Sự Hỗ Trợ Của Mạng Xã Hội Facebook Trong Dạy Học

 TH ngoài lớp: Với hình thức này, HS chủ động trong việc tìm kiếm nguồn tri thức, chủ động sắp xếp thời gian học và trao đổi thông tin cần thiết với người dạy thông qua nhiều kênh tương tác.

- TH thông qua tài liệu hướng dẫn (bản in): Trong quá trình TH ở hình thức này, người học chủ động, tự giác, huy động mọi trí tuệ để hoàn thành những yêu cầu đã được đưa ra.

- TH với sự hỗ trợ của công nghệ thông tin: HS sử dụng máy vi tính có kết nối Internet để tìm kiếm những nội dung kiến thức học tập cần thiết. Với hình thức TH này, nguồn tư liệu tìm được là vô hạn, người học cần sắp xếp và lựa chọn nguồn tư liệu cần thiết sử dụng. Bên cạnh đó, người học còn có thể trao đổi, chia s thông tin với những người học khác thông qua nhóm chat, group nhóm

Qua việc nghiên cứu các hình thức TH ở trên chúng tôi nhận thấy rằng mỗi hình thức TH có những ưu điểm, nhược điểm nhất định. Để phát huy những ưu điểm của các hình thức TH này, cần phối hợp các hình thức DH lại với nhau một cách linh hoạt để HS có thể TH một chủ động và ph hợp nhất.

2.2. Dạy học với sự hỗ của mạng xã hội Facebook

2.2.1. Khái niệm

Trong CNTT, MXH với cách gọi đầy đủ là “dịch vụ mạng xã hội” hay “trang mạng xã hội” với tên tiếng anh là Social Networking Service (SNS) là dịch vụ kết nối các thành viên c ng sở thích trên Internet lại với nhau với nhiều mục đích khác nhau không phân biệt không gian và thời gian. Những người tham gia dịch vụ MXH được gọi là cư dân mạng cộng đồng mạng.

- Dịch vụ MXH có những tính năng như chat, e-mail, phim ảnh, voice chat, chia s file, blog và xã luận. Mạng đổi mới hoàn toàn cách cư dân mạng liên kết với nhau và trở thành một phần tất yếu của mỗi ngày cho hàng trăm triệu thành viên khắp thế giới. Các dịch vụ này có nhiều phương cách để các thành viên tìm kiếm bạn b , đối tác: dựa theo group (ví dụ như tên trường hoặc tên thành phố), dựa trên thông tin cá nhân (như địa ch e-mail hoặc screen name), hoặc dựa trên sở thích cá nhân (như thể thao, phim ảnh, sách báo, hoặc ca nhạc), lĩnh vực quan tâm (kinh doanh, mua bán).

- Các cộng đồng mạng (online community) cũng được các lập trình viên và người d ng coi như dịch vụ MXH, mặc d theo nghĩa rộng, dịch vụ MXH thường cung cấp dịch vụ tập trung vào cá nhân trong khi cộng đồng trực tuyến tập trung vào nhóm. Các trang web MXH được định nghĩa là “các trang web tạo điều kiện cho việc xây dựng một mạng lưới liên hệ để trao đổi các loại nội dung trực tuyến”. Các trang web này cung cấp một không gian để tương tác liên tục vượt xa tương tác trực tiếp. Các tương tác qua trung gian máy tính này liên kết các thành viên từ các mạng lưới khác nhau, giúp duy trì và phát triển các mối quan hệ xã hội và trong công việc. Các trang web này cho phép mọi người từ khắp thành phố trên toàn thế giới kết nối với nhau. T y thuộc vào nền tảng phương tiện truyền thông MXH mà các thành viên có thể liên hệ với tất cả thành viên trong mạng lưới.

Dịch vụ MXH được phân thành bốn loại:

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 280 trang tài liệu này.

- Các dịch vụ MXH giao lưu được sử dụng chủ yếu để giao lưu với bạn b hiện tại (ví dụ: Facebook);

- MXH trực tuyến là mạng máy tính phân tán, nơi người d ng giao tiếp với nhau thông qua các dịch vụ Internet;

- Dịch vụ MXH được sử dụng chủ yếu trong việc giao tiếp phi xã hội giữa các cá nhân (ví dụ: LinkedIn, một trang web định hướng nghề nghiệp và việc làm);

- Các dịch vụ MXH điều hướng được sử dụng chủ yếu để giúp người d ng tìm thông tin hoặc tài nguyên cụ thể (ví dụ: Goodreads).

