Tình trạng không hiệu quả và những đề xuất chính sách đối với dự án định canh định cư: nghiên cứu tình huống xã Ea Kiết, huyện Cư M'Gar, tỉnh Đắk Lắk

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

CHƯƠNG TRÌNH GIẢNG DẠY KINH TẾ FULBRIGHT

DƯƠNG MINH NGỌC

TÌNH TRẠNG KHÔNG HIỆU QUẢ VÀ NHỮNG ĐỀ XUẤT CHÍNH SÁCH ĐỐI VỚI DỰ ÁN ĐỊNH CANH ĐỊNH CƯ: NGHIÊN CỨU TÌNH HUỐNG XÃ EA KIẾT,

HUYỆN CƯ M’GAR, TỈNH ĐẮK LẮK

Ngành: Chính sách công Mã số: 60340402

LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC

TS. Trần Tiến Khai

TP.Hồ Chí Minh - Năm 2013

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan luận văn này do tôi tiến hành khảo sát, tham khảo tài liệu và viết. Các đoạn trích dẫn, số liệu sử dụng trong luận văn đều được trích nguồn và có độ chính xác cao nhất trong phạm vi hiểu biết của tôi. Luận văn này không nhất thiết phản ánh quan điểm của Trường Đại học Kinh Tế Thành Phố Hồ Chí Minh hay Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright.

Thành Phố Hồ Chí Minh, ngày 04 tháng 05 năm 2013 Tác giả

Dương Minh Ngọc

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN i

MỤC LỤC ii

LỜI CẢM ƠN vi

DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VÀ CHỮ VIẾT TẮT vii

DANH MỤC BẢNG viii

DANH MỤC HÌNH viii

DANH MỤC SƠ ĐỒ viii

DANH MỤC ĐỒ THỊ viii

Chương 1. GIỚI THIỆU 1

1.1 Bối cảnh vấn đề chính sách 1

1.2 Mục tiêu nghiên cứu 2

1.3 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 2

1.4 Câu hỏi nghiên cứu 2

1.5 Cấu trúc luận văn 3

Chương . T NG AN CƠ S TH ẾT V THIẾT KẾ NGHIÊN CỨU 4

2.1 Các khái niệm 4

2.1.1 inh kế 4

2.1.2 inh kế ền v ng 4

2.1.3 Đ nh canh đ nh cư 4

2.2 Chính sách ĐCĐC của Chính phủ Việt Nam hiện nay 5

2.3 hung h n tích sinh kế ền v ng 6

2.4 Các nghiên cứu trước có liên quan 9

2.5 Thiết kế nghiên cứu 10

2.5.1 Phương há chọn mẫu 10

2.5.2. Tiêu thức phân nhóm hộ 11

2.5.3 Chọn mẫu 11

2.5.4. Khảo sát hộ gia đình 12

2.6 Phương há nghiên cứu và nguồn thông tin 13

2.6.1 Phương há nghiên cứu 13

2.6.2 Nguồn thông tin 14

Chương 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN 15

3.1 Giới thiệu khu vực nghiên cứu 15

3.1.1 Điều kiện tự nhiên 15

3.1.2 Văn hóa, thông tin 16

3.1.3 Cơ sở hạ tầng 16

3.1.4 Điều kiện kinh tế 17

3.2 Tình hình d n di cư tự do trên đ a bàn xã 17

3.3 Phân tích các nguồn vốn và tài sản sinh kế 18

3.3.1 Vốn con người 18

3.3.2 Vốn tự nhiên 21

3.3.3 Vốn tài chính 22

3.3.4 Vốn vật chất 25

3.3.5 Vốn xã hội 28

3.4 Chiến lược sinh kế của nhóm hộ 29

3.5 Các nguồn gây tổn thương 29

3.5.1 Thiên tai 30

3.5.2 Biến đổi khí hậu 30

3.5.3 Sự thay đổi giá cả th trường 30

3.6 Phân tích kết quả sinh kế 30

3.6.1 Thu nhập của hộ 30

3.6.2 Chi tiêu của hộ 31

3.7 Hỗ trợ của chính quyền 32

3.8 Đánh giá của người dân về các hạng mục của dự án đ nh canh đ nh cư 33

3.8.1 Nhóm hộ khó khăn 33

3.8.2 Nhóm hộ khá 34

3.9 Nh ng trở ngại cản trở người d n ra khu đ nh canh đ nh cư 34

3.10 Đánh giá của tác giả về dự án đ nh canh đ nh cư 35

Chương 4. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ CHÍNH SÁCH 36

4.1 Kết luận 36

4.1.1 Kết luận sự khác biệt về sinh kế của nhóm hộ cư trú trong rừng và nhóm hộ cư trú trong khu đ nh canh đ nh cư 36

4.1.2 Kết luận về nh ng hỗ trợ của chính quyền 36

4.2 Kiến ngh chính sách 37

4.2.1 Kiến ngh đối với UBND tỉnh Đắk lắk 37

4.2.2 Kiến ngh đối với UBND huyện Cư M’gar 38

4.2.3 Kiến ngh đối với UBND xã Ea kiết 38

TÓM TẮT LUẬN VĂN

Nghiên cứu này dựa trên khung phân tích của DFID (1999), để nghiên cứu tình huống và

h n tích đ nh tính về sinh kế của các hộ d n uôn H’mông xã Ea iết, huyện Cư M’gar, tỉnh Đắk Lắk.

