ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI KHOA LUẬT
ĐÀO THỊ MAI PHƯƠNG
BẢO ĐẢM QUYỀN CON NGƯỜI TRONG TỐ TỤNG HÌNH SỰ ĐỐI VỚI NGƯỜI BỊ TẠM GIỮ, TẠM GIAM
(cơ sở nghiên cứu thực tiễn địa bàn thành phố Hà Nội)
Chuyên ngành : Luật hình sự và tố tụng hình sự
Mã số : 60 38 01 04
LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC
Người hướng dẫn khoa học: TS. Phạm Mạnh Hùng
HÀ NỘI - 2015
Lời cam đoan Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học của riêng tôi. Các số liệu, ví dụ và trích dẫn trong luận văn đảm bảo độ tin cậy, chính xác và trung thực. Những kết luận khoa học của luận văn chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tác giả luận văn Đào Thị Mai Phương
MỤC LỤC
Trang | ||
Trang phụ bìa | ||
Lời cam đoan | ||
Mục lục | ||
Danh mục các từ viết tắt | ||
Danh mục các bảng | ||
MỞ ĐẦU | 1 | |
Chương 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ BẢO ĐẢM QUYỀN CON NGƯỜI TRONG TỐ TỤNG HÌNH SỰ ĐỐI VỚI NGƯỜI BỊ TẠM GIỮ, TẠM GIAM | 8 | |
1.1. | Khái niệm chung quyền con người | 8 |
1.2. | Khái niệm quyền con người và bảo đảm quyền con người trong tố tụng hình sự đối với người bị tạm giữ, tam giam | 10 |
1.2.1. | Khái niệm người bị tạm giữ, tạm giam và quyền con người trong tố tụng hình sự đối với người bị tạm giữ, tạm giam | 10 |
1.2.2. | Bảo đảm quyền con người trong tố tụng hình sự đối với người bị tạm giữ, tạm giam | 16 |
1.3. | Một số quy định của luật nhân quyền quốc tế về bảo đảm quyền con người đối với người bị tạm giữ, tạm giam | 17 |
1.4. | Quy định về vấn đề bảo đảm quyền con người đối với người bị tạm giữ, tạm giam trong pháp luật tố tụng hình sự một số nước | 19 |
1.4.1. | Quy định về vấn đề bảo đảm quyền con người đối với người bị tạm giữ, tạm giam trong pháp luật tố tụng hình sự Liên bang Nga | 19 |
1.4.2. | Quy định về vấn đề bảo đảm quyền con người đối với người bị tạm giữ, tạm giam trong pháp luật tố tụng hình sự Trung Quốc | 24 |
Có thể bạn quan tâm!
-
Bảo đảm quyền con người trong tố tụng hình sự đối với người bị tạm giữ, tạm giam cơ sở nghiên cứu thực tiễn địa bàn thành phố Hà Nội - 2 -
Khái Niệm Quyền Con Người Và Bảo Đảm Quyền Con Người Trong Tố Tụng Hình Sự Đối Với Người Bị Tạm Giữ, Tạm Giam -
Quy Định Về Vấn Đề Bảo Đảm Quyền Con Người Đối Với Người Bị Tạm Giữ, Tạm Giam Trong Pháp Luật Tố Tụng Hình Sự Một Số Nước
Xem toàn bộ 136 trang tài liệu này.
Các quy định về bảo đảm quyền con người đối với người bị tạm giữ, tạm giam trong pháp luật tố tụng hình sự Việt Nam từ sau Cách mạng tháng 8 năm 1945 đến trước khi có Bộ luật tố tụng hình sự năm 2003 | 27 | |
1.5.1. | Giai đoạn từ sau Cách mạng tháng Tám năm 1945 cho đến trước khi có Bộ luật tố tụng hình sự năm 1988 | 27 |
1.5.2. | Giai đoạn từ khi ban hành Bộ luật tố tụng hình sự Việt Nam năm 1988 cho đến trước khi có Bộ luật tố tụng hình sự năm 2003 | 30 |
Chương 2: CÁC QUY ĐỊNH CỦA BỘ LUẬT TỐ TỤNG HÌNH SỰ NĂM 2003 VỀ BẢO ĐẢM QUYỀN CON NGƯỜI ĐỐI VỚI NGƯỜI BỊ TẠM GIỮ TẠM GIAM VÀ THỰC TIỄN ÁP DỤNG TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI | 37 | |
2.1. | Các quy định của bộ luật tố tụng hình sự năm 2003 về bảo đảm quyền con người đối với người bị tạm giữ, tạm giam | 37 |
2.1.1. | Quy định bảo đảm quyền không bị bắt, giam giữ tùy tiện | 37 |
2.1.2. | Quy định bảo đảm quyền không phân biệt đối xử và đối xử bình đẳng | 41 |
2.1.3. | Quy định bảo đảm quyền không bị tra tấn, đối xử hoặc trừng phạt tàn bạo, vô nhân đạo hoặc hạ nhục | 45 |
2.1.4. | Quy định bảo đảm quyền không bị coi là có tội khi chưa có bản án kết tội đã có hiệu lực pháp luật của Tòa án | 46 |
2.1.5. | Quy định bảo đảm quyền bào chữa | 48 |
2.2. | Thực tiễn việc bảo đảm quyền con người trong tố tụng hình sự đối với người bị tạm giữ, tạm giam trên địa bàn thành phố Hà Nội | 57 |
2.2.1. | Những kết quả đạt được trong việc bảo đảm quyền con người trong tố tụng hình sự đối với người bị tạm giữ, tạm giam trên địa bàn thành phố Hà Nội và nguyên nhân | 59 |
