Nghiên cứu đánh giá tác động của biến đổi khí hậu đối với đường quốc lộ khu vực miền Trung

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

TRUNG TÂM NGHIÊN CỨU TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG

ĐINH TRỌNG KHANG

NGHIÊN CỨU ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG CỦA BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU ĐỐI

VỚI ĐƯỜNG QUỐC LỘ KHU VỰC MIỀN TRUNG

Chuyên ngành: Môi trường trong phát triển bền vững (Chương trình đào tạo thí điểm)

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC MÔI TRƯỜNG

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC

GS.TSKH Trương Quang Học

Hà Nội - 2013

LỜI CẢM ƠN

Trước tiên tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành nhất, sâu sắc nhất tới GS.TSKH Trương Quang Học, người thầy đã tận tình hướng dẫn , truyền đaṭ cho tôi những kiến thứ c cơ bản cũng như đóng góp những ý kiến quý báu giúp tôi hoàn thành bản

Luân

văn này.

Tôi xin chân thành cảm ơn các Thầy, Cô và các Cán bộ của Trung tâm nghiên

cứu Tài nguyên và Môi trường (Đại học Quốc gia Hà Nội) rất nhiệt tình, tạo mọi điều kiện thuận lợi và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và thực hiện luận văn.

Tôi xin chân thành cảm ơn Giám đốc Trung tâm KHCN và bảo vệ Môi trường GTVT đã tạo điều kiện cho tôi được tham gia học tập, được sử dụng các số liệu của đề tài “Đánh giá tác động và xây dựng giải pháp ứng phó với biến đổi khí hậu, nước biển dâng cho giao thông đường bộ Việt Nam”.

Tôi cũng xin cảm ơn Vụ Kết cấu hạ tầng - Bộ GTVT; Vụ Kết cấu hạ tầng - Tổng cục Đường bộ Việt Nam; Khu Quản lý đường bộ 4; Khu quản lý đường bộ 5; Sở GTVT các tỉnh Miền Trung đã cung cấp số liệu để tôi có thể hoàn thành luận văn này.

Cuối cùng tôi xin gử i lời cảm ơn sâu sắc tới gia đình, bạn bè, những người đã luôn quan tâm, đôṇ g viên, chia sẻ và khuyến khích tôi trong suốt thời gian qua .

Hà Nội, ngày tháng năm 2013

Học viên

Đinh Trọng Khang

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các số liệu và kết quả nghiên cứu nêu trong luận án là trung thực, được các đồng tác giả cho phép sử dụng và chưa từng được công bố trong bất kỳ một công trình nào khác.

