Bộ giáo dục vμ đμo tạo bộ y tế Trường đại học y hμ nội
Nguyễn đức tiến
Nghiên cứu chẩn đoán vμ điều trị phẫu thuật nội soi các u tuyến thượng thận lμnh tính
tại bệnh viện Việt Đức giai đoạn 1998 – 2005
luận án tiến sĩ y học
Có thể bạn quan tâm!
-
Nghiên cứu chẩn đoán và điều trị phẫu thuật nội soi các u tuyến thượng thận lành tính tại bệnh viện Việt Đức giai đoạn 1998 - 2005 - 2 -
Nhóm Hormon Chuyển Hoá Hữu Cơ Glucocorticoides. -
Hội Chứng Tăng Tiết Aldosteron Nguyên Phát (Hội Chứng Conn):
Xem toàn bộ 169 trang tài liệu này.
Hμ Nội – 2007
Bộ giáo dục vμ đμo tạo bộ y tế Trường đại học y hμ nội
Nguyễn đức tiến
Nghiên cứu chẩn đoán vμ điều trị phẫu thuật nội soi các u tuyến thượng thận lμnh tính
tại bệnh viện Việt Đức giai đoạn 1998 – 2005
Chuyên ngành : phẫu thuật đại cương
Mã số : 3.01.21
luận án tiến sĩ y học
Người hướng dẫn khoa học:
pgS.TS. hμ văn quyết
Hμ nội - 2007
Lời cam đoan
Tôi xin cam đoan công trình nghiên cứu này là của riêng tôi. Các số liệu, kết quả trong luận án là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kì công trình nào khác.
Tác giả
Nguyễn Đức Tiến
Các chữ viết tắt
ACTH : Adreno-Cortico-Trophine-Hormone CRH : Corticotropin-Releasing-Hormone
CLVT : Cắt lớp vi tính
CHT : Cộng hưởng từ
CĐHA : Chẩn đoán hình ảnh
ĐMCB : Động mạch chủ bụng
ĐM : Động mạch
ĐMTT : Động mạch thượng thận
FSH : Follicle-Stimulating-Hormone
LH : Luteinizing-Hormone
SA : Siêu âm
TM : Tĩnh mạch
TTT : Tuyến thượng thận
TMTTC : Tĩnh mạch thượng thận chính TMTTP : Tĩnh mạch thượng thận phụ TMHD : Tĩnh mạch hoành dưới
TMCD : Tĩnh mạch chủ dưới TMGPG : Tĩnh mạch gan phải giữa
môc lôc
Trang
Đặt vấn đề ...................................................................................................... 1
Chương 1. Tổng quan tμi liệu ......................................................... 3
1.1. Phôi thai và giải phẫu học tuyến thượng thận ......................................... 3
1.1.1 Phôi thai học.................................................................................. 3
1.1.2. Giải phẫu ..................................................................................... 4
1.2. Sinh lý tuyến thượng thận 12
1.2.1. Vỏ thượng thận 13
1.2.2. Tủy thượng thận 14
1.3. Bệnh lý do các u tuyến thượng thận gây ra 16
1.3.1. Hội chứng tăng tiết cortisol (hội chứng Cushing) 16
1.3.2. Hội chứng tăng tiết aldosteron nguyên phát
(Hội chứng Conn) 19
1.3.3. Hội chứng tăng tiết androgène (Apert – Gallais) 21
1.3.4. Pheochromocytome 22
1.3.5. U tuyến thượng thận phát hiện ngẫu nhiên 25
1.3.6. Nang tuyến thượng thận 26
1.4. Các phương pháp thăm dò chẩn đoán hình ảnh 26
1.4.1. Chôp X quang th−êng quy 26
1.4.2. Chụp X quang có bơm hơi sau phúc mạc 26
1.4.3. Chụp động mạch thượng thận 27
1.4.4. Chụp tĩnh mạch thượng thận 27
