ở vùng miền núi, NXB Nông nghiệp, Hà Nội.

3. Koos Neefjes (2003), Môi trường và sinh kế, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội.

4. Nguyễn Ngọc Bình (2006), Cẩm nang ngành lâm nghiệp, CXB Công ty cổ phần Đầu tư Thiết bị và In, Hà Nội.

5. Lê Mông Chân và Lê Thị Huyên (2006), Thực vật rừng, Trường Đại học Lâm nghiệp, Việt Nam.

6. Lê Văn Khoa (2001), Khoa học Môi trường, NXB Giáo Dục, Hà Nội.

7. Nguyễn Bá Ngãi (2006), Lâm nghiệp xã hội đại cương, NXB Nông nghiệp, Hà Nội.

8. Nguyễn Văn Mạn (2010), Một số kinh nghiệp trong quản lý rừng cộng đồng từ dự án “Tăng cường năng lực cộng đồng trong quản lý rừng.

9. Trần Ngũ Phương (2000), Một số vấn đề về rừng nhiệt đới ở Việt Nam, NXB Nông nghiệp, Hà Nội.

10. Trần Duy Rương (n.d), Quản lý rừng cộng đồng ở Hoà Bình – Các giải pháp, Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam.

11. Nguyễn Văn Trương (1994), Tài nguyên rừng Việt Nam, NXB Nông nghiệp, Hà Nội.

12. Chương trình tại trợ các dự án nhỏ quản lý bền vững rừng nhiệt đới (2007),

Sổ tay hướng dẫn quản lý rừng cộng đồng.

13. IUCN (2009), Kỷ yếu hội thảo về quản lý rừng cộng đồng.

14. Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tỉnh Quảng Bình (2009), Tài liệu hướng dẫn “Quản lý rừng cộng đồng trên địa bàn tỉnh Quảng Bình”.

15. Viện Kinh tế sinh thái (2010), Kỷ yếu hội thảo “Quản lý rừng tự nhiên - Những tồn tại và thách thức”, Hà Nội.

16. Vụ Khoa học Công nghệ và Môi trường - Bộ NN&PTNT (2010), Kỷ yếu hội thảo “Quản lý và phát triển rừng bền vững dựa vào cộng đồng”.

Phụ lục 2: BIỂU TỔNG HỢP SỐ LIỆU ĐIỀU TRA HIỆN TRẠNG SỬ DỤNG ĐẤT VÀ TÌ

Tiêu chí	Đơn vị	Toàn xã
Tiêu chí	Đơn vị	Toàn xã	TK1	Cốc Pái	Nà Tò	Nà kèng	Nà Làm
PHẦN 1: ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN				1	2	3	4	5
	Tổng diện tích	ha	6280	210.5	316.9	177.5	152.16	213.1
A	Đất nông nghiệp	ha	660.23	16.5	30.8	18.4	23.9	28.7
1	Lúa	ha	439.5	13	23.8	14.4	20.1	26.7
	2 vụ	ha	282.5	8.3	16	8.6	13.9	16.5
	1 vụ	ha	157	4.7	7.8	5.8	6.2	10.2
2	Nương	ha	178.4	2.5	2.5	2	2	1.5
	1 vụ	ha	178.4	2.5	2.5	2	2	1.5
	2 vụ	ha	0
3	Cây lâu năm	ha	27.5	0.2	4	1.3	1.5	0
4	Ao hồ	ha	14.83	0.8	0.5	0.7	0.3	0.5
5	Diện tích chăn thả gia súc	ha	0
6	Diện tích đất nông nghiệp chưa sử dụng	ha	0
B	Đất lâm nghiêp	ha	4789.85	169.5	256	129.9	100	162
I	Đất có rừng	ha	2966.55	39.5	256	129.9	50	162
1	Rừng tự nhiên	ha	2578.55	26.5	243	121.9	30	122
2	Rừng trồng	ha	388	13	13	8	20	40
II	Đất có khả năng lâm nghiệp	ha	1823.3	130	0	0	50	0
1	Đất có khả năng phục hồi thành rừng	ha	1464.3	130			50
2	Đất không có khả năng phục hồi	ha	359
C	Đất chuyên dụng (Khai thác, An ninh quốc gia, di tích lịch sử, văn hoá, Phát triển hạ tầng cơ sở	ha	240.2	9.9	7.5	5.5	10.8	7.5
D	Đất thổ cư	ha	49.88	4	2.5	2.7	1.16	2.9
E	Đất khác (sông, suối, núi đá trọc)	ha	539.84	10.6	20.1	21	16.3	12
PHẦN 2: KINH TẾ -XÃ HỘI
I	Dân số - Lao động
1	Tổng số hộ	hộ	1365	124	53	29	39	50
2	Tổng số nhân khẩu	người	5873	520	207	119	152	220
3	Chia theo dân tộc		5843	520	207	119	152	220
	Kinh	người	910	35	12	10	5
	Tày	người	3649	426	195	103	147	96
	Nùng	người	306	59		6
	Dao	người	465					124
	Mông	người	513
	Hoa	người
	Sán Cháy	người
4	Lao động trong độ tuổi	người	3075	243	97	52	69	162
	Nam (15-60 tuổi)	người	1759	108	47	16	35	108
	Nữ (15-55 tuổi)	người	1316	135	50	36	34	54
5	Phân loại kinh tế hộ	hộ	104	124	53	29	39	50
	Số hộ loại 1	hộ	0
	Số hộ loại 2	hộ	104	10	1	1	4	2
	Số hộ loại 3	hộ	872	61	36	17	23	32
	Số hộ loại 4(nghèo, cận nghèo)	hộ	389	53	16	11	12	16