Để bảo vệ rừng trước sự lấn chiếm và phá rừng của dân di cư tự do, chính quyền đã x y dựng dự án đ nh canh đ nh cư uôn H’mông. Dự án đã đầu tư 13,5 tỷ đồng xây dựng các hạng mục cơ sở hạ tầng như điện, đường, trường học, trạm cấ nước tập trung, cung cấp đất ở, hỗ trợ di chuyển, cây, con giống, v.v. Hiện nay dự án đã cơ ản hoàn thành tuy nhiên chỉ có một bộ phận nhỏ hộ dân chuyển ra khu đ nh canh đ nh cư.

Tác giả đã khảo sát cơ sở, phỏng sâu chủ rừng, chính quyền các cấp, phỏng vấn nhóm, và điều tra hộ gia đình cư trú trong rừng và trong khu đ nh canh đ nh cư để tìm hiểu về sinh kế của hộ và xem xét sinh kế của hộ thay đổi như thế nào khi có sự hỗ trợ của chính quyền.

Kết quả cho thấy có sự khác biệt lớn trong tài sản sinh kế của hộ d n cư trú trong rừng và cư trú trong khu đ nh canh đ nh cư. Hộ cư trú trong rừng thuộc nhóm dân số già, có tỷ lệ mù ch cao hơn, và sở h u diện tích đất nhiều hơn. Với diện tích đất lớn đã mang lại cho hộ thu nhập nhiều nên tỷ lệ tiết kiệm cao từ đó các hộ sở h u nhiều tài sản sản xuất có giá tr lớn.

Trong khi nhóm hộ cư trú trong khu đ nh canh đ nh cư là nhóm d n số trẻ, sở h u diện tích đất ít, thu nhập thấ đồng nghĩa tỷ lệ hộ có tiết kiệm không nhiều. Các hộ có rất ít các tài sản sản suất có giá tr .

Dự án đã tạo ra sự thay đổi lớn trong tài sản sinh kế của hộ, tuy nhiên do còn một số hạn chế nên chưa thu hút các hộ cư trú trong rừng chuyển ra khu đ nh canh đ nh cư. Dựa trên kết quả nghiên cứu tác giả đã đề xuất một số kiến ngh chính sách hy vọng sẽ giúp dự án thành công.

LỜI CẢM ƠN

Đầu tiên, tôi xin hé được gửi tới Thầy Trần Tiến Khai lời cảm ơn s u sắc nhất, Thầy là người đã trực tiế hướng dẫn tôi đề tài này. Trong quá trình hướng dẫn Thầy đã cung cấp rất nhiều tài liệu, thông tin quan trọng, hướng dẫn cụ thể và chi tiết về khung phân tích sinh kế, đồng thời Thầy đã thường xuyên quan t m, động viên chia sẻ k p thời nh ng khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện luận văn. Nh ng nhận xét, góp ý sâu sắc cùng với nh ng hê ình ch n thành đã giú tôi hoàn thành nghiên cứu này.

Tôi xin chân thành gửi đến toàn thể quý Thầy, Cô giáo, cùng các anh ch nhân viên Chương trình Giảng dạy Kinh tế Ful right đã nhiệt tình giảng dạy, giú đỡ tôi trong quá trình học tập tại chương trình.

Tôi xin được gửi lời cảm ơn đến anh Nguyền Đình Hiệp, anh Hoàng A Páo, các anh đã giú đỡ tôi trong quá trình phỏng vấn, điều tra khảo sát, cũng như nh ng thông tin h u ích các anh đã cung cấp.

Tôi xin được gửi lời cảm ơn ch n thành đến toàn thể các hộ gia đình uôn H’mông đã nhiệt tình hợp tác trợ giúp tôi hoàn thành cuộc khảo sát.

Cuối cùng, tôi xin chân thành bày tỏ lòng biết ơn s u sắc nhất đến gia đình, nh ng người đã luôn động viên, quan tâm lo lắng đồng hành cùng tôi trong suốt thời gian học tập và nghiên cứu tại chương trình.

Học viên Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright

Dương Minh Ngọc

DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VÀ CHỮ VIẾT TẮT

Chữ viết tắt

Tên Tiếng Anh	Tên Tiếng Việt
BHYT		Bảo hiểm y tế
CCB		Cựu chiến binh
DFID	Department of International Development	Cơ quan Phát triển Quốc tế Vương quốc Anh
ĐCĐC		Đ nh canh đ nh cư
FLITCH	Forests for Livelihood Improvement in The Central Highlands	Phát triển lâm nghiệ để cải thiện đời sống Vùng Tây Nguyên
MTV		Một thành viên
NN&PTNT		Nông nghiệp và phát triển nông thôn
PN		Phụ n
SL		Số lượng
TB		Trung bình
TN		Thanh niên
TNHH		Trách nhiệm h u hạn
UBND		Ủy ban nhân dân