Trong thời đại công nghệ phát triển như hiện nay, trên thế giới có hàng trăm dịch vụ MXH khác nhau: MySpace và Facebook nổi tiếng nhất ở thị trường Bắc M và Tây Âu; Orkut và Hi5 tại Nam M ; Friendster tại châu Á và các đảo quốc Thái Bình Dương. Dịch vụ MXH khác gặt hái được thành công đáng kể theo v ng miền như Bebo tại Anh Quốc, CyWorld tại Hàn Quốc, Mixi tại Nhật Bản và tại Việt Nam xuất hiện rất nhiều các dịch vụ MXH như: Zing Me, YuMe, Tamtay... Chính vì vậy, dịch vụ MXH trở thành một cụm từ đã quá quen thuộc với mọi người và theo cách hiểu của đời sống thì dịch vụ MXH được gọi tắt thành MXH.

MXH được sử dụng dựa trên nền tảng trực tuyến với nhiều mô hình, cách thức và tính năng khác nhau. Có thể nói rằng, MXH trong cuộc sống hiện nay là thực sự

cần thiết, thế nhưng để hiểu rõ về MXH thì vẫn còn khá mơ hồ. Hiện nay MXH có nhiều dạng thức và tính năng khác nhau, có thể truy cập d dàng từ nhiều phương tiện, thiết bị như máy tính bảng, laptop, điện thoại di động, MXH là nơi mà mọi người có thể xây dựng các mối quan hệ ảo với những người có chung tính cách, sở thích, nghề nghiệp hoặc với cả những người có mối quan hệ ngoài đời thực. MXH là hệ thống cung cấp cho cộng đồng người sử dụng mạng các dịch vụ lưu trữ, sử dụng, tìm kiếm, chia s và trao đổi thông tin với nhau, bao gồm dịch vụ tạo trang thông tin cá nhân, di n đàn (forum), trò chuyện (chat) trực tuyến, chia s âm thanh, hình ảnh và các dịch vụ tương tự khác. “Mạng xã hội (social network) là hệ thống thông tin cung cấp cho cộng đồng người sử dụng mạng các dịch vụ lưu trữ, cung cấp, sử dụng, tìm kiếm, chia sẻ và trao đổi thông tin với nhau, bao gồm dịch vụ tạo trang thông tin điện tử cá nhân, diễn đàn (forum), trò chuyện (chat) trực tuyến, chia sẻ âm thanh, hình ảnh và các hình thức dịch vụ tương tự khác” [12].

Mặc dù MXH tồn tại dưới nhiều hình mô hình khác nhau nhưng nhìn chung, MXH đều có những điểm chung sau:

+ MXH là một ứng dụng được sử dụng trên nền tảng Internet;

+ Tất cả nội dung trên MXH đều do người d ng tự tạo ra, tự chia s ;

+ Mỗi người d ng trên MXH đều phải tạo tài khoản, hồ sơ riêng;

+ MXH s kết nối tài khoản người d ng đến các tài khoản cá nhân, tổ chức khác thông qua các tài khoản ảo do người d ng tạo ra.

MXH Facebook là một website MXH truy cập mi n phí do công ty Facebook, Inc điều hành và sở hữu tư nhân. Người d ng có thể tham gia các mạng lưới được tổ chức theo thành phố, nơi làm việc, trường học và khu vực để liên kết và giao tiếp với người khác. Mọi người cũng có thể kết bạn và gửi tin nhắn cho họ, và cập nhật trang hồ sơ cá nhân của mình để thông báo cho bạn b biết về chúng. Tên của website nhắc tới những cuốn sổ lưu niệm d ng để ghi tên những thành viên của cộng đồng campus mà một số trường đại học và cao đẳng tại M đưa cho các sinh viên mới vào trường, phòng ban, và nhân viên để có thể làm quen với nhau tại khuôn viên trường.

Trong giới hạn nghiên cứu của Luận án, người nghiên cứu xin tập trung tìm hiểu MXH Facebook hỗ trợ cho việc dạy và học theo hướng bồi dưỡng NLTH cho HS phổ thông.

