Một sức khỏe Phần 1

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

Phan Th H ng Phúc, Ph m Đ c Phúc (Đ ng ch biên)

Nguy n Th Kim Lan, Tr n Nh t Th ng, H c Văn Vinh, Nguy n Th T Uyên, Nguy n Đ c Dương, Tr n Đ c Hoàn,Tr nh Đình Thâu

GIÁO TRÌNH

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

PHANTHỊ HỒNG PHÚC, PHẠM ĐỨC PHÚC (Đồng chủ biên)

Nguyễn Thị Kim Lan, Trần Nhật Thắng, Hạc Văn Vinh,

Nguyễn Thị Tố Uyên, Nguyễn Đức Dương, Trần Đức Hoàn, Trịnh Đình Thâu

GIÁO TRÌNH

MỘT SỨC KHỎE

NHÀ XUẤT BẢN NÔNG NGHIỆP Hà Nội – 2017

MỤC LỤC

Danh mục chữ viết tắt��v Danh mục bảng�� vii Danh mục hình ��ix Lời nói đầu��xi

Phần 1 ĐẠI CƯƠnG VỀ MỘT SỨC KhỎE 1

Chương 1 Một số vấn đề cơ bản về Một sức khỏe 3

1.1. Khái niệm về sức khỏe, Một sức khỏe 3

1.2. Lịch sử hình thành Một sức khỏe 5

1.3. Cách tiếp cận Một sức khỏe trên thế giới và Việt Nam 7

1.4. Sự cần thiết xây dựng kế hoạch Một sức khỏe 11

1.5. Một sức khỏe trong kiểm soát dịch bệnh và an toàn thực phẩm 13

1.6. Cơ hội và thách thức của Một sức khỏe 15

Chương 2 Các yếu tố ảnh hưởng đến Một sức khỏe 21

2.1. Các yếu tố ảnh hưởng đến sức khỏe con người và sức khỏe động vật 21

2.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến sức khỏe hệ sinh thái 53

2.3. Mối tương tác qua lại giữa sức khỏe con người, sức khỏe động vật

và sức khỏe hệ sinh thái 61

2.4. Ảnh hưởng của biến đổi khí hậu tới sức khỏe con người và sức khỏe động vật 64

