Pháp luật Việt Nam về tiền lương tối thiểu

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

KHOA LUẬT

LƯU THỊ LAM

PHáP LUậT VIệT NAM Về TIềN LƯƠNG TốI THIểU

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

KHOA LUẬT

LƯU THỊ LAM

PHáP LUậT VIệT NAM Về TIềN LƯƠNG TốI THIểU

Chuyên ngành: Luật Kinh tế

Mã số: 60 38 01 07

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

Người hướng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN XUÂN THU

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan Luận văn là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các kết quả nêu trong Luận văn chưa được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Các số liệu, ví dụ và trích dẫn trong Luận văn đảm bảo tính chính xác, tin cậy và trung thực. Tôi đã hoàn thành tất cả các môn học và đã thanh toán tất cả các nghĩa vụ tài chính theo quy định của Khoa Luật Đại học Quốc gia Hà Nội.

Vậy tôi viết Lời cam đoan này đề nghị Khoa Luật xem xét để tôi có thể bảo vệ Luận văn.

Tôi xin chân thành cảm ơn!

NGƯỜI CAM ĐOAN

Lưu Thị Lam

Trang phụ bìa Lời cam đoan Mục lục

Danh mục các bảng

MỤC LỤC

Trang

MỞ ĐẦU 1

Chương 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ TIỀN LƯƠNG TỐI

THIỂU VÀ PHÁP LUẬT VỀ TIỀN LƯƠNG TỐI THIỂU 7

1.1. Khái niệm, vai trò, đặc trưng, các yếu tố ảnh hưởng và căn

cứ xác định tiền lương tối thiểu 7

1.1.1. Khái niệm tiền lương tối thiểu 7

1.1.2. Vai trò của tiền lương tối thiểu 12

1.1.3. Đặc trưng của tiền lương tối thiểu 14

1.1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến tiền lương tối thiểu 15

1.1.5. Các tiêu chí xác định tiền lương tối thiểu 18

1.2. Pháp luật về tiền lương tối thiểu 19

1.2.1. Khái niệm và vai trò của pháp luật về tiền lương tối thiểu 19

1.2.2. Nội dung và hình thức của pháp luật về tiền lương tối thiểu 22

Chương 2: THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT VIỆT NAM VỀ TIỀN

LƯƠNG TỐI THIỂU 29

2.1. Quy định hiện hành về tiền lương tối thiểu ở nước ta hiện nay 29

2.1.1. Tiền lương tối thiểu chung 30

2.1.2. Tiền lương tối thiểu vùng 35

2.1.3. Tiền lương tối thiểu ngành 41

2.1.4. Về tổ chức triển khai thực hiện tiền lương tối thiểu 42

2.2. Thực tiễn thực hiện chính sách tiền lương tối thiểu 43

2.2.1. Về xác định mức lương tối thiểu 43

2.2.2. Về thực hiện điều chỉnh mức lương tối thiểu 46

2.3. Đánh giá thực trạng quy định của pháp luật về tiền lương tối thiểu 67

2.3.1. Những kết quả đạt được 67

2.3.2. Những tồn tại, hạn chế 69

Chương 3: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN VÀ NÂNG CAO HIỆU QUẢ THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ TIỀN LƯƠNG TỐI

THIỂU Ở VIỆT NAM 72

3.1. Yêu cầu của việc hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả

thực hiện pháp luật về tiền lương tối thiểu 72

3.1.1. Yêu cầu chung của cải cách hệ thống chính sách tiền lương 72

3.1.2. Yêu cầu của bối cảnh kinh tế xã hội trong nước và yêu cầu hội

nhập kinh tế quốc tế 73

3.1.3. Yêu cầu về sự phù hợp với các Công ước của ILO 75

3.1.4. Yêu cầu từ quan hệ cung, cầu trên thị trường lao động 76

3.1.5. Yêu cầu từ việc thể chế hóa đường lối, quan điểm của Đảng về

tiền lương 78

3.2. Giải pháp hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả thực

hiện pháp luật về tiền lương tối thiểu 81

3.2.1. Xác định mức lương tối thiểu trên cơ sở tính đúng, đủ (đảm bảo) mức sống tối thiểu và phù hợp với điều kiện kinh tế xã hội từng

thời kỳ 81

3.2.2. Điều chỉnh lương tối thiểu khi kinh tế tăng trưởng, lạm phát 82

3.2.3. Thực hiện lương tối thiểu ngành thông qua thương lượng, ký

kết thỏa ước lao động tập thể ngành, nhóm doanh nghiệp 82

3.2.4. Hoàn thiện pháp luật về tiền lương tối thiểu, tiến tới xây dựng

Luật tiền lương tối thiểu 83

3.2.5. Giải pháp khác nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật về tiền

lương tối thiểu 91

KẾT LUẬN 95

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 97

PHỤ LỤC 103

DANH MỤC CÁC BẢNG PHỤ LỤC

Số hiệu bảng

Tên bảng	Trang
Bảng 2.1:	So sánh chênh lệch tiền lương tối thiểu giữa các vùng	103
Bảng 2.2:	Mức lương tối thiểu chung ấn định so với mức lương tối thiểu được xác định theo phương pháp dựa vào nhu cầu tối thiểu	103
Bảng 2.3:	Điều chỉnh mức lương tối thiểu chung so với CPI (năm trước bằng 100%)	104
Bảng 2.4:	Điều chỉnh mức tiền lương tối thiểu đối với khu vực FDI	104
Bảng 2.5:	Mức lương tối thiểu vùng giai đoạn 2008-2015	99

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 98 trang tài liệu này.