2.2.2. Sự hỗ trợ của mạng xã hội Facebook trong dạy học

Bên cạnh việc sử dụng MXH Facebook để kết nối thông tin, giải trí thì nó cũng có chức năng hỗ trợ cho việc DH vì hiện nay số lượng GV và HS sử dụng MXH Facebook rất lớn. Những tính năng đã được nâng cấp hiện nay của Facebook ph hợp với những hoạt động DH tích cực, có thể sử dụng nó để bồi dưỡng NLTH cho HS thông qua chức năng đăng dòng trạng thái, tương tác, chia s và phát sóng trực tiếp (livestream). Mặt khác, môi trường bạn b ở Facebook không ch giới hạn trong môi trường ảo mà còn là những mối quan hệ bạn b đang có trong đời thực, nếu sử dụng tính năng tạo nhóm trên Facebook thì đấy là một “môi trường dạy học” mang lại nhiều hiệu quả cho cả GV và HS. Bên cạnh đó, MXH Facebook còn như một kênh thông tin hữu hiệu để HS có thể chia s và cập nhật các thông tin về bài giảng, bài tập nhóm, thời khóa biểu, các chương trình ngoại khóa song song c ng với các hoạt động giao lưu, kết bạn, tham gia ứng dụng trực tuyến. Qua đó, MXH Facebook thể hiện tính tương tác của nó, khi trong c ng một lúc có thể mang đến cho người sử dụng những tiện ích khác nhau.

2.2.2.1. Đặc điểm của mạng xã hội Facebook trong dạy học

Từ nghiên cứu của các tác giả B i Thị Thu Hà [27] theo chúng tôi, MXH có những đặc điểm sau:

- Tính liên kết cộng đồng: Đây là đặc điểm nổi bật của MXH Facebook cho phép mở rộng phạm vi kết nối giữa người với người trong không gian đa dạng. Người sử dụng có thể trở thành bạn của nhau thông qua việc gửi liên kết mời kết bạn, mà không cần gặp gỡ trực tiếp. Việc gửi liên kết này tạo ra một cộng đồng mạng với số lượng thành viên lớn. Những người chia s c ng một mối quan tâm cũng có thể tập hợp lại thành các nhóm trên MXH Facebook, thường xuyên giao lưu, chia s trên mạng thông qua việc bình luận hay dẫn các đường liên kết trên trang chung của nhóm.

- Tính đa phương tiện: MXH Facebook có rất nhiều tiện ích nhờ sự kết hợp giữa các yếu tố: chữ viết, âm thanh, hình ảnh t nh, hình ảnh động Sau khi đăng ký mở một tài khoản, người sử dụng có thể tự do xây dựng một không gian riêng cho bản thân. Nhờ những tiện ích và dịch vụ mà MXH Facebook cung cấp, người d ng có thể

chia s đường dẫn, âm thanh, hình ảnh, video Không những vậy, người sử dụng có thể tham gia vào các trò chơi trực tuyến đòi hỏi có nhiều người tham gia, gửi tin nhắn, chat với bạn b , từ đó tạo dựng các mối quan hệ mới trong xã hội.

- Tính tương tác: thể hiện không ch ở chỗ thông tin được truyền đi và sau đó được phản hồi từ phía người nhận, mà còn phụ thuộc vào cách người d ng sử dụng ứng dụng của MXH Facebook.

- Khả năng truyền tải và lưu trữ lượng thông tin: MXH Facebook có những ứng dụng như đăng trạng thái, đăng nhạc hoặc video clip, viết bài với dung lượng rất lớn. Trang MXH Facebook lưu trữ thông tin và nhóm sắp xếp chung theo trình tự thời gian, nhờ đó người sử dụng có thể truy cập và tìm lại lượng thông tin khổng lồ đã từng được đăng tải.

- Độ tương tác cao: Độ tương tác cao là một trong những ưu điểm nổi trội của MXH Facebook. MXH Facebook cung cấp các công cụ cho phép mọi người chia s thông tin và tương tác online với nhau theo nhiều cách như: thích, bình luận, tag ảnh, chat, c ng sử dụng các ứng dụng vui, kết nối về c ng một nội dung. Nhờ vậy, người sử dụng MXH Facebook có thể c ng nhau thảo luận, chia s , tương tác ở bất cứ nơi đâu với gia đình, bạn b .

MXH Facebook không tự tạo ra nội dung mà chính các thành viên mới là người tạo ra nó. Tất cả những gì người d ng chia s , bao gồm cả cập nhật trạng thái, chia s , ảnh, note, ... chính là nội dung của MXH Facebook. Những tính năng cơ bản của MXH Facebook cũng giúp cho các thành viên đăng tải nội dung và chia s d dàng hơn.