Hà Nội, ngày tháng năm 2013

Tác giả

Đinh Trọng Khang

MỤC LỤC

LỜI CẢM ƠN i

LỜI CAM ĐOAN ii

MỤC LỤC iii

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT vi

DANH MỤC CÁC BẢNG vii

DANH MỤC CÁC HÌNH viii

PHẦN MỞ ĐẦU 1

1. Tính cấp thiết của đề tài 1

2. Mục tiêu nghiên cứu 2

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 2

3.1. Đối tượng nghiên cứu 2

3.2. Phạm vi nghiên cứu 3

3.2.1. Phạm vi thời gian 3

3.2.2. Phạm vi không gian 3

4. Ý nghĩa của đề tài 3

4.1.Ý nghĩa khoa học 3

4.2.Ý nghĩa thực tiễn 4

5. Cách tiếp cận và phương pháp nghiên cứu 4

5.1. Cách tiếp cận 4

5.2. Phương pháp nghiên cứu 5

5.2.1. Phương pháp thu thập, phân tích, tổng hợp tài liệu (số liệu thứ cấp) 5

5.2.2. Phương pháp điều tra khảo sát thực địa (thu thập số liệu sơ cấp) 5

5.2.3. Phương pháp đánh giá xu thế biến đổi các yếu tố khí hậu 6

5.2.4. Phương pháp đánh giá mức độ biến đổi các yếu tố khí hậu 6

5.2.5. Phương pháp đánh giá tính chất biến đổi các yếu tố khí hậu 7

6. Cấu trúc của luận văn 7

CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ TỔNG QUAN 8

1.1. Cơ sở lý luận 8

1.1.1 Những khái niệm về BĐKH 8

1.1.2 Tính hệ thống và liên ngành của nghiên cứu và triển khai về BĐKH 9

1.2. Tổng quan tài liệu 11

1.2.1. Nghiên cứu trên thế giới 11

1.2.2. Nghiên cứu trong nước về BĐKH 14

CHƯƠNG 2. KHÁI QUÁT VỀ ĐẶC TRƯNG ĐỊA BÀN NGHIÊN CỨU 16

2.1 Hệ thống quốc lộ Việt Nam 16

2.1.1. Khái quát về hệ thống quốc lộ ở Việt Nam 16

2.1.2. Công tác quản lý đường bộ 17

2.1.3. Kế hoạch phát triển và thích ứng với BĐKH của hệ thống quốc lộ VN..19 2.2. Quốc lộ 49B 21

2.2.1. Vị trí và điều kiện tự nhiên 21

2.2.2. Hiện trạng tuyến đường 25

2.2.3. Kế hoạch phát triển và thích ứng với BĐKH 26

2.3. Đường Hồ Chí Minh 27

2.3.1. Điều kiện tự nhiên 27

2.3.2. Hiện trạng tuyến đường Hồ Chí Minh 31

2.3.3. Kế hoạch phát triển và thích ứng với BĐKH 31

CHƯƠNG 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN 33

3.1. Quốc lộ 49B 33

3.2. Đường Hồ Chí Minh khu vực Miền Trung 43

3.3. Kịch bản BĐKH khu vực miền Trung 63

3.4. Tác động của BĐKH, NBD đối với hai tuyến nghiên cứu 66

3.4.1. Tác động của BĐKH, NBD đối với QL49B 66

3.4.2. Tác động tiềm tàng của BĐKH, NBD đối với QL49B 70

3.4.3. Tác động của biến đổi khí hậu với đường Hồ Chí Minh 72

3.4.4. Tác động tiềm tàng của BĐKH với đường Hồ Chí Minh 76

3.5. Đánh giá năng lực thích ứng với BĐKH đối với hệ thống quốc lộ 78

3.6. Định hướng ứng phó với BĐKH đối với hệ thống quốc lộ 81

3.6.1. Giải pháp thích ứng với biến đổi khí hậu 81

3.6.2. Giải pháp giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu 89

BÀN LUẬN 94

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 98

KẾT LUẬN 98

1. BĐKH đã và đang hiện hữu tại các tuyến quốc lộ khu vực Miền Trung 98

2. Sự gia tăng thiên tai là biểu hiện rò rệt nhất của BĐKH tại Miền Trung. 98

2.1. Các thiên tai chính sau đây sẽ trở thành mối hiểm họa cho quốc lộ 49B ...98

2.2. Các thiên tai chính sau đây sẽ trở thành mối hiểm họa cho đường HCM...99

3. Các định hướng ứng phó với BĐKH cho quốc lộ khu vực Miền Trung. 100

3.1. Các giải pháp thích ứng với BĐKH. 100

3.2. Các giải pháp giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu 101

KHUYẾN NGHỊ 102

2.1. Khuyến nghị đối với nhóm giải pháp kỹ thuật 102

2.2. Khuyến nghị đối với nhóm giải pháp tuyên truyền và nâng cao ý thức. ..102

2.3. Khuyến nghị đối với nhóm giải pháp chính sách và khung pháp lý 103

TÀI LIỆU THAM KHẢO 104

TIẾNG VIỆT 104

TIẾNG ANH 106

PHỤ LỤC 108

Phụ lục 1: Các bản đồ 108

Phụ lục 2: Hiện trạng và hư hỏng trên tuyến quốc lộ 112

Phụ lục 3: Ảnh khảo sát tuyến 139

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

ADB

Ngân hàng phát triển Châu Á
ATNĐ	Áp thấp nhiệt đới
BĐKH	Biến đổi khí hậu
CSHT	Cơ sở hạ tầng
ĐDSH	Đa dạng sinh học
ĐNN	Đất ngập nước
GEF GTVT	Quỹ môi trường toàn cầu Giao thông vận tải
HST	Hệ sinh thái
IPCC IMHEN	Ban Liên Chính phủ về biến đổi khí hậu Viện Khoa học Khí tượng Thủy Văn và Môi trường
KHCN	Khoa học công nghệ
KKL	Không khí lạnh
KNK	Khí nhà kính
KP	Nghị định thư Kyoto
KT-XH	Kinh tế - Xã hội
KHHĐ	Kế hoạch hành động
NBD	Nước biển dâng
NTP - RCC	Chương trình Mục tiêu Quốc gia ứng phó với biến đổi khí hậu
NTTS	Nuôi trồng thuỷ sản
NXB	Nhà xuất bản
PTBV	Phát triển bền vững
TN-MT	Tài nguyên - Môi trường
UBND	Ủy ban Nhân dân
UNDP	Chương trình phát triển Liên hiệp quốc
UNEP	Chương trình Môi trường Liên hiệp quốc
UNFCCC	Công ước khung của Liên hiệp quốc về biến đổi khí hậu
WB	Ngân hàng Thế giới
WMO	Tổ chức khí tượng thế giới