2.2.2. | Những bất cập, hạn chế trong việc bảo đảm quyền con người trong tố tụng hình sự đối với người bị tạm giữ, tạm giam trên địa bàn thành phố Hà Nội và nguyên nhân 71 | 66 |
Chương 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ CỦA VIỆC BẢO ĐẢM QUYỀN CON NGƯỜI TRONG TỐ TỤNG HÌNH SỰ ĐỐI VỚI NGƯỜI BỊ TẠM GIỮ, TẠM GIAM | 84 | |
3.1. | Hoàn thiện một số quy định của Bộ luật tố tụng hình sự năm 2003 về bảo đảm quyền con người đối với người bị tạm giữ, tạm giam | 84 |
3.1.1. | Hoàn thiện một số nguyên tắc cơ bản trong tố tụng hình sự | 84 |
3.1.2. | Hoàn thiện các quy định về quyền và nghĩa vụ tố tụng của người bị tạm giữ (Điều 48 Bộ luật tố tụng hình sự), bị can (Điều 49 Bộ luật tố tụng hình sự), bị cáo (Điều 50 Bộ luật tố tụng hình sự) | 90 |
3.1.3. | Hoàn thiện các quy định về người bào chữa | 92 |
3.1.4. | Hoàn thiện các quy định về biện pháp ngăn chặn | 94 |
3.2. | Công tác hướng dẫn áp dụng Bộ luật tố tụng hình sự | 104 |
3.3. | Nâng cao chất lượng kiểm sát công tác tạm giữ, tạm giam | 105 |
3.4. | Tăng cường xây dựng cơ sở vật chất cho nhà tạm giữ, trại tạm giam, các phương tiện thông tin, liên lạc phục vụ cho công tác tạm giữ, tạm giam | 106 |
3.5. | Nâng cao nhận thức, trình độ, trách nhiệm của Điều tra viên, Kiểm sát viên, Thẩm phán và Hội thẩm | 106 |
3.6. | Tăng cường hợp tác quốc tế về công tác tạm giữ, tạm giam | 107 |
KẾT LUẬN | 108 | |
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO | 110 |
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
: Bộ luật hình sự | |
BLTTHS | : Bộ luật Tố tụng hình sự |
CQĐT | : Cơ quan điều tra |
HĐXX | : Hội đồng xét xử |
QCN | : Quyền con người |
TAND | : Tòa án nhân dân |
TANDTC | : Tòa án nhân dân tối cao |
TTHS | : Tố tụng hình sự |
VKS | : Viện kiểm sát |
VKSND | : Viện kiểm sát nhân dân |
VKSNDTC | : Viện kiểm sát nhân dân tối cao |
DANH MỤC CÁC BẢNG
Tên bảng | Trang | |
2.1 | Thống kê tình hình bắt giữ và phân loại từ năm 2010-2014 | 59 |
2.2 | Thống kê tình hình giải quyết người bị tạm giữ từ năm 2010-2014 | 60 |
2.3 | Thống kê tình hình giải quyết người bị tạm giam từ năm 2010-2014 | 62 |
2.4 | Số quá hạn tạm giữ từ năm 2010 đến năm 2014 | 68 |
2.5 | Số người bị tạm giữ, tạm giam chết từ năm 2010 đến năm 2014 | 75 |
MỞ ĐẦU
1.1. Tính cấp thiết của đề tài
Con người là vốn quý của tự nhiên và của xã hội. Bảo vệ quyền con người (QCN) là mục tiêu của các thiết chế Nhà nước dân chủ và tiến bộ. Ngày nay, đất nước ta đang trên đà phát triển về mọi mặt. Song song, với việc phát triển kinh tế, Đảng và Nhà nước cũng chăm lo xây dựng một Nhà nước pháp quyền của dân, do dân và vì dân, xây dựng một hệ thống pháp luật bảo đảm cho việc phát triển các quyền tự do dân chủ của công dân là những quan điểm cơ bản được thể hiện trong các văn bản của Đảng và Nhà nước ta. Nghị quyết số 49-NQ/TW ngày 02/6/2005 của Bộ Chính trị "Về chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020" khẳng định:
Đòi hỏi của công dân và xã hội đối với cơ quan tư pháp ngày càng cao; các cơ quan tư pháp phải thật sự là chỗ dựa của nhân dân trong việc bảo vệ công lý, quyền con người, đồng thời phải là công cụ hữu hiệu bảo vệ pháp luật và pháp chế xã hội chủ nghĩa, đấu tranh có hiệu quả với các loại tội phạm và vi phạm [15].
Văn kiện Đại hội X của Đảng cũng đặt ra nhiệm vụ "Xây dựng nền tư pháp trong sạch, vững mạnh, dân chủ, nghiêm minh, bảo vệ công lý, quyền con người" [16]. Văn kiện Đại hội XI của Đảng mới đây cũng tiếp tục đặt ra nhiệm vụ: "Đẩy mạnh xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, trong đó đẩy mạnh việc thực hiện chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020, xây dựng hệ thống tư pháp trong sạch vững mạnh, bảo vệ công lý, tôn trọng và bảo vệ quyền con người" [17].
Hoạt động tố tụng hình sự (TTHS) liên quan chặt chẽ đến QCN. Hoạt động TTHS là nơi các biện pháp cưỡng chế Nhà nước được áp dụng phổ biến nhất; và vì vậy là nơi QCN của các chủ thể tố tụng, đặc biệt, quyền của người bị tạm giữ, tạm giam dễ bị lạm dụng, vi phạm. Việc tạm giữ, tạm giam người