Khuổi tinh	Bản Mạch	Nà nọi	Công Quản	N.Khoang	TK3	TK2	Cốc Tào	Bản Cầy
6	7	8	9	10	11	12	13	14	15
179.3	226.65	412.64	175.3	191.02	372.98	131.2	78.5	220.7	265.1
38.3	19.85	39.1	26	35.5	58.8	14.5	5.9	23.7	52.2
35.8	16.7	24.4	15.1	16.9	34.8	8.2	4.1	21.4	41.9
20.4	10.2	15.5	11.3	11.7	21.5	5.5	2.6	12.6	28.3
15.4	6.5	8.9	3.8	5.2	13.3	2.7	1.5	8.8	13.6
2	2	14.5	9	18	20	2	0.5	1.5	2
2	2	14.5	9	18	20	2	0.5	1.5	2

0	1	0	1.2	0	1	3.8			7.5
0.5	0.15	0.2	0.7	0.6	3	0.5	1.3	0.8	0.8


122	186	307	90.5	141	255	63	14	170	181
122	76	137	50.5	112.7	84	47	14	170	181
119	50	136	17.5	91.7	84	23	14	130	163
3	26	1	33	21		24		40	18
0	110	170	40	28.3	171	16	0	0	0
	50	20	10	28.3	171	16
	60	150	30
6	3	14	8.5	7	9.5	40.7	46.8	10.5	10.4
3	2.8	2	3.8	2.52	3.18	2	1.8	1.5	1.5
10	15	50.54	46.5	5	46.5	11	10	15	20
									28%

46	33	63	39	52	53	87	123	49	108
184	144	278	178	208	239	342	444	194	476
184	144	278	178	208	239	342	444	194	476
24	14	5	4	35	31	86	151	176	36
160	104	251	134	150	198	217	279	18	355
	26	16	40		10	39	14		85
		6

				23

88	77	144	82	124	161	183	289	145	232
46	40	72	35	63	80	87	175	132	87
42	37	72	47	61	81	96	114	13	145
46	33	63	39	52	53	87	123	49	108

5	0	5	2	5	8	22	1	21	5
28	12	51	23	40	43	57	112	23	76
13	21	7	14	7	2	8	10	5	27

Bản Hùa	Nà Này	Nà Pán	Bó Danh	Lùng Nhá	Phe Đắng	Phe Chang	Mảy Van	Lũng Lịa	Cốc Xả
16	17	18	19	20	21	22	23	24	25
589.5	418	271.43	99.62	238.4	331.8	251.6	377.4	308.7	70
46.5	22.1	38.88	8.2	11.4	22.5	22.2	7.9	43.9	4.5
41.4	19.2	33.8	6.8	0.4	4.5	4.2	0.9	8.5	2.5
23.8	12.9	24.8	4.5	0.4	3.9	3.5	0.8	2.5	2.5
17.6	6.3	9	2.3		0.6	0.7	0.1	6	0
2	1	2	0	11	18	18	7	35.4	2
2	1	2		11	18	18	7	35.4	2

2	1	2	1
1.1	0.9	1.08	0.4


510	382	216.85	69	212	261	206	320	252	14.1
300	152	212.85	24	130	30	146	90	236	14.1
200	140	210.85	10	130	30	146	90	236	14.1
100	12	2	14
210	230	4	45	82	231	60	230	16	0
210	130	0	30	82	231	60	230	16
	100	4	15
10	4.8	3.5	6	4	1.5	2.5	3	1.5	5.8
1.5	1.1	1.2	1.42	1	1.5	1.4	1.1	1.3	1
21.5	8	11	15	10	45.3	19.5	45.4	10	44.6
64%	8%

104	62	83	21	13	24	21	17	53	19
427	253	332	97	80	142	117	121	304	95
427	253	332	97	80	142	117	121	304	88
52	56	87	87					4
364	197	245	10
11
					130	117			88
				80	12		121	300


206	61	187	36	44	80	83	52	126	52
178	41	130	22	31	70	62	34	40	20
28	20	57	14	13	10	21	18	86	32
104	62	83	21	13	24	21	17	53	19