1.4.5. Chẩn đoán siêu âm 27
1.4.6. Chụp cắt lớp vi tính 27
1.4.7. Chụp cộng hưởng từ 28
1.4.8. Ghi xạ hình tuyến thượng thận 28
1.5. Các phương pháp phẫu thuật u tuyến thượng thận 29
1.5.1. Phương pháp mổ kinh điển 29
1.5.2. Phương pháp phẫu thuật u tuyến thượng thận qua mổ nội soi 31
1.5.3. Phẫu thuật cắt bỏ u tuyến thượng thận nội soi hỗ trợ bằng tay ... 32
1.5.4. Phẫu thuật cắt bỏ u tuyến thượng thận bởi robot 32
1.6. Những công trình nghiên cứu về bệnh lý và điều trị
phẫu thuật u tuyến thượng thận 33
1.6.1. Thế giới 33
1.6.2. Việt Nam 36
Chương 2. Đối tượng vμ phương pháp nghiên cứu 37
2.1. Đối tượng nghiên cứu 37
2.1.1. Tiêu chuẩn lựa chọn 37
2.1.2. Tiêu chuẩn loại trừ 37
2.2. Phương pháp nghiên cứu 38
2.3. Thiết kế nghiên cứu 38
2.3.1. Cỡ mẫu nghiên cứu 38
2.3.2. Phương tiện và trang thiết bị 38
2.3.3. Các bước tiến hành nghiên cứu 41
2.3.4. Phương pháp xử lý số liệu 53
Chương 3. Kết quả nghiên cứu 54
3.1. Số liệu tổng quát 54
3.1.1. Số lượng bệnh nhân 54
3.1.2. Phân bố tuổi và giới 54
3.1.3. KÝch th−íc u 55
3.1.4. Vị trí và phân loại các u tuyến thượng thận 56
3.2. Đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng u tuyến thượng thận lành tính 57
3.2.1. Hội chứng Cushing 57
3.2.2. Hội chứng tăng tiết aldosteron nguyên phát 60
3.2.3. Hội chứng tăng tiết androgène (Apert – Gallais) 62
3.2.4. Pheochromocytome 62
3.2.5. U thượng thận không chế tiết 64
3.2.6. Nang tuyến thượng thận 64
3.3. Đặc điểm của siêu âm và chụp cắt lớp vi tính u tuyến
thượng thận lành tính 65
3.3.1. Siêu âm 65
3.3.2. Chụp cắt lớp vi tính 68
3.4. Kết quả phẫu thuật 71
3.4.1. Nguy cơ phẫu thuật 71
3.4.2. Diễn biến trong mổ 71
3.4.3. Diễn biến sau phẫu thuật 74
3.4.4. Thời gian nằm điều trị 75
3.4.5. Tư vong 75
3.4.6. Liên quan kết quả phẫu thuật với vị trí và kích thước u 76
3.4.7. Kết quả giải phẫu bệnh 77
3.5. Kết quả khám kiểm tra sau mổ 79
3.5.1. Tỷ lệ bệnh nhân gọi kiểm tra 79
3.5.2. Lâm sàng 79
3.5.3. Sinh hoá máu 83
3.5.4. Kết quả siêu âm và chụp cắt lớp vi tính 84
Chương 4. Bμn luận 85
4.1. Đặc điểm dịch tế học các u tuyến thượng thận 85
4.1.1. Đặc điểm chung 85
4.1.2. Tuổi và giới 86
4.2. Đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng các u tuyến thượng thận 86
4.2.1. Hội chứng Cushing 87
4.2.2. Hội chứng tăng tiết aldosteron 90
4.2.3. Hội chứng Apert – Gallais 92
4.2.4. Pheochromocytome 92
4.2.5. U không chế tiết và nang tuyến thượng thận 95
4.3. Đặc điểm của siêu âm và chụp cắt lớp vi tính trong chẩn đoán u
tuyến thượng thận 96
4.3.1. Đặc điểm của siêu âm 96
4.3.2. Đặc điểm của chụp cắt lớp vi tính 99
4.4. Bàn luận về ứng dụng của phẫu thuật nội soi đường
qua phúc mạc trong điều trị các u tuyến thượng thận 103
4.4.1. Phẫu thuật nội soi trong điều trị các u tuyến thượng thận 103