2.2.2.2. Vai trò của mạng xã hội Facebook trong dạy học

MXH Facebook mang lại cho GV và HS nhiều trải nghiệm thú vị và hứng thú như chia s , cập nhật thông tin, hình ảnh, tán gẫu c ng bạn b và tham gia vào các ứng dụng giải trí [101]. Bên cạnh đó, MXH Facebook có vai trò nổi bật trong việc kết nối, giao lưu, trao đổi nội dung. Nếu vận dụng được những vai trò đó vào DH giúp HS TH và giảm thời gian sử dụng MXH vào những mục đích khác. Với tư cách là một phương tiện hiện đại hỗ trợ DH, MXH Facebook có những vai trò cơ bản sau [27]:

Ôn tập kiến thức và rèn luyện kĩ năng cần thiết cho quá trình tiếp thu bài mới

MXH Facebook DH là phương tiện hỗ trợ đắc lực cho việc củng cố tri thức và kĩ năng xuất phát của HS. Thông qua MXH Facebook DH để đưa ra những kiến thức trọng tâm, ngắn gọn ph hợp với trình độ xuất phát của HS, giúp HS củng cố kiến thức đã học, thấy được sự liên quan logic giữa kiến thức và kĩ năng cũ với vấn đề mới cần nghiên cứu, đưa HS vào tình huống có vấn đề để kích thích sự hứng thú, nhu cầu nhận thức tri thức mới và sẵn sàng tham gia vào quá trình tham gia xây dựng kiến thức mới.

Hình thành kiến thức và kĩ năng mới cho HS

Với chức năng xây dựng kiến thức, kĩ năng mới trong QTDH, MXH Facebook có thể được sử dụng để thực hiện một số công việc cụ thể.

Trong các bài đăng trên MXH Facebook, GV cung cấp hệ thống câu hỏi nêu vấn đề, câu hỏi định hướng để hướng dẫn HS tìm hiểu kiến thức mới. Hệ thống câu hỏi này có thể được hỗ trợ bằng các hình ảnh minh họa, các đoạn phim mô phỏng. Điều đó s có tác dụng cung cấp kiến thức, vừa là cơ sở để HS hình thành kiến thức mới.

Để giúp cho HS học tập tốt hơn, trên MXH Facebook của mình GV s cung cấp các liên kết, mà từ các liên kết đó HS tìm được nguồn tài liệu để hình thành kiến thức mới. GV còn có thể sử dụng MXH Facebook để đưa ra các kiến thức gợi ý ngắn gọn cho quá trình hình thành kiến thức của HS.

Củng cố, ôn luyện và vận dụng kiến thức

Trong MXH Facebook của mình, GV giới thiệu nội dung các vấn đề cần ôn luyện đã được lựa chọn, phân loại và tổng hợp theo yêu cầu của chương trình, theo mức độ quan trọng của từng vấn đề trong bài học. Bên cạnh những nội dung mà GV cung cấp trên MXH Facebook, GV còn giao cho HS những nhiệm vụ cụ thể mà HS cần giải quyết để củng cố tri thức, r n luyện kĩ năng và vận dụng kiến thức đã học.

Tổng kết, hệ thống hóa kiến thức

Trong QTDH, GV có thể lựa chọn các KTTT của những bài đã học để đưa vào MXH Facebook với mục đích tổng kết, hệ thống hóa kiến thức cho HS. Những bài đăng các bài tập, câu hỏi trắc nghiệm giúp HS có thể lựa chọn những nội dung khác nhau một cách t y ý và có thể lặp lại quá trình ôn tập nhiều lần. Các bài tập luyện tập được sắp xếp từ đơn giản đến phức tạp có tác dụng giúp HS hiểu được trình tự, hệ thống và phương pháp giải từng loại bài tập cụ thể.

Kiểm tra, đánh giá trình độ kiến thức, kĩ năng của HS

Sau khi kết thúc quá trình hình thành kiến thức mới, GV lựa chọn và hình thành hệ thống các câu hỏi và bài tập trắc nghiệm để kiểm tra đánh giá hiệu quả của quá trình đó. Với chức năng comment GV có thể đưa ra đề bài trực tiếp cho HS, HS trả lời, GV đánh giá câu trả lời của HS bằng những comment sau đó.