Chương 3 Năng lực cốt lõi Một sức khỏe 75

3.1. Khái niệm về năng lực cốt lõi Một sức khỏe 75

3.2. Năng lực cốt lõi Một sức khỏe 76

Phần 2 ÁP DỤnG nĂnG LỰC MỘT SỨC KhỎE TROnG KIỂM SOÁT

DỊCh BỆnh VÀ An TOÀn ThỰC PhẨM 81

Chương 4 Lập kế hoạch và quản lý kế hoạch trong kiểm soát dịch bệnh 83

4.1. Kế hoạch và lập kế hoạch 83

4.2. Quản lý kế hoạch 100

Chương 5 Các yếu tố văn hóa, niềm tin và Một sức khỏe 109

5.1. Một số khái niệm cơ bản về văn hóa 109

5.2. Văn hóa liên quan đến môi trường và sức khỏe 110

5.3. Ảnh hưởng của những yếu tố văn hoá đối với sức khỏe con người 111

5.4. Niềm tin và quan niệm về sức khỏe, nguyên nhân bệnh tật từ góc độ văn hóa 115

5.5. Một số thói quen, tập quán của Việt Nam và vấn đề Một sức khỏe 116

5.6. Xây dựng các chương trình can thiệp sức khỏe (dự phòng)

cân nhắc yếu tố văn hóa 122

Chương 6 Lãnh đạo, hợp tác, quan hệ đối tác Một sức khỏe 123

6.1. Khái niệm về lãnh đạo 123

6.2. Khái niệm về hợp tác 124

6.3. Các phương thức hợp tác trong Một sức khỏe 126

6.4. Cách xác định các bên liên quan để xây dựng mối quan hệ hợp tác có hiệu quả

trong Một sức khỏe 131

6.5. Giải quyết các mâu thuẫn/xung đột trong hợp tác 133

6.6. Áp dụng năng lực lãnh đạo trong kiểm soát dịch bệnh 138

6.7. Áp dụng năng lực hợp tác và quan hệ đối tác trong việc kiểm soát dịch bệnh

truyền lây và an toàn thực phẩm 139

Chương 7 Giá trị đạo đức, tư duy hệ thống Một sức khỏe

trong kiểm soát dịch bệnh và an toàn thực phẩm 143

7.1. Khái niệm về giá trị đạo đức 143

7.2. Khái niệm về tư duy và phát triển tư duy 144

7.3. Khái niệm về hệ thống, đặc trưng của hệ thống 146

7.4. Tư duy hệ thống 147

7.5. Các phương thức tư duy hệ thống Một sức khỏe 154

7.6. Các bước phân tích để giải quyết vấn đề Một sức khỏe theo phương pháp

tư duy hệ thống 161

7.7. Áp dụng năng lực tư duy hệ thống trong việc kiểm soát dịch bệnh

truyền lây và an toàn thực phẩm 165

Chương 8 Truyền thông, thông tin, chính sách

và vận động chính sách trong Một sức khỏe 169

8.1. Truyền thông và thông tin 169

8.2. Chính sách và vận động chính sách 173

Tài liệu tham khảo�� 185

I. Danh mục viết tắt tiếng Việt‌

Bộ NN&PTNT	Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn
BTNMN	Bệnh truyền nhiễm mới nổi
HST	Hệ sinh thái
MSK	Một sức khỏe
UBND	Ủy ban Nhân dân
VSATTP	Vệ sinh an toàn thực phẩm
II. Danh mục viết tắt tiếng Anh
ADB	Asian Development Bank	Ngân hàng Phát triển Châu Á
AMR	Antimicrobial Resistance	Kháng kháng sinh
APSED	Asia Pacific Strategy for Emerging Diseases	Chiến lược Châu Á Thái Bình Dương về dịch bệnh mới nổi
ASEAN	Association of Southeast Asian Nations	Hiệp hội các Quốc gia Đông Nam Á
APEC	Asia-Pacific Economic Cooperation	Diễn đàn hợp tác kinh tế Châu Á – Thái Bình Dương
CDC	Centers for Disease Control and Prevention	Trung tâm phòng ngừa và kiểm soát dịch bệnh của Hoa Kỳ
EPT	Emerging Pandemic Threats	Chương trình các mối đe dọa đại dịch mới nổi
FAO	Food and Agriculture Organization of the United Nations	Tổ chức Nông nghiệp và Lương thực Liên Hiệp Quốc
GRAI	Global Response to Avian Influenza	Ứng phó với dịch cúm gia cầm

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 95 trang tài liệu này.

HIV

Human Immunodeficiency Virus	Virus gây hội chứng suy giảm miễn dịch ở người
HPAI	Highly Pathogenic Avian Influenza	Cúm gia cầm độc lực cao
IHR	International Health Regulations	Điều lệ Y tế Quốc tế
IMCAPI	International Ministerial Conference on Animal and Pandemic Influenza	Hội nghị Bộ trưởng về phòng chống cúm gia cầm và đại dịch cúm
ILO	International Labour Organization	Tổ chức Lao động Quốc tế
IPCC	Intergovernmental Panel on Climate Change	Ủy ban liên chính phủ về biến đổi khí hậu
MERS	Middle East Respiratory Syndrome	Hội chứng hô hấp Trung Đông
NSCHP	The National Steering Committee on Human Pandemic Influenza Prevention and Control	Ban chỉ đạo Quốc gia về phòng chống Cúm đại dịch ở người
OHCN	One Health Communication Network	Mạng lưới truyền thông Một sức khỏe
OHCC	One Health Core Competency	Năng lực cốt lõi của Một sức khỏe
OIE	World Organisation for Animal Health	Tổ chức Thú y thế giới
OPI	Organisation of Prevention Influenza	Tổ chức phòng chống Cúm gia cầm và đại dịch Cúm
PEP	Post Exposure Prophylaxis	Dự phòng sau phơi nhiễm
PrEP	Pre Exposure Prophylaxis	Dự phòng tiền phơi nhiễm
PVS	Performance of Veterinary Services	Bộ công cụ đánh giá công tác thú y
SARS	Severe acute respiratory syndrome	Hội chứng Viêm đường hô hấp cấp
SAARC	South Asian Association for Regional Cooperation	Hiệp hội Nam Á vì sự hợp tác khu vực
STDs	Sexually Transmitted Diseases	Các bệnh lây qua đường tình dục
SEAOHUN	South East Asia One Health University Network	Mạng lưới Một sức khỏe các trường Đại học Đông Nam Á
UN	United Nation	Liên Hợp Quốc
UNDP	United Nations Development Programme	Chương trình phát triển Liên Hợp Quốc
UNICEF	United Nations Children's Fund	Quỹ Nhi đồng Liên Hợp Quốc
USAID	United State Agency for International Development	Cơ quan phát triển Quốc tế Hoa Kỳ
VOHUN	Vietnam One Health University Network	Mạng lưới Một sức khỏe các trường Đại học Việt Nam
WHO	World Health Organisation	Tổ chức Y tế thế giới