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài

Chính sách tiền lương có vị trí quan trọng trong hệ thống chính sách kinh tế xã hội của đất nước, là động lực để sử dụng có hiệu quả nguồn lao động.

Chính sách tiền lương nước ta sau nhiều lần cải cách đã và đang thể hiện được vai trò và chức năng của mình trong sản xuất kinh doanh và đời sống của người lao động, nhất là chính sách tiền lương từ năm 1993 đến nay đã từng bước đổi mới theo cơ chế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, không tính bình quân, cào bằng. Tiền lương được coi là giá cả sức lao động và được hình thành trên cơ sở thương lượng, thỏa thuận giữa người lao động và người sử dụng lao động thông qua ký kết hợp đồng lao động hoặc thỏa ước lao động tập thể. Tiền lương trở thành động lực, đòn bẩy kích thích, khuyến khích người lao động làm công việc có năng suất, chất lượng, hiệu quả, nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, tay nghề, đồng thời là phương tiện đảm bảo cuộc sống ngày càng nâng cao.

Tiền lương tối thiểu là một nội dung cơ bản và quan trọng của chính sách tiền lương trong kinh tế thị trường. Tiền lương tối thiểu tham gia vào quá trình phân phối, điều tiết vĩ mô về tiền lương và thu nhập trên phạm vi toàn xã hội; đồng thời là yếu tố tham gia vào hình thành chi phí đầu vào của doanh nghiệp và phân phối theo kết quả đầu ra của sản xuất kinh doanh.

Trong kinh tế thị trường, tiền lương tối thiểu có vị trí quan trọng, là sàn thấp nhất mà không một người sử dụng lao động có quyền trả thấp hơn mức đó và là lưới an toàn cho người làm công ăn lương trong xã hội. Tiền lương tối thiểu do Nhà nước quy định là một trong những công cụ quan trọng quản lý vĩ mô về tiền lương, giảm bất bình đẳng về tiền lương, thu nhập, chống nghèo đói, bóc lột lao động quá sức, là căn cứ pháp lý để người lao động và người sử dụng lao động thỏa thuận các mức tiền công cao hơn trên thị trường

lao động. Tiền lương tối thiểu tham gia vào quá trình phân phối, điều tiết vĩ mô về tiền lương và thu nhập trên phạm vi toàn xã hội; đồng thời, là yếu tố tham gia vào hình thành chi phí đầu vào của doanh nghiệp và phân phối theo kết quả đầu ra của quá trình sản xuất kinh doanh. Trong hội nhập kinh tế quốc tế, tiền lương tối thiểu được coi là một trong những chỉ báo quan trọng thể hiện là nền kinh tế thị trường.

Đối với nước ta, trong quá trình chuyển sang nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, nhận thức về tiền lương tối thiểu trong kinh tế thị trường ngày càng rõ nét. Chính sách tiền lương ở Việt Nam nói chung và tiền lương tối thiểu nói riêng qua nhiều lần cải cách đã không ngừng hoàn thiện, phù hợp với mỗi giai đoạn phát triển của đất nước, đã từng bước đổi mới theo định hướng thị trường, góp phần thúc đẩy lực lượng sản xuất phát triển dựa trên nguyên tắc coi tiền lương là yếu tố của sản xuất, là giá cả sức lao động được hình thành thông qua sự thoả thuận giữa người lao động và người sử dụng lao động, phù hợp với quan hệ cung - cầu trên thị trường lao động. Hiện nay, chính sách tiền lương tối thiểu được luật hóa trong Bộ luật lao động (Điều 56 Bộ luật lao động 1994 và Điều 91 Bộ luật lao động năm 2012).

Tuy nhiên, trong giai đoạn quá độ chuyển đổi từ cơ chế quản lý tập trung, bao cấp sang kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, nền kinh tế nước ta ngày càng hội nhập sâu, rộng với kinh tế quốc tế thì tiền lương tối thiểu đối với các doanh nghiệp ở Việt Nam hiện nay cần được tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện để đáp ứng yêu cầu thực tế, đó là:

Thứ nhất, tiền lương tối thiểu còn thấp, chưa đảm bảo được mức sống của người lao động, (theo mức lương tối thiểu vùng mới được điều chỉnh từ ngày 01/01/2014 mới đáp ứng khoảng 70% mức sống tối thiểu của người lao động) [27].

Thứ hai, tiền lương tối thiểu, bao gồm từ cơ chế và nguyên tắc hình