Qua những phân tích ở trên đã chứng tỏ MXH Facebook DH thực sự là một phương tiện DH hiện đại có thể thực hiện một cách có hiệu quả các chức năng của QTDH. MXH Facebook có thể kết hợp với các hình thức và phương pháp DH hiện đại như DH theo nhóm, DH chủ đề, DH dự án... Tuy nhiên vì MXH Facebook có các chức năng đơn giản, các tập đoàn phần mềm tạo ra nó không phải phục vụ mục đích DH, nên việc sử dụng một MXH Facebook trở thành một MXH Facebook DH khó có thể đạt được những hiệu quả cao như một website DH được thiết kế vì mục đích DH.

Bên cạnh đó, Facebook còn có tính năng hỗ trợ DH nói chung và DH Vật lí nói riêng, thông qua việc có thể đăng tải các thí nghiệm vật lí, video, hình ảnh, comment, chat box, Người dạy sử dụng những tính năng đặc th của Facebook có sẵn thì có thể áp dụng tốt cho dạy học Vật lí.

2.2.2.3. Các hình thức tự học với mạng xã hội Facebook

Hình thức 1: HS TH ở trên lớp dưới sự tổ chức DH của GV, MXH Facebook hỗ trợ GV nắm bắt được ý kiến, thắc mắc của HS thông qua những bình luận, trao đổi ở hộp chat.

QTDH di n ra ở trên lớp theo một lịch trình dưới sự hướng dẫn, định hướng của GV. Ở hình thức này, việc thu nhận kiến thức của HS chủ yếu từ GV và TLTK được sử dụng là SGK, sách bài tập, các sách tham khảo... MXH Facebook ch hỗ trợ GV nắm bắt kịp thời những ý kiến, những thắc mắc của HS thông qua bình luận, qua group hoặc chat messenger với GV trước khi lên lớp.

Hình thức 2: HS TH một phần kiến thức nội dung bài học tiếp theo thông qua việc giao nhiệm vụ của GV ở group nhóm lớp, phần kiến thức còn lại được giảng dạy trực tiếp ở lớp học

Thông qua group nhóm lớp, GV giao nhiệm vụ để HS TH ở nhà những nội dung kiến thức trước khi đến lớp. HS có thể TH ở nhà hoặc thư viện của trường,

HS chủ động tương tác trực tiếp với những HS khác ở bất kỳ thời điểm nào, trao đổi những thắc mắc với nhau. Qua hình thức học tập này, GV có thể theo dõi quá trình TH của HS thông qua MXH Facebook. Tiết học tiếp theo ở lớp, GV s đánh giá mức độ TH và hiểu bài của HS, qua đó điều ch nh hình thức tổ chức ph hợp với HS.

Bên cạnh đó GV có thể tổ chức các hình thức TH theo nhóm, giao nhiệm vụ theo nhóm cho HS, các HS có thể vẫn TH nhóm nhưng không nhất thiết phải gặp nhau mà c ng nhau thực hiện nhiệm vụ học tập, hoặc thảo luận một vấn đề do GV đưa ra, tiến hành thảo luận và trao đổi với nhau qua MXH Facebook.

Hình thức 3: GV tổ chức DH trực tuyến cho HS thông qua MXH Facebook, HS TH ở nhà và tương tác với GV thông qua những bình luận trực tiếp ở MXH Facebook, HS trao đổi với HS thông qua group nhóm

Trong hình thức DH này, các hoạt động học tập của HS và GV di n ra như lớp học truyền thống tuy nhiên GV và HS không trực tiếp giáp mặt như truyền thống mà giao tiếp thông qua MXH Facebook. Đây là một hình thức học tập được xem là tối ưu trong tình hình dịch bệnh như hiện nay. Quá trình tổ chức DH vẫn di n ra như bình thường, GV truyền thụ kiến thức và HS hoạt động, trả lời câu hỏi của GV thông qua những bình luận.

Hình thức 4: HS TH hoàn toàn nội dung bài học thông qua MXH Facebook

Đây là hình thức TH cao nhất của HS với sự hỗ trợ của MXH Facebook, HS tự khai thác tìm tài liệu, tăng cường tương tác với GV, với bạn b trong nhóm MXH Facebook để tìm kiếm kiến thức mới, trả lời được những thắc mắc trong quá trình TH. Việc TH này s giúp cho HS nâng cao tính làm việc độc lập, tự giác và tích cực khám phá nghiên cứu trong quá trình tiếp thu kiến thức.