Bảng 2.1. Các nguyên nhân tử vong theo tuổi và tỷ lệ theo tử vong của Úc 33‌

Bảng 3.1. Năng lực cốt lõi Một sức khỏe tại các nước Đông Nam Á 75

Bảng 4.1. Mẫu thu thập thông tin về bệnh cao huyết áp tại trạm y tế xã 87

Bảng 4.2. Bảng kiểm tra quan sát giếng nước đào 87

Bảng 4.3. Kế hoạch hành động 92

Bảng 6.1. So sánh các cách tiếp cận đa ngành, liên ngành và xuyên ngành 130

Bảng 6.2. Giải quyết các mâu thuẫn trong hợp tác 136

Bảng 8.1. Kế hoạch chiến thuật vận động 181

Bảng 8.2. Biểu mẫu kế hoạch vận động chính sách 182

Hình 2.1.‌

Mô hình các yếu tố ảnh hưởng đến sức khỏe của Lalonde	25
Hình 2.2.	Mô hình các yếu tố ảnh hưởng đến sức khỏe của Dahlgren và Whitehead	27
Hình 2.3.	Mô hình các yếu tố xã hội ảnh hưởng đến sức khỏe	29
Biểu đồ 2.1.	Mô hình hệ thống thay đổi sử dụng đất ảnh hưởng tới sức khỏe hệ sinh thái	63
Hình 4.1.	Mô hình hóa lập kế hoạch theo chỉ tiêu	84
Hình 4.2.	Mô hình hóa lập kế hoạch từ dưới lên	84
Hình 4.3.	Sơ đồ về các nguyên nhân dẫn tới vấn đề sức khỏe	89
Hình 4.4.	Sơ đồ các nguyên nhân dẫn đến các vấn đề sức khỏe	89
Hình 5.1.	Đi gày gót quá cao có thể liên quan đến một số bệnh về xương và chấn thương	112
Hình 5.2.	Mặc áo chống nắng khi đi ra đường vào buổi sáng sớm dễ dẫn đến bệnh
	loãng xương	112
Hình 5.3	Nhà sàn của dân tộc Thái ở Lai Châu	115
Hình 5.4.	Bếp lửa trong nhà	115
Hình 5.5.	Món cá sống được nhiều người ưa chuộng	117
Hình 5.6.	Người Hàn Quốc hay ăn bạch tuộc sống	117
Hình 5.7.	Món gỏi cá trộn thính	117
Hình 5.8.	Món gỏi cá trộn rau	117
Hình 5.9.	Món tiết canh	118
Hình 5.10.	Quán ăn đường phố	119
Hình 5.11.	Phun thuốc trừ sâu cho rau	119
Hình 5.12.	Phun thuốc trừ sâu cho lúa	119
Hình 5.13.	Nuôi gia súc dưới gầm nhà sàn	120
Hình 5.14.	Sử dụng phân tươi tưới rau	121
Hình 5.15.	Nhà tiêu làm tạm bợ trên mặt ao	121