4.4.2. Chỉ định và chống chỉ định 107
4.4.3. Những điều kiện đảm bảo sự thành công
phẫu thuật nội soi u tuyến thượng thận 109
4.4.4. Kỹ thuật mổ nội soi trong phúc mạc cắt u tuyến thượng thận ... 113 4.4.5. Kết quả phẫu thuật 116
4.4.6. Khám kiểm tra sau mổ 126
Kết luận 129
Các công trình nghiên cứu liên quan đến luận án
Tài liệu tham khảo Danh sách bệnh nhân
Danh môc
các bảng trong luận án
Trang
Bảng 2.1 Tổng hợp triệu chứng hội chứng Cushing ................................. 42 Bảng 2.2 Tổng hợp triệu chứng hội chứng Pheochromocytome .............. 43 Bảng 3.1 Phân bố tuổi và giới .................................................................. 54
Bảng 3.2 Kích thước các u tuyến thượng thận ........................................ 55 Bảng 3.3 Mối liên quan vị trí, phân loại các u tuyến thượng thận .......... 56 Bảng 3.4 Biểu hiện lâm sàng ở 15 bệnh nhân hội chứng Cushing ........... 57 Bảng 3.5 Nồng độ cortisol trong huyết thanh (8h và 20h)........................ 59 Bảng 3.6 Cận lâm sàng khác ở 15 bệnh nhân hội chứng Cushing ........... 59 Bảng 3.7 Các triệu chứng lâm sàng ở 17 bệnh nhân hội chứng Conn ..... 60 Bảng 3.8 Xét nghiệm điện giải đồ ............................................................ 61
Bảng 3.9 Các dấu hiệu cận lâm sàng hội chứng Conn ............................. 61 Bảng 3.10 Biểu hiện lâm sàng ở 40 bệnh nhân pheochromocytome ........ 62 Bảng 3.11 Đặc điểm cận lâm sàng ở 40 bệnh nhân pheochromocytome ... 63 Bảng 3.12 Kết quả catecholamine máu ở 34 bệnh nhân
pheochromocytome.................................................................... 63
Bảng 3.13 Khả năng phát hiện u tuyến thượng thận của siêu âm ............. 65 Bảng 3.14 Đặc điểm kích thước các u tuyến thượng thận qua siêu âm ..... 66 Bảng 3.15 Đặc điểm âm học liên quan các u tuyến thượng thận .............. 67 Bảng 3.16 Các dấu hiệu siêu âm của u tuyến thượng thận ....................... 67 Bảng 3.17 Khả năng phát hiện u tuyến thượng thận của CLVT ............... 68 Bảng 3.18 Đặc điểm kích thước các u tuyến thượng thận qua CLVT ....... 69 Bảng 3.19 Đặc điểm cấu trúc các u tuyến thượng thận ............................ 70 Bảng 3.20 Đặc điểm hoại tử, chảy máu, vôi hoá, đè đẩy và xâm lấn.......... 70 Bảng 3.21 Kết quả phân loại theo A.S.A..................................................... 71
Bảng 3.22 Kết quả các phẫu thuật u TTT qua nội soi ................................ 71
Bảng 3.23 Thời gian mổ liên quan đến các u tuyến thượng thận 72
Bảng 3.24 Tai biến trong mổ ...................................................................... 73
Bảng 3.25 Rối loạn huyết động trong và sau mổ ........................................ 73
Bảng 3.26 Chuyển mổ mở .......................................................................... 74