Kinh nghiệm sử dụng chính sách chống bán phá giá hàng nhập khẩu trên thế giới và bài học cho Việt Nam

3. Về điều kiện thực thi chống bán phá giá ở Việt Nam, nghiên cứu đã chỉ ra nhu cầu phòng vệ thương mại bằng chống bán phá giá là có thực, trong giai đoạn hiện nay nhằm cả hai mục tiêu bảo hộ sản xuất trong nước và hạn chế nhập khẩu.

Từ phân tích điều kiện của Việt Nam, nghiên cứu chỉ ra những bất cập, hạn chế cụ thể trên các điều kiện sử dụng chính sách CBPG gồm hệ thống pháp luật, tổ chức và năng lực cơ quan thực thi và khả năng tham gia của doanh nghiệp sản xuất trong nước. Theo đó, hệ thống pháp luật thiếu những quy định cụ thể về các yếu tố kỹ thuật xác định biên độ bán phá giá và thiệt hại cũng như mối quan hệ giữa bán phá giá và thiệt hại; cơ quan thực thi được tổ chức chưa phù hợp và năng lực thực thi còn yếu; nhận thức và khả năng tham gia của doanh nghiệp cũng rất hạn chế.

4. Về các giải pháp: Thông qua phân tích kinh nghiệm các nước và các điều kiện cụ thể của Việt Nam, nghiên cứu đề ra các giải pháp khắc phục hạn chế và thúc đẩy khả năng sử dụng chính sách chống bán phá giá. Cách tiếp cận các giải pháp không mới, song nội dung cụ thể đều được chứng minh bằng dữ liệu và có cơ sở để triển khai khả thi, bao gồm:

(i) Trong việc hoàn thiện pháp luật, cần xây dựng đạo luật riêng về phòng vệ thương mại, trong đó đối với CBPG cần quy định cụ thể các yếu tố xác định bán phá giá, thiệt hại và mối quan hệ giữa bán phá giá và thiệt hại;

(ii) Trong việc kiện toàn tổ chức và nâng cao năng lực thực thi của cơ quan điều tra, theo đó, không nên quy định tổ chức hội đồng như hiện nay mà giao việc đề xuất áp dụng cho cơ quan điều tra; việc điều tra bán phá giá và điều tra thiệt hại nên giao cho hai đơn vị tiến hành; cần chú trọng đào tạo cán bộ trong lĩnh vực chống bán phá giá; và cần thực hiện cơ chế tham vấn chuyên môn trong quá trình điều tra chống bán phá giá.

(iii) Trong việc nâng cao năng lực của doangh nghiệp, cần thực hiện tuyên truyền phổ biến có trọng điểm đến các nhóm doanh nghiệp sản xuất trong nước những mặt hàng có khả năng bị bán phá giá (7 nhóm mặt hàng như đã phân tích); xây dựng dữ liệu kinh tế ngành đầy đủ, kịp thời, minh bạch; và xây dựng quy trình khởi kiện, điều tra đơn giản, rõ ràng, dễ áp dụng.

Về những nội dung cần tiếp tục nghiên cứu:

5. Luận án đã phân tích về điều kiện hàng hóa có khả năng bị bán phá giá ở Việt Nam trên cơ sở lập luận rằng đó là những hàng hóa Việt Nam nhập khẩu với kim ngạch lớn, thuộc các nhóm mặt hàng thường xuyên bị điều tra CBPG và các nước tiến hành điều tra bao gồm cả nước đang phát triển và nước phát triển có điều kiện kinh tế tốt hơn Việt Nam (GDP và GDP/đầu người cao hơn), tức là có cơ sở để tin rằng giá của các mặt hàng nhập khẩu này bán ở các nước đó còn cao hơn ở Việt Nam mà vẫn bị áp dụng biện pháp CBPG thì khả năng các hàng hóa đó bị bán phá giá ở Việt Nam là hoàn toàn có thể xảy ra. Tuy nhiên, trong giới hạn phạm vi nghiên cứu Luận án không đi sâu khảo sát và chứng minh bằng dữ liệu kinh tế về khả năng bán phá giá các mặt hàng đó ở Việt Nam.